|
|
|
|
|
Grebbelinie-wandeltocht Euraudax Renswoude (ut) |
|
Mijn wandeling van leven |
In Renswoude was het dan zo ver, hier zou Rolf de magische 100.000 km-grens
passeren. Dat één en ander niet stilletjes voorbij zou gaan, bleek ook uit een
persbericht, dat ik enige dagen voor de tocht in mijn e-mailbox mocht vinden:
aan de prestatie van Rolf zou zowel in de Amersfoortse Courant als in het TV-
programma Man bijt Hond aandacht worden besteed.
Enerzijds leek het me wel leuk om aan zijn jubileum-wandeling deel te nemen, anderzijds gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat ik nog niet eerder in Renswoude - zo dicht bij huis - georganiseerd gewandeld heb. Ik was bepaald niet de enige, die op deze regenachtige zondagmorgen naar Renswoude toog: bijna 90 wandelaars gaven acte de présence.
Om 11 uur precies gaf baankapitein Rolf aan dat we hem moesten volgen. Braaf
als we zijn, deden we dat maar, we waren uiteindelijk toch gekomen om te
wandelen.
Kasteel Renswoude
Het dorp Renswoude is een in de 17de eeuw gestichte nederzetting. De oorsprong van het kasteel daarentegen is van oudere datum, de Borchwal werd gebouwd tussen 1350 en 1375. In 1623 is de burcht al vervallen als Johan van Reede de eigenaar wordt. Hij laat in 1654 het oude slot afbreken en het nieuwe, huidige kasteel bouwen. Het ontwerp hiervan wordt toegeschreven aan de bouwmeesters Gijsbert Theunisz. Van Vianen en Pieter Jansz. Van Cooten. Het kasteelpark ontwikkelde zich vanaf die tijd langzaam in een barokpark met een rechtlijnig lanenpatroon. In 1682 wordt Johan opgevolgd door zijn derde zoon, Frederik Adriaan. Hij was getrouwd met Maria Duyst van Voorhout. Tijdens de afwezigheid van haar man liet zij het nu nog bestaande Grand Canal graven tegenover de kasteellaan. Hierdoor werden veel werklozen aan werk geholpen. Maar het was vooral bedoeld als verrassing voor haar man, want hij had een grote bewondering voor Versailles. En zo'n langgerekte vijver hoorde thuis in de Franse tuinaanleg van die tijd. Circa 1816 werd het park door J.D. Zorcher herschapen in (Engelse) landschapsstijl.
Sinds 1968 is het kasteel ondergebracht in de familiestichting Taets van Amerongen. Het park werd overgedragen aan de Stichting Het Utrechts Landschap. Op 28 november 1985 ging de zolderverdieping in vlammen op. Ondertussen is het kasteel weer volledig gerestaureerd. Het kasteel wordt nu bewoond door Baron J.J.C. Taets van Amerongen.
Nabij het kasteel verrees in 1639 een slotkapel in de vorm van een koepelkerk. Deze kleine, maar zeer massief aandoende kerk is hoogstwaarschijnlijk ontworpen door Jacob van Campen en gesticht door de reeds eerder genoemde Johan van Reede, Heer van Renswoude.
Ook de 18de eeuwse kasteelhuisjes van de Nieuwe Buurt (Dorpsstraat 16-38) vormen een onderdeel van het beschermde dorpsgezicht van Renswoude, deze werden in 1773-1780 als dienstwoningen van het kasteel gebouwd.
De Grebbelinie
Al deze elementen van dit fraaie dorp in het zuiden van de Gelderse Vallei worden ons getoond. Dan wandelen we langs het Grand Canal naar de Grebbeliniedijk. Hier hebben kanonnen plaatsgemaakt voor bijzondere planten (klokjesgentiaan, Spaanse ruiter, zonnedauw en blauwe knoop) en zijn soldaten vervangen door zangvogels, amfibieën en insecten als libellen en waterjuffers.
Vroeger was de Grebbelinie een belangrijke militaire verdedigingslinie, nu is deze vooral van cultuurhistorisch en ecologisch belang.
Samen met de Hollandse Waterlinie en de IJssellinie vormde de Grebbelinie een stelsel van 'natte' verdedigingswerken. Door het land in tijden van oorlog onder water te zetten, werd het westen van Nederland beschermd tegen de vijand uit het oosten. Verdedigingswerken, zoals de batterij op de Schalmdijk (1786), moesten de opmars van de vijand vertragen.
De Grebbelinie kwam in functie door bij de Grebbeberg Rijnwater binnen te laten stromen. Er waren elf 'kommen', vanaf de Rijn tot aan Bunschoten. Die liet men vol water lopen. Om te voorkomen dat het water met een enorme vaart door de Gelderse Vallei naar de Zuiderzee zou stromen, waren er keerkaden en sluizen aangelegd.
