De 15e eeuw daterende Onze Lieve Vrouwe kerk van het kapittel van St.Marie.
Het gewelvenpatroon van het interieur bevat unieke, in een iconografie beschreven, bijbelvoorstellingen uit 1561. De schilderingen verhalen niet alleen de ons bekende liturgie maar onthullen tevens de revolutionaire gedachte die zo kenmerkend is tijdens de overgang naar de reformatie. Consummatum est!
(Bron: Stichting Rondeel)

Via een smalle steeg komen we door de Academiestraat, waar we langs een door Linnaeus geplante “Hortus Botanicus” en even verder langs “het torentje van Linnaeus” lopen. In een nis in het torentje is het borstbeeld van Linnaeus te bewonderen. Door smalle, speelse straatjes verlaten we aan westzijde, via de Vischpoort, de oude stad. De vele visrestaurants herinneren ons aan de tijd van weleer. Aan de overzijde van de weg zien we “Dolfinarium”. Over een smalle brug passeren we “Molen De Hoop” en verlaten Harderwijk langs een oude spoorlijn, over de nieuwe Hardersluis en lopen we door Frankrijk? Ja, binnen landsgrenzen een buitenlands tintje.
(Frankrijk is een nieuwe wijk van Harderwijk, gebouwd in de richting van Hierden, een klein dorp in de regio)
Slingerend door het open landschap bereiken we, na ruim 10 kilometer, de soeppost bij fam. Walraven, te Hierden.

Van hier uit vervolgen we de route en kijken uit over de vlakke velden rond Harderwijk. Maar niet alles is vlak. Eenmaal over een smalle voetgangersbrug, is er van een ruim zicht niets meer te bespeuren. We gaan wat(d) lopen, aan zand geen gebrek. We bevinden ons in het Beekhuizerzand. Een stuifgebied ter grootte van 200 ha.

Na 19 kilometer bereiken we de grote rust, die zich vandaag bevindt in Party centrum Slenkenhorst, te Harderwijk. Na vertrek van hier duiken we vrij snel opnieuw het Beekhuizerzand in. Dit maal lopen we tussen, enerzijds vliegdennen en anderzijds zandverstuiving. En ja, u raadt het al, het pad bestaat uit……zand. Na een tijdje verruilen we de vliegdennen voor statige beuken. Dan mogen we “de berg van Willem” beklimmen, alvorens we gaan slingeren over de vlonderbruggetjes van de Leuvenumse beek.

Na 29 km bereiken we de koffiepost, bij de Vereniging tot behoud van Natuurmonumenten, te Ermelo.
Vandaar lopen we door “bosgebied Haspel” en “’t Leuvenumsebos”, dan verlaten we langzaam maar zeker het bos. Nog even genieten we op 35 km van de nodige vitamines, om het laatste stuk af te kunnen leggen. We komen door een oude kern van Harderwijk, Tonsel, bekend van zijn eendenfokkerijen. Net voor we Harderwijk bereiken, gaan we onder de rotonde door een tunnel en genieten van een kleurrijk schouwspel van de boven ons schijnende lampen. Daarna bereiken we Harderwijk, de stad waar we deze morgen zijn begonnen. Na 39.9 kilometer hebben we de finish bereikt.
We hopen dat u genoten heeft van deze laatste tocht van de 29e serie.

De start is vanuit wijkcentrum “De Roef”, Zuiderzeepad 1, 3844 JV, Harderwijk, 0341-433966.

Bereikbaarheid per trein: vanuit het station LA en R aanhouden, Weiburglaan-500 m; RD rotonde oversteken Voorstewei-100 meter, LA Drift-200 meter;RD en RA fietspad-90 meter; rechts “De Roef”. Totale loopafstand 890 meter.
Bereikbaarheid per auto: Vanaf afrit 12 (Ermelo) van de A 28 wordt de route naar het startbureau met WS78 borden aangegeven.


































Waterfront tocht, startplaats Haderwijk, datum 17 maart 2007, route-informatie na afloop:

Beste wandelvrienden en –vriendinnen!
Ditmaal niet, zoals we gewend waren vanuit de Drie Marken te Maarn, maar vanuit Wijkcentrum “De Roef”, gingen wij voor de vijfde maal van start vanuit de oude Hanzestad Harderwijk.
Herderewich, zoals Harderwijk in den ouden volksmond genaamd werd, sluit de rij als 109e locatie en tevens hekkensluiter van de 29e serie.
Deze “Waterfronttocht” was een creatie van de hand van onze voorzitter, Willem Ruis. Hij is er weer in geslaagd er een zeer gevarieerde tocht van te maken. Langs de voormalige Zuiderzee, door de oude binnenstad, over het nieuwe aquaduct, Frankrijk, ja, heus, ’t is echt waar, en natuurlijk, het Beekhuizerzand, een echte zandbak, liet Willem ons van de zuid/west Veluwe genieten. En ons laten genieten, ja, laat dat maar aan hem over. Wie herinnerd zich niet de vorige creatie van Willem, ’t Harde. Toen werden we geteisterd door hevig winterweer. Nu gingen de wandelaars van start met een kleine miezerige regen. Maar al snel verdween de regen en maakte plaats voor een matig windje.
Vanuit wijkcentrum ”De Roef” te Harderwijk gingen we voor de derde keer van start. Na het startsein, 08:47 uur gegeven, vertrokken de wandelaars in de richting van het Wolderwijd. Met een uitzicht over de vroegere Zuiderzee, kwamen we bij de stadsmuur, die Harderwijk vele jaren beschermd heeft tegen het wassende water. Achter deze muur staat een oud kanon, gelukkig buiten gebruik. We bereikten een klein hofje (Blokhuis) dat ons in de richting van de “grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk” leidde.
Via een smalle steeg kwamen we door de Academiestraat, waar we langs een door Linnaeus geplante “Hortus Botanicus” en even verder langs “het torentje van Linnaeus” liepen. In een nis in het torentje is het borstbeeld van Linnaeus te bewonderen. Door smalle, speelse straatjes verlieten we aan de westzijde, via de Vischpoort, de oude stad. De vele visrestaurants herinneren ons aan de tijd van weleer.
Aan de overzijde van de weg konden we het “Dolfinarium” heel even aanschouwen. Daarna gingen we via een smalle ophaalbrug over de haven, langs de “Molen De Hoop”. En verlieten Harderwijk al wandelend, langs een oude goederenspoorlijn. Hierna kwamen we over het nieuwe aquaduct en kwamen zo in de wijk Frankrijk. Ja, binnen landsgrenzen een buitenlands tintje.
(Frankrijk is een nieuwe wijk van Harderwijk, gebouwd in de richting van Hierden, een klein dorp in de regio) Slingerend door het open landschap bereikten we, na ruim 10 kilometer, de soeppost in Hierden.
Van hier uit vervolgde we de route en keken uit over de vlakke velden rond Harderwijk. Maar niet alles is vlak. Eenmaal over een smalle voetgangersbrug, was er van een ruim zicht Niets meer te bespeuren. We gingen wat(d) lopen, aan zand geen gebrek. We bevonden ons in het Beekhuizerzand. Een stuifgebied ter grootte van 200 ha.
Na 19 kilometer bereikten we de grote rust, die zich vandaag bevond in Party centrum Slenkenhorst, te Harderwijk. Na vertrek van hier doken we vrij snel opnieuw het Beekhuizerzand in. Ditmaal liepen we tussen, enerzijds vliegdennen en anderzijds zandverstuiving. En ja, u raadt het al, het pad bestond natuurlijk uit……zand. Na een tijdje ruilde we de vliegdennen in voor statige beuken. Daarna mochten we nog even “de berg van Willem” beklimmen, alvorens we slingerend over de vlonderbruggetjes van de Leuvenumse beek mochten gaan.
Na 29 km bereikten we dan de koffiepost, bij ver. Tot behoud van Natuurmonumenten, te Ermelo.
Daar lag een enorme boom over de weg. De wandelaars moesten er tussen door kruipen. Maar ook de parkoersbewakers hadden het er maar moeilijk mee. Zij wurmde met hun fiets tussen de enorme armen van de grote boom door, om vervolgens de wandelaars verder op hun pad te kunnen begeleiden.
Vandaar ging de route door “bosgebied Haspel” en “’t Leuvenumsebos”, en verlieten we langzaam maar zeker het bos. Nog even mochten we genieten, op 35 km, van de nodige vitamines, om het laatste stuk af te kunnen leggen. We kwamen door een oude kern van Harderwijk, Tonsel, bekend van zijn eendenfokkerijen. En net voor we Harderwijk bereikte, gingen we, onder de rotonde, door een tunnel en mochten genieten van een kleurrijk schouwspel van de boven ons schijnende lampen. Voor de snelle lopers onder ons, helaas, het was voor hen nog te licht om dit waar te kunnen nemen. Daarna bereikten we Harderwijk, de stad waar we deze morgen van start mochten gaan. En na 39.9 kilometer hadden we de finish weer bereikt.
We hopen dat u een genoten hebt van deze laatste tocht van de 29e serie.

































