Kale Duinen tocht met FLAL vanuit Appelscha

Op zaterdag 4 november 2023 organiseerde de FLAL een wandeltocht vanuit Appelscha. Rond 8.55 uur kwamen we in Appelscha met de bus vanuit Assen aan. Vanaf de bushalte was het ongeveer 10 minuten lopen naar de start. Omdat de meeste wandelaars rond 8.45 uur waren gestart, konden wij snel inschrijven en vertrekken.

Vrij snel na de start kwamen we langs een huis met versierde luiken. Het bleek hier om een "Eksteurswoning" te gaan.

Een Eksteur is Fries voor 'n eertijds gezaghebbende belastingambtenaar, maar dan in de vorm van een politieambtenaar, rechtstreeks vallend onder de Grietman (tegenwoordig: Burgemeester). De combinatie belastingambtenaar, opsporingsambtenaar en politieambtenaar gaf de functionaris een invloedrijke positie in de boerensamenleving. Maar de rijkdom van veenbazen en landadel leverde deze ambtelijke functie niet. Vandaar ook een woning met een licht elitaire uitstraling ten opzichte van de armoedige woonsteden van turfgravers en boerenlandarbeiders, maar deze haalde het niet bij de herenhuizen uit die tijd.



Al na een halve kilometer werden de bossen betreden. We volgden trajecten van het Drenthepad dat gemarkeerd is met geel/rode stikkers. Na een tunnel onder de N381 (Beilen-Oosterwolde) sloegen we af en betraden het Aekingerzand, dat meestal Kale Duinen wordt genoemd. Van de Drents Friese Woud wandelvierdaagse herinnerden wij, in de periode dat we nog de 30 of 40 km liepen, dat ergens midden in de Kale Duinen een uitkijktoren staat. Deze uitkijktoren hebben wij niet aangetroffen. De 40 km lopers kwamen wel bij een andere uitkijktoren.

Na een bungalowpark werd koers gezet naar Zorgvlied. Op 9 km stond langs de kant een bankje enigszins uit de wind en maakte daar een rust. Even later kwamen er 2 dames bijzitten. Deze 2 dames trof ik later op de tocht nog 4 maal. Bij ontmoeting 2 en 3 passeerden ze mij op een bankje. Bij de 4e ontmoeting passeerde ik hen op een bankje. Bij de 5e keer haalden ze mij niet bij een bankje in. Ik maakte een opmerking dat ik hen 4 maal bij een bankje had getroffen en daar vroeg ik mij af of wij nu een bankrelatie hebben. Ik heb al wel bankrelaties maar dat komt omdat ik bij een bank heb gewerkt.

De 1e rust was in Zorgvlied bij Hotel Villa Nova op 10 km. Vrij snel na deze rust was een kleine begraafplaats. Op het toegangshek stond "pelgrimsrouteclarapad.nl - OPEN kaarsje aansteken" Na een bospassage werd Drenthe weer verlaten nabij B&B de Twee Provinciën. We liepen weer naar Nationaal Park Drents Friese Woud en Leggelderveld. We kwamen nu eerst langs de Spartelvijver en even later langs het Canadameer (Aekingermeer). Bij camping De Wilhelminahoeve was de 2 rust bij Eethuis Aekingerzand.

Aan de overkant van de doorgaande weg waren vrijwilliger van Natuurmonumenten aan het werk. Na buurtschap Terwisscha begon het wat te regenen. Gelukkig liepen we nog in het bos waardoor je de regen minder goed voelt. Alleen de laatste km was het wat opener. Even voordat ik bij de finish aankwam, trof ik een medewandelaar uit Assen. Van hem kreeg ik na afloop een lift naar station Assen.

Ik had in de nacht voorafgaand aan de wandeling overnacht in Nunspeet. Met de eerste trein (6.46 uur) reed ik via Zwolle naar Assen en vandaar verder met bus 114. Het was een prachtige tocht geworden. wij danken de organisatie hartelijk voor deze tocht.