Toen in 1795 de Fransen ons land binnentrokken, bleek de betrekkelijkheid van de Grebbelinie. Door de vorst waren de ondergelopen kommen bevroren. De linie werd inderhaast verlaten en de forten met in totaal tweehonderd kanonnen vielen zonder slag of stoot in de handen van de Fransen.
We zullen tijdens deze wandeltocht flink wat kilometers over de dijk lopen. Onder andere passeren we de Batterij op de Schalmdijk, waar ook in het begin van de Tweede Wereldoorlog gevochten werd.
Een maar al te bekend stukje parkoers
Een gedeelte van de route, die we nu volgen, komt me maar al te bekend voor: we bevinden ons op een gedeelte van het Nijmegen-Rotterdam-parkoers van de RWV (160 km), dat ik nog maar al te goed van de tocht van 20/21 september 2003 herinner.
Net voor de eerste rust in een schuur aan de Dashorsterweg lopen we nog om de Emminkhuizerberg (21,8 m), die zich vanaf de A12 als een flauw bult aftekent. Op de rust worden we verwend met koek en warme chocolademelk, een welkome versnapering bij dit regenachtige, waterkoude weer.
Dan weer via een ommetje weer de Dashorsterweg op, waarbij we onder meer de stuw in de Luntersche Beek kruisen. Deze beek is 11 kilometer lang, stroomt vanaf de omgeving Lunteren naar het Valleikanaal en voert het water af van een gebied dat 7200 hectares groot is, vergelijkbaar met 12000 voetbalvelden.
Scherpenzeel
De tocht voert ons verder richting Scherpenzeel, waar bij de tweede rust op 16,5 km in Restaurant Mona's (Groot Ruwinkel) onder meer soep te bestellen is. Hier is het ook, dat ruim aandacht aan Rolf's prestaties ge-schonken wordt, een aantal toespraken moet hij hier ondergaan.
Dan wordt het weer tijd om naar Renswoude terug te keren en we doen dat via het Voormalige Werk aan de Daatselaar, opnieuw een stukje Grebbeliniedijk, het Grand Canal en het kasteel Renswoude.
De volgende mijlpaal voor Rolf
Een mooie tocht door een interessant landschap. Misschien een beetje veel Grebbeliniedijk, maar dat is inherent aan deze tocht. Voor Rolf is deze tocht tevens het begin van de volgende mijlpaal, het bereiken van 120000 km. We komen hem nog wel een paar keer tegen in Nederland-wandelland!
Enerzijds leek het me wel leuk om aan zijn jubileum-wandeling deel te nemen, anderzijds gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat ik nog niet eerder in Renswoude - zo dicht bij huis - georganiseerd gewandeld heb. Ik was bepaald niet de enige, die op deze regenachtige zondagmorgen naar Renswoude toog: bijna 90 wandelaars gaven acte de présence.
Om 11 uur precies gaf baankapitein Rolf aan dat we hem moesten volgen. Braaf
als we zijn, deden we dat maar, we waren uiteindelijk toch gekomen om te
wandelen.
Kasteel Renswoude
Het dorp Renswoude is een in de 17de eeuw gestichte nederzetting. De oorsprong van het kasteel daarentegen is van oudere datum, de Borchwal werd gebouwd tussen 1350 en 1375. In 1623 is de burcht al vervallen als Johan van Reede de eigenaar wordt. Hij laat in 1654 het oude slot afbreken en het nieuwe, huidige kasteel bouwen. Het ontwerp hiervan wordt toegeschreven aan de bouwmeesters Gijsbert Theunisz. Van Vianen en Pieter Jansz. Van Cooten. Het kasteelpark ontwikkelde zich vanaf die tijd langzaam in een barokpark met een rechtlijnig lanenpatroon. In 1682 wordt Johan opgevolgd door zijn derde zoon, Frederik Adriaan. Hij was getrouwd met Maria Duyst van Voorhout. Tijdens de afwezigheid van haar man liet zij het nu nog bestaande Grand Canal graven tegenover de kasteellaan. Hierdoor werden veel werklozen aan werk geholpen. Maar het was vooral bedoeld als verrassing voor haar man, want hij had een grote bewondering voor Versailles. En zo'n langgerekte vijver hoorde thuis in de Franse tuinaanleg van die tijd. Circa 1816 werd het park door J.D. Zorcher herschapen in (Engelse) landschapsstijl.