Waterfront tocht, startplaats Haderwijk, datum 17 maart 2007, informatie omgeving.

Het Waterfront

In Harderwijk wordt hard gewerkt aan de uitvoering van een ambitieus plan dat de kustlijn van de stad in de nabije toekomst een compleet ander aanzien geeft. Harderwijk wordt weer echt een stad aan het water met alle voorzieningen die daarbij horen. De drie miljoen bezoekers uit binnen- en buitenland zullen, net als de Harderwijkers zelf, het openbare zandstrand, de lange flaneerpromenade en de talloze watersportmogelijkheden zeker waarderen.
Het Dolfinarium houdt haar prominente plaats aan het water.

De nieuwe uitstraling past eveneens bij Harderwijk als economisch centrum van de Noord-West Veluwe. Het ontsierende industrieterrein in de nabijheid van de historische binnenstad verdwijnt. Watergebonden- en watersportbedrijven krijgen de ruimte op bedrijventerrein Lorentzhaven.
De stad wordt weer goed bereikbaar voor toeristisch en zakelijk verkeer.

Wonen aan het water krijgt een nieuwe dimensie. De aan te leggen woongebieden worden heel divers van sfeer en karakter. Er is ook ruim aandacht voor de natuur. Kleine eilanden gaan een natuurlijke verbinding vormen tussen de Veluwe en Flevoland. De Mheenlanden zullen zich ontwikkelen als moerassige leefgebieden voor een grote variëteit aan dieren en planten.

Met het nieuwe waterfront lost Harderwijk de vele problemen op die in de loop der jaren zijn ontstaan door de toegenomen verkeersdrukte en bedrijvigheid. Bovenal geeft het veelomvattend project de stad haar harmonieuze relatie met het water terug.


De aanleiding

Harderwijk is onlosmakelijk met het water verbonden. In vroeger tijden bevoer de Hanzestad de Noord- en Oostzee om handel te drijven. Vissersboten brachten haring en paling aan land. Na de aanleg van de Afsluitdijk en de drooglegging van Flevoland ligt de stad aan het Wolderwijd en het Veluwemeer.

Vanaf de tweede helft van de vorige eeuw werd de historische binnenstad geleidelijk van het water afgesneden. Het gebied in de nabijheid van het water kan de druk van de toenemende bedrijvigheid van industrie en recreatie allang niet meer aan. Het wordt gekenmerkt door slijtage en dreigt te bezwijken onder de verkeers- en parkeerproblemen.

Het zwaar verouderde industrieterrein Haven ontsiert de horizon, vormt een mistroostige toegang tot de stad en de ligging zorgt voor klachten over de leefkwaliteit in de aangrenzende woonwijken. Op drukke dagen slibben de toegangswegen dicht. Zakelijk en toeristisch verkeer raken verstrikt in lange files. Vanaf de boulevard wordt het zicht op het water ontnomen door lange rijen geparkeerd blik.

De huidige situatie is fnuikend voor Harderwijk als toeristische trekpleister en als regionaal economisch centrum. Om het tij te keren ontwikkelt de stad, samen met andere partijen, een veelomvattend project om een nieuw en aantrekkelijk Waterfront te realiseren. Een kustlijn die berekend is op de eisen van de moderne tijd, met respect voor de natuur en het historische karakter van Harderwijk.



De aanpak

De werkzaamheden van het Waterfront beginnen in 2007 met de aanleg van bedrijventerrein Lorentzhaven. Daarheen verhuizen de watersportbedrijven en de watergebonden bedrijven die nu gevestigd zijn op industrieterrein Haven.
Tegelijkertijd zal worden gestart met de natuurontwikkeling in de Mheenlanden. Hier zullen moerassige leefgebieden voor een grote variëteit aan dieren en planten ontstaan. Het wordt tevens een waterbergingsgebied met voldoende capaciteit om het water van het Veluwemeer bij een extreme hoge waterstand op te kunnen vangen.

In 2008 volgt de verplaatsing van Jachthaven De Knar en wordt het openbaar zandstrand aangelegd. Ook wordt dan een begin gemaakt met de aanleg van de nieuwe parkeervoorzieningen.
De wandelpromenade die twee keer zo lang wordt als de huidige boulevard krijgt tussen 2009 en 2011 gestalte. Deze ideale plek om te flaneren wordt nu al de ‘Parel van het Waterfront’ genoemd. Rond dezelfde periode wordt met de reconstructie van de provinciale weg N302 begonnen waardoor het Waterfront, het Dolfinarium en de historische binnenstad optimaal bereikbaar worden.

De eerste steen van het woningbouwprogramma wordt in 2010 gelegd. In twee fasen worden de vier karakteristieke woonomgevingen gebouwd. De Bakens en De Eilanden zullen in 2015 voltooid zijn. De Stadswerven en De Kades vijf jaar later. Dan is ook de laatste voorziening van het Waterfront klaar: het terrein dat tijdens toeristische topdagen de extra parkeerdruk op kan vangen.


De organisatie

Het Waterfront is een complex, ingrijpend en langlopend project. Dat vraagt om een stevige en slagvaardige organisatie. Vanwege het grote belang kent het Waterfront één verantwoordelijke wethouder en worden bestuurlijke aangelegenheden behandeld in de gemeenteraadscommissie Beleid Algemeen. Het hart van de projectorganisatie wordt gevormd door het ‘Programmabureau Waterfront’. Binnen de gemeentelijke sectoren en de provincie Gelderland zijn projectleiders aangesteld voor de diverse deelprojecten.

In het kader van het Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid (GSO) draagt de provincie financieel bij aan de voorbereidingskosten. Omdat het provinciebestuur het belang van het Waterfront groot acht voor Gelderland participeert zij actief in de realisatie van de plannen. Het GSO zorgt tevens voor een uitwisseling van kennis en ervaring tussen de acht grotere Gelderse steden.

De gemeenteraad van Harderwijk keurde in september 2003 unaniem het ‘Masterplan Waterfront’ goed. Sindsdien is door het Programmabureau gewerkt aan het gedetailleerd invullen van de plannen. In juni 2005 zette de gemeenteraad het licht op groen voor de definitieve realisatie van het Waterfront.
Het Programmabureau treft nu de laatste voorbereidingen voor de eerste fase daarvan. In 2007 kan dan begonnen worden met de aanleg van 22 hectare nieuw bedrijventerrein rond Lorentzhaven en de inrichting van natuurgebied De Mheenlanden.

Voor de realisering van de volgende fase wordt momenteel volgens de regels van Europese aanbesteding een consortium geselecteerd. In de zomer van 2006 wordt bekend aan welke marktpartij het partnerschap gegund wordt. De opdracht omvat ondermeer de metamorfose van de Boulevard, de aanleg van de binnenhaven en het standeiland, de bouw van 650 woningen en drie parkeergarages en de verplaatsing van jachthaven De Knar.