De FLAL schreef: Het dorp Appelscha is een dorp in de gemeente Ooststellingwerf met ca. 4700 inwoners en wordt voor het eerst genoemd in 1247. De uitgang ′sche′ betekent bos, vandaar de naam Appelscha of in het Stellingwerfs Appelsche. Oorspronkelijk behoorde het dorp tot het vroegere graafschap Drenthe. Het bestond eeuwenlang slechts uit een klein aantal boerderijen rond de Boerestreek (waar de startlocatie van deze wandeltocht is). De Boerestreek heette voorheen Hoog-Appelscha. Daarnaast bestond Appelscha uit de buurtschappen Aekinga, Terwischa en De Bult. Het dorpje had veel last van het verstuivende zand uit de nabij gelegen duinen, het zogenoemde Aekingerzand of in de volksmond de Kale Duinen.

Vanaf 1827 breidt het dorp met de komst van duizenden Friese arbeiders ten behoeve van de turfwinning uit en ontstaat het huidige dorp. Door de grote Friese immigratie is Appelscha een Friestalig dorp geworden in een omgeving waar verder Stellingwerfs gesproken wordt. Het dorp ligt aan de rand van het 61 km2 grote Nationaal Park Drents-Friese Wold. In de zomermaanden zorgen de Opsterlandse Compagnonsvaart (als onderdeel van de zogenoemde Turfroute), het Openluchttheater De Koele, het attractiepark Duinen Zathe en de Boerestreek-markten voor veel bezoek.

De wandeltocht start vanuit het oude hart van Appelscha, de Boerestreek. De routes (25 en 40 km), gaan door de Kale Duinen richting Zorgvlied. Waar voor beide afstanden de eerste rust is. Zorgvlied is een dorp in de gemeente Westerveld in Drenthe. In 2021 had het 175 inwoners, het heeft zijn naam te danken aan een - nu verdwenen - villa ′Zorgvlied′. De villa werd gebouwd door een ver familielid van de beroemde admiraal De Ruyter en werd voltooid in 1862. In 1879 werd het verkocht en door de nieuwe eigenaren ′Huize Zorgvlied′ genoemd. De villa werd in 1930 gesloopt.

De 40 km route maakt een lus door buurtschap Boschoord en het Doldersummerveld en keert daarna terug in Zorgvlied voor een tweede rust. In Boschoord staat ′Hoeve Boschoord′, een zorgcentrum voor mensen met een verstandelijke beperking, die om diverse redenen zijn vastgelopen in de maatschappij. Het Doldersummerveld is een uitgestrekt vochtig heidereservaat binnen het Nationaal Park Drents-Friese Wold, in eigendom van Het Drentse Landschap. In de zuidoosthoek van het terrein bevindt zich een uitkijktoren. Maar liefst 111 soorten broedvogels komen op dit heideterrein voor. Hiervan staan er 20 bekend als ernstig bedreigd. Ook kraanvogels tonen de laatste jaren opmerkelijke belangstelling voor dit veld.

Na Zorgvlied gaan beide routes via het Canadameer, in de volksmond Kannedemeer, naar de volgende rust in buurtschap Canada. De buurtschap is vernoemd naar een boerderij, Hoeve Canada. Zo genoemd omdat het zo afgelegen lag. Het meer is een voormalige zandafgraving waar in 1960 zand is gewonnen voor de aanleg van de N381. Het is rond met middenin een eiland en is een geliefde plek voor recreanten. Het heeft op sommige plekken een diepte van meer dan dertig meter. Hierdoor is het op die plekken gevaarlijk voor zwemmers. In het verleden zijn verscheidene personen verdronken. Honden en paarden mogen niet in het meer komen. Omdat dit toch veel gebeurde is in de nabijheid een zogenoemde Spartelvijver aangelegd. Beide routes keren via de buurtschappen De Bult, Terwischa (voorheen Oud-Appelscha, het Bezoekerscentrum Drents-Friese Wold is hier gelegen) en Aekinga (vroeger was hier een jongensinternaat) terug naar de startlocatie in Appelscha.

Klik HIER voor de betekenis van de buttons die boven aan dit verslag staan.

Henri Floor