Sinds 1968 is het kasteel ondergebracht in de familiestichting Taets van Amerongen. Het park werd overgedragen aan de Stichting Het Utrechts Landschap. Op 28 november 1985 ging de zolderverdieping in vlammen op. Ondertussen is het kasteel weer volledig gerestaureerd. Het kasteel wordt nu bewoond door Baron J.J.C. Taets van Amerongen.
Nabij het kasteel verrees in 1639 een slotkapel in de vorm van een koepelkerk. Deze kleine, maar zeer massief aandoende kerk is hoogstwaarschijnlijk ontworpen door Jacob van Campen en gesticht door de reeds eerder genoemde Johan van Reede, Heer van Renswoude.
Ook de 18de eeuwse kasteelhuisjes van de Nieuwe Buurt (Dorpsstraat 16-38) vormen een onderdeel van het beschermde dorpsgezicht van Renswoude, deze werden in 1773-1780 als dienstwoningen van het kasteel gebouwd.
De GrebbelinieAl deze elementen van dit fraaie dorp in het zuiden van de Gelderse Vallei worden ons getoond. Dan wandelen we langs het Grand Canal naar de Grebbeliniedijk. Hier hebben kanonnen plaatsgemaakt voor bijzondere planten (klokjesgentiaan, Spaanse ruiter, zonnedauw en blauwe knoop) en zijn soldaten vervangen door zangvogels, amfibieën en insecten als libellen en waterjuffers.
Vroeger was de Grebbelinie een belangrijke militaire verdedigingslinie, nu is deze vooral van cultuurhistorisch en ecologisch belang.
Samen met de Hollandse Waterlinie en de IJssellinie vormde de Grebbelinie een stelsel van 'natte' verdedigingswerken. Door het land in tijden van oorlog onder water te zetten, werd het westen van Nederland beschermd tegen de vijand uit het oosten. Verdedigingswerken, zoals de batterij op de Schalmdijk (1786), moesten de opmars van de vijand vertragen.
De Grebbelinie kwam in functie door bij de Grebbeberg Rijnwater binnen te laten stromen. Er waren elf 'kommen', vanaf de Rijn tot aan Bunschoten. Die liet men vol water lopen. Om te voorkomen dat het water met een enorme vaart door de Gelderse Vallei naar de Zuiderzee zou stromen, waren er keerkaden en sluizen aangelegd.
Toen in 1795 de Fransen ons land binnentrokken, bleek de betrekkelijkheid van de Grebbelinie. Door de vorst waren de ondergelopen kommen bevroren. De linie werd inderhaast verlaten en de forten met in totaal tweehonderd kanonnen vielen zonder slag of stoot in de handen van de Fransen.
We zullen tijdens deze wandeltocht flink wat kilometers over de dijk lopen. Onder andere passeren we de Batterij op de Schalmdijk, waar ook in het begin van de Tweede Wereldoorlog gevochten werd.
Een maar al te bekend stukje parkoers
Een gedeelte van de route, die we nu volgen, komt me maar al te bekend voor: we bevinden ons op een gedeelte van het Nijmegen-Rotterdam-parkoers van de RWV (160 km), dat ik nog maar al te goed van de tocht van 20/21 september 2003 herinner.
Net voor de eerste rust in een schuur aan de Dashorsterweg lopen we nog om de Emminkhuizerberg (21,8 m), die zich vanaf de A12 als een flauw bult aftekent. Op de rust worden we verwend met koek en warme chocolademelk, een welkome versnapering bij dit regenachtige, waterkoude weer.
Dan weer via een ommetje weer de Dashorsterweg op, waarbij we onder meer de stuw in de Luntersche Beek kruisen. Deze beek is 11 kilometer lang, stroomt vanaf de omgeving Lunteren naar het Valleikanaal en voert het water af van een gebied dat 7200 hectares groot is, vergelijkbaar met 12000 voetbalvelden.
Scherpenzeel
De tocht voert ons verder richting Scherpenzeel, waar bij de tweede rust op 16,5 km in Restaurant Mona's (Groot Ruwinkel) onder meer soep te bestellen is. Hier is het ook, dat ruim aandacht aan Rolf's prestaties ge-schonken wordt, een aantal toespraken moet hij hier ondergaan.
Dan wordt het weer tijd om naar Renswoude terug te keren en we doen dat via het Voormalige Werk aan de Daatselaar, opnieuw een stukje Grebbeliniedijk, het Grand Canal en het kasteel Renswoude.
De volgende mijlpaal voor Rolf
Een mooie tocht door een interessant landschap. Misschien een beetje veel Grebbeliniedijk, maar dat is inherent aan deze tocht. Voor Rolf is deze tocht tevens het begin van de volgende mijlpaal, het bereiken van 120000 km. We komen hem nog wel een paar keer tegen in Nederland-wandelland!
|
Henk van Peski |