De architect

De gemeente Harderwijk heeft gekozen voor ‘Soeters Van Eldonk Ponec Architecten’ om het Masterplan voor het Waterfront te ontwikkelen. Jos van Eldonk is de projectarchitect. Hij studeerde bouwkunde aan de TU in Eindhoven en was eindredacteur van het architectuurtijdschrift Forum. Recente ontwerpen van zijn hand zijn de kantoren en cultuurelementen in Mariënburg in Nijmegen en de herinrichting van het centrum van Veenendaal. Andere stedenbouwkundige projecten van ‘Soeters Van Eldonk Ponec Architecten’ zijn ondermeer het Amsterdamse Java-eiland, de Haverleij in Den Bosch en het waterfront van de Sydhavn in Kopenhagen.

Nadenken over stedenbouwkundige structuren doen de architecten bij voorkeur samen met plaatselijke deskundigen en toekomstige gebruikers. Volgens de architecten zijn de functionaliteit, de context en de geschiedenis van de locatie immers van groot belang voor de uiteindelijke verschijningsvorm.


Het plan


Op 22 december 2006 hebben de gemeente Harderwijk en het consortium Johan Matser/TBI Bouw/Boskalis hun handtekeningen gezet onder een megacontract voor de ontwikkeling van de Boulevard, het havengebied en de directe omgeving daarvan (fase 2a en 2b van het Waterfront).
De drie samenwerkende ondernemingen kwamen als beste uit de Europese aanbesteding voor deze opdracht.

Vanaf 2009 gaat het consortium daadwerkelijk aan de slag met de totale metamorfose van de Boulevard. Daarbij horen de aanleg van een nieuwe binnenhaven, een strandeiland, een watersportboulevard en ruimte voor vrijetijdsvoorzieningen. Bij de omvangrijke opdracht zijn ook de verplaatsing van jachthaven De Knar en de bouw van drie parkeergarages en ruim 700 woningen inbegrepen.
De voorbereidingen zijn inmiddels in volle gang.


De aanleg van een nieuw waterfront is een ambitieus project dat Harderwijk een compleet andere aanblik geeft. Harderwijk wordt weer echt een stad aan het water met alle voorzieningen die daarbij horen. De historische binnenstad en het Dolfinarium worden beter bereikbaar. Het verplaatsen van parkeervoorzieningen naar strategische plekken zorgt voor een versterking van de cultuurhistorische waarde van de stad. De industrie verhuist van het centrum naar het bedrijventerrein. Hierdoor ontstaan nieuwe mogelijkheden voor woningbouw en recreatie. Ook worden natuurgebieden nieuw ingericht en uitgebreid. Het Harderwijkse Waterfront omvat een groot aantal samenhangende onderdelen. Deze website geeft uitgebreide informatie over dit omvangrijke project.


Bij de naam Harderwijk denkt men in het hele land onmiddellijk aan vrije tijd, recreatie of een dagje uit. Jaarlijks trekt de stad ongeveer drie miljoen bezoekers. Grote publiekstrekkers zijn het Dolfinarium en de historische binnenstad.
In het nieuwe Waterfront krijgen de vele recreatiemogelijkheden vrij baan. Nieuwe en versterkte voorzieningen nodigen uit tot een bezoek in elke willekeurige periode van het jaar en tot een verblijf voor langere tijd.
Het project zal een positieve invloed hebben op het behoud en het versterken van het culturele erfgoed dat in Harderwijk nadrukkelijk aanwezig is.


Dolfinarium
Met ongeveer één miljoen bezoekers per jaar is het Dolfinarium een trekpleister van formaat voor Harderwijk. Elke Nederlander heeft wel een keer in zijn leven de dolfijnenshow in de karakteristieke koepel beleefd. Uniek voor de hele wereld is de Lagune, het uitgestrekte natuurlijke leefgebied voor dolfijnen en andere zeezoogdieren.

In het nieuwe Waterfront komt het Dolfinarium nadrukkelijker op een eiland te liggen. Aan de boulevardzijde komen kleine winkels en horecavoorzieningen. De gebouwtjes sluiten met hun historisch karakter aan bij de sfeer van de binnenstad. Aan de noordkant onttrekken klassieke houten boothuizen de achterzijde van het park aan het zicht.

Het zeezoogdierenpark heeft inmiddels al een forse stap naar de toekomst gezet. Na een grootscheepse verbouwing waarbij het walrussenverblijf en de speelvoorzieningen zijn gemoderniseerd, opende het vernieuwde Dolfinarium op 16 april 2005 de poort voor het publiek. Die entree is nu direct gericht op de Boulevard en daarmee heeft de toeristische attractie al een voorsprong op haar positie in het Waterfront genomen.


Boulevard

De Harderwijkse Boulevard is een belangrijke architectonische drager van het Waterfront. Door het verdwijnen van de parkeerplaatsen vormt de Boulevard weer een schitterende verbinding tussen de historische binnenstad en het Dolfinarium, met een intieme binnenhaven en ruim zicht over het Wolderwijd. De Boulevard heeft alles in zich om uit te groeien tot een aantrekkelijk flaneergebied voor de toeristen en de eigen bevolking.

De Boulevard wordt zeker twee keer zo lang. De winkels, vrijetijdsvoorzieningen en horecagelegenheden maken het geheel tot een ideale plek om langer te vertoeven. Het flaneren kan beginnen bij de IJsbaan en de Stille Wei. Deze grasvlakten tegen de oude stadsmuur deden vroeger dienst als hooilanden en horen bij het culturele erfgoed van de stad.

Dat geldt ook voor de stadspoorten aan de Boulevard. De Vischpoort is een van de meest gefotografeerde monumenten van het land. Rond die poort bruist het in de zomermaanden van het typische vakantiegewoel, met de gezellige toeristische drukte die daarbij hoort. Terrasjes, karakteristieke marktkraampjes en verkoopstalletjes versterken het vrijetijdsgevoel.

Voorbij de Watersportboulevard is het uitzicht over het nieuwe Waterfront optimaal. De Boulevard krijgt hier het karakter van een woongebied aan het water.


Strandeiland

Een stad met een prominente ligging aan het water zonder openbaar strand, dat kan natuurlijk niet. Het oorspronkelijke Harderwijkse strand is sinds halverwege de vorige eeuw in het bezit geweest van verschillende toeristische bedrijven en maakt nu deel uit van het Dolfinarium.

Met de aanleg van het strandeiland in het nieuwe Waterfront krijgt Harderwijk haar openbaar stadsstrand weer terug. Het eiland wordt ingericht als een open stadspark. Op de brede strook zandstrand die het gehele zuidelijke deel beslaat kunnen zonaanbidders heerlijk vertoeven. Een horecapaviljoen zorgt voor de hapjes en drankjes. De scheepshelling voor de bruine vloot maakt het strandeiland compleet.



Leisure

Toerisme en recreatie vormen belangrijke pijlers onder de Harderwijker economie. In het toekomstige Waterfront krijgen vrijetijdsvoorzieningen een nadrukkelijke functie. Voor ondernemers liggen er talloze kansen voor nieuwe initiatieven.

Met het Waterfront, in de directe nabijheid van het historische centrum, versterkt Harderwijk zijn positie als toeristisch aantrekkelijke stad. Nieuwe voorzieningen zorgen voor meer verblijfsmogelijkheden voor een langere periode en voor meer activiteiten gedurende het hele jaar.


Historie

De binnenstad van Harderwijk is in 1969 aangewezen als beschermd stadsgezicht. De stadsmuren zijn de getuigen van de tijd dat de vestingstad beschermd moest worden tegen de Zuiderzee die ruw tekeer kon gaan. Via de stadspoorten, waarvan er nog enkele fier overeind staan, werden in vroeger tijden met kleine bootjes goederen aan land gebracht. Door de verzanding van de Zuiderzee reikte het water vanaf het begin van de 18e eeuw niet langer tot aan de stadsmuren. Op de drooggevallen hooilanden, nu bekend als de Stille Wei en de IJsbaan, graasde toen het vee.

In het nieuwe Waterfront komt de cultuurhistorische waarde van de stad beter tot zijn recht. Zo verdwijnen de geparkeerde auto's van de hooilanden en komen de stadsmuren weer vrij in het zicht te staan. Omdat de stadsmuur nu op diverse plekken in een slechte staat verkeert, krijgt dit belangrijke erfgoed een opknapbeurt om straks een beeldbepalende schakel te vormen tussen het Waterfront en de binnenstad.

De officiële geschiedschrijving van de stad aan de Zuiderzee gaat terug tot 1231. Het jaar dat de Graaf van Gelre aan Harderwijk stadsrechten verleende. In het historische centrum en langs het water zijn nog talloze sporen terug te vinden van Harderwijk als Hanzestad, visserijstad, garnizoensstad en universiteitsstad. Het zijn de tastbare herinneringen aan het verleden die gerespecteerd en gekoesterd dienen te worden.


Archeologie

Archeologisch onderzoek in het Waterfrontgebied heeft het bestaan bevestigd van twee havenbruggen. Deze waren in 1560 al door Jacob van Deventer getekend op een plattegrond van Harderwijk. De onderzoekers troffen ter hoogte van de voormalige Bruggepoort en van de Vischpoort rijen houten palen aan.

De havenbruggen waren in vroeger tijden noodzakelijk omdat de Zuiderzee bij de kust van Harderwijk ondiep was. Grotere schepen moesten hun lading daardoor overladen in kleine bootjes die tot aan de houten steigers konden varen. Daar werden de visvangst en andere vracht gelost en op karren geladen.

De mannen die in de haven hun brood verdienden, lieten ook nog wel eens wat in het water vallen. De gevonden ‘bakenloodjes’ maken duidelijk dat er betaald moest worden voor het vuurtorenlicht van de Vischpoort. Twee scherven van een aardewerken Deense ‘Jydepot’ van vóór 1700 toont de vroege handel tussen Harderwijk en andere Hanzesteden aan. Een ‘Driestedenmunt’ wijst op de handelsrelatie met de Zuiderzeeplaatsen Hoorn, Medemblik en Enkhuizen.

De scherven, brokstukken en voorwerpen worden nader bestudeerd door archeologisch adviesbureau RAAP. Daarna gaat het materiaal naar het provinciaal depot of met toestemming daarvan naar de Oudheidkamer van Harderwijk.


Industrie

Het huidige Industrieterrein Haven is in de jaren vijftig van de vorige eeuw aangelegd aan de rand van Harderwijk. Inmiddels heeft de tand des tijds erg nadrukkelijk aan het terrein geknaagd. Behalve dat het gebied een weinig aantrekkelijke toegang tot de stad vormt, mengt zwaar vrachtverkeer zich met ander verkeer. Op het terrein zijn milieubelastende bedrijven gevestigd, wat zich slecht verhoudt met de nabijheid van voorzieningen en de woonwijken 'Binnenstad' en 'Zeebuurt'. Naast slijtage is er ook sprake van omvangrijke bodemverontreiniging en zijn er voor de bedrijven geen uitbreidingsmogelijkheden.

In het nieuwe Waterfront verhuizen deze watergebonden en watersportbedrijven naar de Lorentzhaven die voor dit doel met 22 hectare wordt uitgebreid en daardoor ook een locatie met toekomstmogelijkheden is.
Het oude Industrieterrein Haven wordt na een grondige bodemsanering een hoogwaardig woongebied met een verscheidenheid aan woonmilieus in en aan het water.


Natuur en Milieu

De gemeente Harderwijk wil binnen het Waterfront het natuurbeleid nadrukkelijk een impuls geven. Daarom wordt niet alleen uitgegaan van de beperking van de schadelijke effecten bij de realisatie, maar ook van het uitbouwen van natuurwaarden.
Naast de aanleg van groene zones en zachte oevers is de ontwikkeling van De Mheenlanden een in het oog springende project. Daarnaast neemt de gemeente als een van de initiatiefnemers deel aan de realisatie van de Natte As.

Vanzelfsprekend krijgt de kwaliteit van de leefomgeving eveneens veel aandacht. Belangrijkste aspecten zijn daarbij de zuiverheid van de lucht, beperking van het omgevingsgeluid en de sociale veiligheid. Al in een vroeg stadium heeft de gemeente Harderwijk onderzocht hoe het meest milieuvriendelijke alternatief er bij de ontwikkeling van het Waterfront uit moet zien. In het ‘Masterplan Waterfront’ zijn deze alternatieven opgenomen. Voor een aantal onderdelen van het project, waaronder de verplaatsing van Jachthaven De Knar en de bodemsanering van Industrieterrein Haven, geldt de verplichte milieueffectrapportage.


Mheenlanden

De Mheenlanden is al langer een interessant weidevogelgebied. Het polderlandschap bestaat uit de kust van het Veluwemeer met vergraven strandwallen en het daarachter gelegen grasland. Hier stroomt de Hierdense Beek die in de Veluwe ontspringt. De vaak hogere beplanting langs deze beek doorbreekt de openheid van het gebied.
Door de ontwikkeling van natte graslanden groeit De Mheenlanden uit tot waardevol natuurgebied waarvan weidevogels en moerasvogels volop zullen profiteren.

Op 11 februari 2004 ondertekenden de gemeente Harderwijk en de Vereniging Natuurmonumenten een convenant. Daarin is afgesproken om samen De Mheenlanden te ontwikkelen tot nieuw natuurgebied. Daarbij gaan natuurontwikkeling, waterberging en landbouw hand in hand.

Het bergingsgebied met een capaciteit van 200.000 m3 moet het water van het Veluwemeer opvangen bij een extreem hoge waterstand. Het bergingsgebied krijgt het karakter van wat in natuurtermen ‘nat schraal grasland’ heet. Het zuidelijke deel wordt in de toekomst gekenschetst als ‘dotterbloem hooiland’ en ‘droog schraal grasland’. In de nabijheid van de Hierdense Beek wordt het landschap moerassig van aard, terwijl er ruimte blijft voor bestaande landbouw in de vorm van ‘agrarisch natuurbeheer’. Aan de rand van De Mheenlanden krijgen de zeeverkennersgroep Tjerk Hiddes en kanovereniging De Dolfijnen hun nieuwe locaties.

Door de aanleg van het recreatief fietspad tussen Harderwijk en Elburg kan het publiek dicht bij de natuur komen. Een vogelobservatiepost biedt straks een mooi uitzicht. De ontwikkeling van het 140 hectare grote gebied sluit aan bij de plannen om voor wild zoals het edelhert en andere dier- en plantensoorten een natuurlijke verbinding tot stand te brengen tussen het Veluws Natuurmassief en de Randmeren.


Natte as

Tussen de Hierdense Beek en Harderbroek in Flevoland wordt in het Veluwemeer de zogeheten Natte As aangelegd. Eilandjes en ondiepten vormen een ecologische verbinding tussen de natuurgebieden van het oude en het nieuwe land. De eilandjes doen dienst als rustgebieden voor vogels en als stapstenen voor andere dieren zoals otters. Met name moeras- en oevervogels vinden in de Natte As een natuurlijk leefgebied.
Rond de Lorentzhaven komt een 60 meter diepe groenzone. Deze vormt een geheel met de Natte As en beperkt de visuele overlast van dit bedrijventerrein richting Veluwemeer.
De aanleg van de 'Natte As' is een samenwerkingsverband tussen de gemeente Harderwijk, de provincie Flevoland, Vereniging Natuurmonumenten, het ministerie van LNV en Rijkswaterstaat.


Bodem

Voor de ontwikkeling van het Waterfront worden de bedrijven op het verouderde Industrieterrein Haven verplaatst om ruimte te maken voor een woonomgeving aan het water. De bodem is echter verontreinigd. Het is de erfenis van de voormalige asbestfabriek Asbestona die ongeveer 46 jaar lang actief was in het gebied. Daarnaast zijn er chloorkoolwaterstoffen in de grond gesijpeld, veroorzaakt door chemische wasserijen die al geruime tijd buiten bedrijf zijn. De realisatie van het Waterfront biedt de mogelijkheid om deze milieuproblemen uit de wereld te helpen.

De gemeente Harderwijk kiest voor bodemsanering volgens de nieuwe landelijke normen van het ministerie van VROM. Deze richtlijnen houden rekening met het toekomstig gebruik van de bodem. Voor woonlocaties gelden zwaardere eisen dan voor openbare gebouwen.

Voor asbestvervuiling geldt dat elk risico op verspreiding uitgesloten moet worden. Waar in gepland woongebied asbestcement is aangetroffen, wordt de bodem tot ruim één meter diepte afgegraven en afgedekt met een laag isolerend geotextiel. Daarbovenop wordt schone grond aangebracht. Onder openbare gebouwen zoals parkeervoorzieningen is geen sanering nodig, omdat de bebouwing zelf de verontreiniging al isoleert.

De oplossing voor de afgegraven grond kan gevonden worden in het Waterfront zelf. Gemeente en provincie hebben een plan ontwikkeld voor een veilige opslag onder het aan te leggen overloopterrein voor toeristisch parkeren ten noorden van de oeververbinding met Flevoland. Het gaat in totaal om 70 duizend m3 verontreinigde grond die zodanig ingepakt wordt dat elk contact met lucht en water onmogelijk is. Deze oplossing is aanmerkelijk goedkoper dan afvoer naar een stortplaats elders in het land. Het ministerie van VROM dient voor deze oplossing een aanpassing van het stortbeleid toe te staan.


Water

Uit diverse studies blijkt dat de zeespiegel stijgt. Als gevolg daarvan stijgt ook het waterpeil van de Randmeren. Deze ontwikkeling mag niet leiden tot wateroverlast. In het Waterfront gaan verhoogde oevers bij woongebieden, parkeervoorzieningen en bedrijventerrein daar bescherming tegen bieden. Waar mogelijk komen er kindveilige, flauw aflopende groene oevers.

Door de aanleg van het overloopterrein voor toeristisch parkeren en de uitbreiding van Lorentzhaven, gaat capaciteit aan waterberging verloren. Daarom wordt in natuurgebied De Mheenlanden nieuwe waterberging gerealiseerd in combinatie met natuurontwikkeling. Langs de Hierdense Beek krijgt het water de vrije loop in een moerassig landschap.

Dankzij de ‘West-ontsluiting’ naar Lorentzhaven komt er ruimte voor een retentiebassin met een capaciteit van 10.000 m3. Hierin vindt bij piekbelasting van de naastgelegen waterzuiveringsinstallatie op natuurlijke wijze nazuivering plaats. Dit past binnen het streven van het Waterschap, Rijkswaterstaat en de gemeente om de waterkwaliteit van de Randmeren te verhogen.


Lucht en geluid

Voor de milieukwaliteit van de toekomstige woonomgeving zijn de factoren geluid, lucht (fijn stof, geur, stikstofoxiden) en externe veiligheid belangrijk. Momenteel wordt de invloed die bedrijven zullen hebben op die milieukwaliteit onderzocht. Het gaat hierbij zowel om de bedrijven die van het Industrieterrein Haven verplaatst worden als om de ondernemingen op Bedrijventerrein Lorentz.
Aan de hand van metingen en verkeerstellingen wordt de milieu-invloed van de N302 op het toekomstig woongebied vastgesteld. Dit gebeurt mede in verband met de reconstructie van deze provinciale weg.
De verschillende milieuaspecten met de bijbehorende passende maatregelen worden beschreven in milieueffectrapportages (MER). Deze rapportages zijn wettelijk verplichte bijlagen van bestemmingsplannen. In het ‘Masterplan Waterfront’ is al in een vroeg stadium vastgelegd dat bij de realisatie van het Waterfront wordt uitgegaan van de meest milieuvriendelijke alternatieven.


Plannen en Procedures

Voordat er daadwerkelijk met de aanleg van het Waterfront begonnen kan worden, dient het project verankerd te worden in meerdere bestemmingsplannen. Daarnaast moet er voor zo'n omvangrijk project een veelvoud aan vergunningsprocedures doorlopen worden.

Het 'Masterplan Waterfront' is in september 2003 door de Harderwijkse gemeenteraad vastgesteld. Op basis daarvan is de verdere planontwikkeling opgepakt.

Bestemmingsplan Waterfront-Noord wordt naar verwachting eind 2006 door de raad behandeld. Voor het bestemmingsplan ‘Waterfront-Zuid – Waterstad’ is in september 2006 de inspraakprocedure gestart.


Waterfront-Zuid Waterstad

Bestemmingsplan ‘Waterfront-Zuid Waterstad’ omvat het oude industrieterrein Haven ten noordoosten van de binnenstad alsmede het water tot aan het nieuwe aquaduct N302. Het is een globaal plan voor wat betreft de woonlocaties en verlengde boulevard, hetgeen betekent dat er nog een nader uitwerkingsplan volgt. Voor wat betreft de locatie voor de nieuwe Jachthaven is echter gekozen voor een eindplan-opzet die rechtstreekse bouw- en gebruikstitels oplevert.
De inspraakprocedure voor het voorontwerp bestemmingsplan is eind 2006 afgerond. Ook de bijbehorende milieueffectrapportage is in de inspraak gebracht. Het bestemmingplan kan naar verwachting voor het eind van 2007 door de gemeenteraad worden vastgesteld.

Het bestemmingsplan voor Boulevard en Strandeiland wordt begin 2007 in procedure gebracht. Parallel daaraan zal in samenspraak met de ondernemers en betrokkenen in het gebied gewerkt worden aan het ontwerp voor een inrichtingsplan. Dit gebeurt ondermeer via gezamenlijke workshops.


Waterfront-Noord

Het bestemmingsplan Waterfront-Noord schept de voorwaarden voor de totale herontwikkeling van het Harderwijker kustgebied. Het noordelijk plangebied ligt tussen de Knardijk (N302) en de monding van de Hierdense Beek. Het bestemmingsplan omvat drie essentiële onderdelen.

1) De uitbreiding van bedrijventerrein Lorentzhaven. Dit is nodig om ruimte te scheppen voor het verplaatsen van bedrijven die nu gevestigd zijn op het verouderde industrieterrein Haven (Waterfront-Zuid). Op die plek komt dan weer ruimte voor de bouw van meer dan 1600 woningen aan het water.

2) De aanleg van het overloopterrein voor toeristisch parkeren langs de N302. Deze parkeervoorziening is bedoeld om de toeristische parkeerdrukte op piekdagen in het hoogseizoen op te vangen. Het groene terrein gaat plaats bieden aan 1600 auto’s en bussen.

3) De ontwikkeling van het natuurgebied De Mheenlanden. In dit nieuwe natuurgebied wordt de capaciteit aan waterberging gecompenseerd die elders verloren gaat. Daarnaast wil de gemeente bij de realisatie van het Waterfront niet alleen de schadelijke effecten op de natuur beperken, maar ook de natuur in het plangebied versterken. Door de ontwikkeling van natte graslanden groeit De Mheenlanden uit tot waardevol natuurgebied waarvan weidevogels en moerasvogels volop zullen profiteren. Aan de grenzen van het natuurgebied is ruimte bestemd voor de kleine watersportverenigingen.

De gemeenteraadsleden van Harderwijk hebben tijdens hun vergadering op 21 december 2006 het Bestemmingsplan Waterfront-Noord vastgesteld. Het college van Gedeputeerde Staten van Gelderland moet nog zijn goedkeuring over het bestemmingsplan uitspreken om er rechtskracht aan te verlenen. Daarna kan begonnen worden met het opspuiten van land voor de aanleg van bedrijventerrein Lorentzhaven.


Uitbreiding Lorentzhaven

Het bedrijventerrein Lorentzhaven wordt uitgebreid met 22 hectare. Daardoor ontstaat er ruimte voor de watergebonden- en watersportbedrijven die verplaatst worden van industrieterrein Haven. Gescheiden door een haven ontstaan Lorentzhaven-West met een bruto oppervlakte van 5 hectare voor watersportbedrijven en Lorentzhaven-Oost (17 hectare bruto) voor watergebonden bedrijven.
De uitbreiding is een belangrijke schakel in het project Waterfront. Na de verplaatsing van deze bedrijven kan het oude industrieterrein Haven namelijk de metamorfose ondergaan naar een hoogwaardig woongebied.

Het Inrichtingsplan Lorentzhaven is inmiddels gereed. Daarin zijn de terreinen zo ingedeeld dat ieder gevestigd bedrijf de beschikking krijgt over voldoende kadelengte. De watersportbedrijven op Lorentzhaven-West worden gegroepeerd rond een eigen binnenhaven.
Dit deel van de uitbreiding zal worden ontsloten door een verlenging van de Marie Curiestraat over een dijklichaam door het water. Met deze variant - de zogeheten ‘west-ontsluiting’ – krijgt de locatie voor de watersportbedrijven meer een eigen gezicht en is bovendien beter bereikbaar.

De uitbreiding van Lorentzhaven vormt een onderdeel van het Bestemmingsplan Waterfront-Noord.


Watersport

Water voelen, zien en ruiken is één van de motto's voor de nieuwe kustlijn van Harderwijk. Watersporters zullen zich in hoge mate door deze leus aangesproken voelen. Het water van het Veluwemeer en het Wolderwijd is bij hen geliefd en er is dan ook behoefte aan meer passantenplaatsen voor de pleziervaart. Watersport draagt in het nieuwe Waterfront in grote mate bij aan de versterking van de relatie tussen de stad en het water.
Aan de Boulevard komt een nieuwe, intieme binnenhaven. Het strandeiland dat niet ver van de binnenstad komt te liggen, biedt uiteraard tal van mogelijkheden voor sportieve activiteiten, variërend van pootjebaden tot surfen. En mocht het nog eens stevig gaan winteren, dan blijft de tocht van Harderwijk naar Elburg een hoogtepunt in het schaatsseizoen op natuurijs.


De Jachthaven

Jachthaven De Knar van Watersportvereniging Flevo wordt verplaatst. Dat is nodig omdat op de huidige locatie de woonwijk De Bakens is voorzien. De jachthaven wordt negentig graden gedraaid en komt zowat 150 meter verderop te liggen, pal achter de strekdam aan de vaarroute bij het aquaduct.
In goed overleg met het bestuur van de watersportvereniging is een voorontwerp gemaakt van de nieuwe haven. De vereniging behoudt de beschikking over 450 ligplaatsen en krijgt opnieuw ruimte voor een winterstalling en accommodaties zoals een clubhuis. De ongeveer 800 leden van de watersportvereniging moeten zich nog uitspreken over de voornemens.


Watersportboulevard

Aan de nieuwe Boulevard zijn tienduizend vierkante meter gereserveerd voor winkels en showrooms van watersportbedrijven. Het gaat voor een deel om niet-industriele bedrijven die van elders in Harderwijk naar hier verhuizen. Daarnaast wordt gedacht aan nieuwe ondernemingen. De Waterboulevard versterkt het levendige havenbeeld in dit gebied.



Kleine Watersport

Over de verhuizing van Kanovereniging De Dolfijnen en Zeeverkennersgroep Tjerk Hiddes is al geruime tijd overleg gaande. Het is de bedoeling dat hun onderkomens verplaatst worden van hun huidige stek aan de Flevoweg naar de kuststrook van De Mheenlanden, niet ver van het bedrijventerrein Lorentz. De clubhuizen worden dan bereikbaar via de Newtonweg en de nieuw aan te leggen fietsroute van Harderwijk door De Mheenlanden naar Elburg.


Wonen

Door het verdwijnen van het Industrieterrein Haven komt er ruimte voor een hoogwaardig woongebied. Aan het water, soms zelfs in het water, en pal tegen de historische binnenstad worden ruim 1600 woningen gebouwd. De diverse woongebieden krijgen elk een eigen, bijzondere sfeer. Overal is er de relatie met de stad en het water.

Een landhuis op een groen eiland; een huis aan de haven met een ligplaats voor de deur; een appartement in het Lichthuis of een woning in een Zuid-Europees aandoend omhoog slingerend straatje? Het zijn maar enkele mogelijkheden van wonen aan het nieuwe Waterfront van Harderwijk. Bij de inrichting van de wijken wordt veel aandacht besteed aan het comfort van de leefomgeving en de sociale veiligheid.

Ongeveer tweehonderd woningen zullen worden aangemerkt als huurwoningen in de vrije sector. De koopwoningen zijn onderverdeeld in verschillende prijsklassen. Ruim 1100 woningen zullen naar verwachting gemiddeld minder dan 290.000 euro gaan kosten. In de hogere prijsklassen verrijzen er circa 330 huizen, waarvan het merendeel onder de 350.000 euro blijft. Ruim 50 meest luxueuze woningen zullen meer dan 370.000 euro gaan kosten. Voor de genoemde bedragen geldt het prijspeil van 2005.


Bestemmingsplan Herziening Frankrijk 1984

Beschrijving:
De wijk Frankrijk ligt aan de oostkant van de N302 en vormt de oostelijke grens tussen de stad en het buitengebied. Begin jaren 80 is besloten om een beperkte uitbreiding van Harderwijk met circa 1500 woningen in het gebied Frankrijk te plannen. Medio 1985 is gestart met de woningbouw in het noordelijke deel.

De woonwijk is opgebouwd uit drie woonbuurten. Ten noorden van de oude weg naar Hierden-Nunspeet ligt de woonbuurt Broekland. In het middengebied, rondom de Tabaksweg, ligt de buurt De Akker. In het zuidelijke deel ligt de buurt Walstein.
Bebouwingskarakteristiek:
De wijk Frankrijk is opgebouwd volgens het ‘Forum- gedachtengoed’ met woonerven en grillige stratenpatronen. De bebouwing is voor het overgrote deel geprojecteerd langs de bestaande oude landbouwroutes. In de gebieden zijn verschillende woningtypen in kleine hoeveelheden gerealiseerd aan een enkele doorgaande woonstraat en voor het overige aan verkeersluwe woonstraten. In eerste instantie lag het accent op de goedkopere sectoren van de woningbouw. In de later gerealiseerde fasen zijn ook duurdere woningtypes gerealiseerd.


Ter afronding van de woonwijk Frankrijk zal op het terrein aan de oostzijde van het bestaande woongebied Walstein een woningbouwproject van ongeveer 250 tot 300 woningen worden ontwikkeld (Walstein). Ook in dit gebied is het de bedoeling verschillende woningtypen, waaronder rij-, twee-onder-één-kap- en vrijstaande woningen te realiseren. Door de menging van de verschillende types ontstaat een aantrekkelijk en gevarieerd woonmilieu.

Proces:
Er zijn verschillende bestemmingsplannen opgesteld om ruimtelijke mogelijkheden te creëren in de wijk. De plannen zijn inmiddels op leeftijd en vormen niet meer een juiste toetsingskader voor initiatieven. Het is daarom wenselijk om een nieuw, actueel plan te ontwikkelen waarin de huidige maatschappelijke trends meegenomen worden. Daarnaast liggen er verzoeken van verschillende initiatiefnemers om de bouwmassa te intensiveren. Binnen het nieuwe bestemmingsplan wordt bekeken in hoeverre intensivering plaats kan vinden. Verder heeft het plan een overwegend conserverend karakter. De huidige mogelijkheden blijven bestaan maar er kan versoepeling van enkele bouwregels plaatsvinden.

Inmiddels zijn de voorbereidingen voor de herziening van het bestemmingsplan gestart. Naar verwachting zal het nieuwe bestemmingsplan medio 2006 in procedure gebracht worden.


Bestemmingsplan Walstein 2A

Ter afronding van de woonwijk Frankrijk zal op het terrein aan de oostzijde van het bestaande woongebied Walstein een woningbouwproject worden ontwikkeld. Het gaat hierbij om verschillende soorten woningen, waaronder rij-, twee-onder-éénkap- en vrijstaande woningen. Door de menging van verschillende types ontstaat een aantrekkelijk en gevarieerd woonmilieu.

De nieuwe buurt Walstein grenst aan zowel het stedelijk als aan het buitengebied. Beide elementen zijn belangrijk en komen terug in de stedenbouwkundige opzet. Zo is de historie van het plangebied nog terug te zien in het stratenpatroon dat de oude landwegen en ‘schapendriften’ volgt. Het woningbouwprogramma gaat uit van een flink aantal woningen dat aansluit op de bestaande bebouwing en waarbij richting het buitengebied aan een lagere bebouwingsdichtheid met grotere kavels wordt gedacht.
Voor het hele plangebied is geruime tijd geleden al een bestemmingsplan gemaakt. Dit plan had een globaal karakter en gaf alleen aan dat in het gebied woningbouw komt. Inmiddels is ook het ontwerp-uitwerkingsplan afgerond. In dit uitwerkingsplan wordt onder meer aangegeven hoe de indeling van het het gebied (o.a. straten, bebouwing, groen) er uit zal gaan zien. Een overzicht van te bouwen koop- en huurwoningen wordt pas in de loop van 2007 bekend.

Harderwijk (Nedersaksisch: Harderwiek) is een stad (hanzestad) en gemeente in de Nederlandse provincie Gelderland aan de rand van de Veluwe en aan het Wolderwijd, ongeveer op de helft tussen Zwolle en Amersfoort. 41.447 inwoners per 1 januari 2006 (bron: CBS) (waarvan 3.025 in Hierden, stand per 01-01-03) wonen op een oppervlakte van 48,27 km², waarvan 10,04 km² water. Het totale aantal woningen in Harderwijk per 01-01-2005 is 15.800.
In 1231 kreeg Harderwijk stadsrechten van Graaf Otto II van Gelre en Zutphen. In de Hanze nam het van 1285 tot 1628 een belangrijke plaats in. Van 1648 tot 1811 was het de vestigingsplaats van de Universiteit van Harderwijk. Te Harderwijk was ook het Koloniaal Werfdepot voor het Oost-Indisch Leger (later Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger) gevestigd.
Bij Harderwijk hoort ook het het plaatsje Hierden.
Harderwijk kent veel toerisme, onder meer vanwege het dolfinarium in de plaats zelf en jachthavens aan het Veluwemeer.
Ten zuiden van Harderwijk loopt de autosnelweg A28 van Utrecht naar Groningen. De tweede belangrijke verkeersader is de N302 van Hoorn naar Apeldoorn. Harderwijk wordt twee maal per uur per richting aangedaan door de stoptrein Zwolle - Utrecht en is het regionale knooppunt voor zo'n 15 busdiensten op de Veluwe en in Flevoland.
In Harderwijk wordt veel gebouwd. Zoals de nieuwbouwwijk Drielanden waar bijna 5000 woningen verrijzen en het Waterfront- project waarbij de boulevard compleet verandert en ook plaats biedt aan 1600 woningen en veel ontspanning & recreatie.

Geboren in Harderwijk
Theo de Meester (1851), topambtenaar, bestuurder en politicus († 1919)
Leen Pfrommer (1935), schaatscoach
Henk Schiffmacher (1954), tattoo-artist en schilder
Jan Douwe Kroeske (1956), deejay, radio- en televisiemaker
Micha Klein (1964), veejay, nieuwe media-kunstenaar
Roef Ragas (1965), acteur
Leco van Zadelhoff (1968), visagist
Joost Eerdmans (1971), politicus
Jan Bos (1975), schaatser en baanwielrenner
Sofie Oosterwaal (1990), topmodel


Hanzesteden zijn lid van het Hanzeverbond. Dit was van oorsprong een samenwerkingsorganisatie van Duitse steden rond de Oostzee.
Een Hanze of Hanza was een samenwerkingsverband van een groep kooplieden uit de Middeleeuwen die in hetzelfde product handelde in verschillende steden. Door samenwerking probeerden ze hun handel te beschermen en uit te bouwen. Er hebben diverse Hanzeverbonden bestaan, maar de Duitse Hanze is veruit de belangrijkste en bekendste, en wordt vaak de Hanze genoemd.
De Hanze bestond uit steden in wat nu Duitsland, Nederland, België, Polen, Noorwegen en de Baltische Staten zijn. Men dreef handel in het gebied van de Oostzee en de Noordzee. Het hoofddoel van deze samenwerking was om een handelsmonopolie te veroveren op Scandinavië en handelsprivileges in de rest van Europa te verwerven. Men kon door gezamenlijk te reizen en te handelen de gemeenschappelijke belangen beter verdedigen. Tevens was het samen reizen veiliger.
In 1161 verbonden diverse handelaren zich, vanaf de eerste algemene vergadering in Lübeck in 1356 is er sprake van een verbond van steden in plaats van onafhankelijke handelaren. Leider van de Hanze was Lübeck, daarnaast waren Hamburg, Brunswijk, Keulen, Dortmund en Danzig belangrijke Hanzesteden. In totaal waren er zo'n 70 steden lid. Ook in Nederland lagen Hanzesteden, waarvan Kampen, Deventer en Tiel de belangrijkste waren. In België was Brugge een belangrijk "kontor" van de Hanze.
De belangrijkste handelsgoederen waren huiden, was, graan, zout en laken. Belangrijke steden waarop de Hanze handel dreef waren onder meer Novgorod, Bergen, Antwerpen en Londen. De hoogtijdagen van de Hanze waren in de eerste helft van de 15e eeuw, daarna stortte het imperium in door versterkte concurrentie van handelaren uit de Nederlanden en Engeland.


De Universiteit van Harderwijk (1648 - 1811, ook wel Gelderse Universiteit) werd ten tijde van de republiek der zeven verenigde Nederlanden door Gelderland opgericht.
Het gemakkelijke promoveren lokte veel studenten naar de universiteit, al was het vaak voor korte tijd.

Bekende promovendi van Harderwijk:
De ontdekkingsreiziger Jacob Roggeveen (1690)
De medicus Herman Boerhaave (1693)
De Zweedse plantkundige Linnaeus (1735)
De staatsman Herman Willem Daendels (1783)
De dichter A.C.W. Staring (1787)
Een aantal van deze wetenschappers zijn erkende grootheden, ondanks de bedenkelijke reputatie van de universiteit.

Tijdens de Franse bezetting werd de universiteit opgeheven. Koning Willem I probeerde de universiteit later zonder succes nog nieuw leven in te blazen.

Trivia
De Universiteit van Harderwijk werd aan het eind van de 20ste eeuw ook beroemd door professor Fetze Alsvanouds - vertolkt door Aart Staartjes - in het bekende Nederlandse televisieprogramma voor jongeren Het Klokhuis.

---

Een Dolfinarium is een dierenpark met allerlei zeezoogdieren en vissen. In Nederland is in Harderwijk een dolfinarium gevestigd en in België een in Brugge.

Milieu
De dieren zijn er ondergebracht in grote zoutwaterbassins en worden getraind in het op commando laten zien van hun kunsten. Het welzijn van de dieren staat voorop, ze hoeven nooit iets te doen wat tegennatuurlijk is of waar ze geen plezier aan beleven. Dat de dieren zich happy voelen blijkt wel uit het feit dat er regelmatig jonge dieren worden geboren. Een aantal malen per dag worden er shows voor het publiek gegeven.

Orka Gudrun
Het dolfinarium in Harderwijk heeft ruim tien jaar de orka Gudrun onderdak gegeven. Dit vrouwtje is in 1987 naar SeaWorld in Florida (Amerika) getransporteerd en in contact met een mannetje gebracht om voor nakomelingen te zorgen. Ze heeft daar twee jongen gebaard.

Diersoorten
In Harderwijk zijn onder meer te zien:
tuimelaar
bruinvis
walrus
gewone zeehond
grijze zeehond
Stellerzeeleeuw
Californische zeeleeuw
zeekreeften
regenboogforel
roggen
Patagonische zeeleeuw
diverse kleine Noordzeehaaien



































Waterfront tocht, startplaats Haderwijk, datum 17 maart 2007, nabeschouwing:


Hoe was het in Harderwijk?
Hoewel de start best goed te vinden was, bleek men onderweg toch wat problemen met de aanwijzingen gehad te hebben. Maar alles kwam goed. De deelnemers stroomden binnen. Met een weersvoorspelling van veel regen en wind, mochten we toch 558 deelnemers aan de start van de “Waterfronttocht” verwelkomen. Hoewel het minder deelnemers waren dan we bij de laatste tocht van de winterserie gewend zijn, mochten we met deze vooruitzichten over het aantal deelnemers echt niet klagen. Willem kon tevreden terug kijken op zijn tocht. Gelukkig bleef de voorspelde regen uit en mochten we met alleen in de ochtend wat miezer-regen van geluk spreken.
Willem wist de plekjes wel te vinden en dat werd op verschillende manieren ervaren. De oude binnenstad kreeg een goede waardering, het stukje overbrugging door het industrie wat minder. In de Veluwse bossen kon men zich alvast warm lopen voor de klim door het Beekhuizerzand. Vond Bart de tocht een ware verrassing, zelfs een ree werd waargenomen, voor Alex was er toch nog te weinig zand. Bertus was helaas gestruikeld, maar gelukkig viel het allemaal mee. Onze oud voorzitter en oprichter van WS78, vond de tocht, als je alle slechte punten eruit haalde, een prima tocht. Klaas lacht en voegt eraan toe:”Nee, complimenten aan de huidige voorzitter, een prima tocht.” Om 13:43 uur, melden de eerste wandelaars zich bij de finish. Ja, zelfs met een stralende lach. Gevolgd door de 17 jarige Dennis en de 12 jarige Sonja. Zij melde zich om 14:07 uur en 15:30 uur bij de finish. Ons jonge talent. Niet te min, door vele werd de tocht toch als vrij pittig ervaren.
Dan mogen de wandelaars hun wandeltrofee in ontvangst nemen. Deze wordt ze aangeboden namens WS78, door mevrouw Smit. De WSers, nemen voor de zomerperiode afscheid van elkaar. De 29e serie van WS78 zit er weer op. Wat gaat zo’n winter toch snel, met WS, ja, dan wil het wel.
De pijlophalers mochten om 17:50 uur de startlocatie bereiken. Al met al, een zeer geslaagde wandeldag op een fraai stukje Veluwe. Willem, bedankt.

Afscheid van een groot schrijver
Afscheid nemen doet vaak pijn. Toch ontkom je er niet aan. Na afloop van de laatste tocht van de 29e serie van WS78, hebben we afscheid genomen van Cees Moerbeek als schrijver van de info’s, de specials, de voor en nabeschouwingen, aanlevering van de website, enz. enz. Vele jaren hebben we mogen genieten van de teksten van zijn hand. Nu vind Cees het tijd dat een ander het van hem over gaat nemen. Zelf had hij al een persoon in gedachten, en deze bleek bereid het schrijven van hem over te nemen. Gelukkig blijft Cees nog wel in beeld. Het volgende seizoen hoopt hij weer precent te zijn achter de inschrijftafel. Cees, mogen wij allen van WS78, wandelaar, bestuur en crew, jou heel hartelijk bedanken voor alles wat jij voor WS78 in het schrijven e.a. hebt mogen betekenen.
Cees, bedankt.

DE CIJFERS
Op deze laatste tocht van de 29e serie konden wij deelnemers uit 11 provincies verwelkomen. Ditmaal was het grote aantal wandelaars uit Gelderland. Van de 76 nieuwelingen, kwamen er 36 uit Gelderland. En ook de “Waterfronttocht” mocht van een internationale tocht spreken. Vandaag mochten we 3 deelnemers uit België verwelkomen.
Met Gelderland op kop, 145 deelnemers (36 nieuwelingen), Noord Holland -- 111 (10), Zuid Holland -- 102 (4), Utrecht -- 92 (11), Noord Brabant -- 36 (2),
Flevoland – 33 (7), Overijssel – 15 (3), Friesland – 8 (2), Groningen – 5 (0),
Drente – 4 (1), Limburg – (0), Zeeland – 2 (0).
Er deden 316 WS78 leden aan de tocht mee, waarvan er 226 met beloning en 90 zonder beloning
meededen, 56.7 % en 242 niet leden, waarvan er 47 met en 195 met zonder beloning liepen, 43.3 %
Totaal aantal deelnemers 558. We mogen 9 nieuwe leden verwelkomen.

Knorretje
Inhoud: € 80.70 + € 11.97 = € 92.67, waarvoor onze dank.

Gedecoreerden zijn:
Co Stam uit Hoevelaken voor 1000 km plaquette+ strip, Joost Ruegg uit Almere voor 2000 km strip
André de Weijer uit Driel voor 3000 km strip, Arnold de Jong uit Nijmegen voor 1000 km plaquette + strip, Jan Bolier uit ? voor 1000 km plaquette + strip, Nel Oostdijk uit Malden voor 3000 km strip
Trees Pas uit Breda voor 2000 km strip.
Allen van harte gefeliciteerd met het behalen van uw plaquette / strip. Mogen er nog vele WS78 kilometers bij gelopen worden.

Mag ik mij even voorstellen:
Zoals ik reeds eerder in deze nabeschouwing vermelde, heeft Cees de schrijverspen overgedragen. Vele zullen mij wel kennen, maar toch, vele ook niet. Wie is nou de nieuwe schrijver? Graag wil ik mij even aan u voorstellen, mijn naam is: Gerrie van den Brink. Als oud Puttenaar, woon ik tegenwoordig bij de buren, te weten, Nijkerkerveen. Sinds 2005 ben ik lid van het bestuur van WS78. Ik ga mijn voorganger niet evenaren, te riskant, maar graag wil ik het info, de special e.a. voor u in de toekomst gaan schrijven. Mijn e.mail adres kunt u in het programmaboekje vinden. Voor hen die deze niet ontvangen hebben: edelhert35@hotmail.com
Rest mij u, namens allen van WS78, een heel fijne (wandel) zomer toe te wensen en heten u graag welkom op 6 oktober, in zalencentrum “De Magneet”, Julianalaan 44, 3722 GR, Bilthoven.
Bereikbaarheid per trein: vanuit station RA over spoorwegovergang-50 mtr; LA 1e weg-Julianalaan-300 mtr; rechtsaf De Magneet. Bereikbaarheid met auto: Vanaf afrit 2 (de Uithof) van de A28 en vanaf afrit 32 (Bilthoven) van de A27, wordt de route naar het startbureau met borden aangegeven.



































Waterfront tocht, startplaats Haderwijk, datum 17 maart 2007, verslag.

mijn eigen verslag
Patrick en Linda Vanderstukken-Minne
Roland Weyers
Rob de Joode
Monique van der Slot
www.zerevoeten.nl