Hollandsche Kade tocht

Op zaterdag 20 februari 2021 reden we met de auto naar de Helsinkilaan te Woerden. Hier parkeerden we de auto op een gratis parkeerplaats. Tijdens het gereed maken voor de wandeling kwamen drie wandelaars met twee honden aangelopen die ook de RS80 tocht liepen. Later zagen we hen bij de rust in Haarzuilens.
3 Mijlpalen te Woerden
langs Breeveld te Woerden
Nadat we met de wandeling waren begonnen verlieten we bij het beeld de Waterspuwer de route voor een bezoek aan een nicht die hier in 2020 was komen wonen met man en kind. Dit was ongeveer 300 meter van de route. Toen we weer op de route kwamen zagen we drie groepjes van twee wandelaars op afstand langslopen.

De bebouwde kom van Woerden werd verlaten over de Potterspromenade . Dit asfaltpad liep tussen Natuurplas Breeveld en Recreatieplas Cattenbroek. Daarna volgde een zand/grasweg omzoomd met knotwilgen waarvan een aantal waren geknot. Dat was de Potterskade route. Aan het einde van dit pad stond een uitkijkplatvorm, 3 mijlpalen genaamd

De Potterskade is de achtergrens van vier middeleeuwse polders: Snel en Polanen, Breeveld, Haanwijk en Cattenbroek. De naam ‘potters’ kan slaan op de bedelmonniken die hier vroeger boerden. Dankzij de beschermde status van de Potterskade is het westelijk deel van de oude kade geïntegreerd in de nieuwe Woerdense wijk Waterrijk.
De plassen Cattenbroek en Breeveld zijn tussen 1994 en 2012 ontstaan door zandwinning voor Woerdense nieuwbouwwijken. Curieus detail is, dat het de meest westelijk gelegen zandwinningsplassen van Nederland zijn. Nadat de zandwinning was stopgezet, is de zuidelijk plas Cattenbroek ingericht voor de recreatie. Overigens is deze plas vanwege de steile oevers voor een groot deel afgesloten: de oevers kunnen zomaar afkalven. In natuurplas Breeveld hebben watervogels voorrang.
Het is een puzzeltje om het kunstwerk 3 Mijlpalen van Niels Albers te begrijpen, al kunt u het ook simpelweg beklimmen en als uitkijktoren gebruiken. De vier palen van het onderstel verwijzen naar een Romeinse wachttoren – het beeld staat aan de vroegere Romeinse limes of grens. Daarboven prijkt een vijfhoekig platform: de vorm van de middeleeuwse gracht rond Woerden. En als u het uitvoerige lattenwerk erboven platklapt, dan ziet u het huidige stratenpatroon van Woerden.
langs Breeveld te Woerden
Bijleveld, langs de Parklaan te Haarzuilens
We kwamen uit op Veldwijk. Dit fietspad liep tot aan de Oude Rijn. Aan de overkant was net niet zichtbaar het Monument voor de slachtoffers van de treinramp op 8 januari 1962. Nu volgden we het Breeveld verder langs de Oude Rijn. In Harmelen staken we de Oude Rijn over via de Hofbrug en vervolgden ons pad langs de andere kant van de Oude Rijn over het Jaagpad. Het begin van dit Jaagpad was heel smal en liep langs de achterkant van huizen.

We vervolgden het Jaagpad tot aan de Pomperspleinbrug te Harmelen, een ophaalbrug. Daarop werd de PKN kerk van Harmelen bereikt. Aan de achterzijde was de eerste rust nabij Het Wapen van Harmelen. Hier was koffie-to-go, thee of warme chocola te krijgen. Langs de Leidse Rijn liepen we naar Kasteel Huize Harmelen. Het zicht op het kasteel werd door bomen geheel aan het zicht onttrokken. Over de Tiendweg liepen we naar het Vijverbos. We kwamen op de Breudijk uit. Na een tunnel onder de spoorlijn Woerden-Utrecht kochten we bij Boerderijwinkel De Ooievaar een sapje. Toen ik ter plaatse de dop van de fles haalde zei de verkoopster dat ik het niet daar mocht opdrinken. Daarop liep ik terug naar de weg en dronk het daar op. Het sapje zat in een glazen fles en ik had natuurlijk geen zin om dat mee te slepen op mijn wandeling. De boerderijwinkel, is op vrijdag en zaterdag geopend tot 1 april. Daarna vaker.
langs de Eikslaan te Haarzuilens
langs de Brinkstraat te Haarzuilens
Over de Parkweg sloegen we af en aan onze linkerhand lag het terrein van Golfclub De Haar te Haarzuilens. We sloegen af over de Eikslaan. Langs deze weg langs lag nog sneeuw en ijs in de sloot. Daarop werd het centrum van Haarzuilens bereikt met de prachtige huizen langs de Brink. Bij het Wapen van Haarzuilens was opnieuw koffie-to-go beschikbaar. Wij lieten ons nu een warme chocola goed smaken.

Geschiedenis van ’t Wapen van Haarzuylen Eind 19e eeuw is met de bouw van Kasteel de Haar het oorspronkelijke dorp Haarzuilens, dat naast het kasteel lag, verplaatst naar de huidige locatie.De nieuwe opzet voor het dorp kwam rond een brink. Ter vervanging van een oude boerderij die als herberg en raadhuis fungeerde maar met de kasteelaanleg ook werd afgebroken, verrees rond 1898 t’ Wapen van Haarzuylen aan de Brink Deze herberg en raadzaal werd gebouwd in opdracht van de baron naar een ontwerp van architect van Straaten en J. Cuypers. Die laatste was ook verantwoordelijk voor de bouw van het huidige Kasteel de Haar.

Haarzuilens werd verlaten. Nu werd koers gezet naar kasteel De Haar. Bij de Romeinse tuin was de grond begroeid met een zee van sneeuwklokjes.
langs de Brinkstraat te Haarzuilens
langs de Brinkstraat te Haarzuilens
Al direct na het begin van de restauratie van het kasteel werd begonnen met de aanleg van een park en verschillende tuinen, die even spectaculair moeten worden als het kasteel zelf. Het ontwerpen en aanleggen van de tuinen was geen eenvoudige zaak. Naast de reconstructie van de oude tuinen moesten de kenmerken van het omringende landschap, een weidegebied, behouden blijven. Ook bij de tuin- en parkaanleg is architect Pierre Cuypers zeer betrokken; met name bij de tuinen direct bij het kasteel lijken veel ideeën van zijn hand te zijn. Daarbij is de invloed van baron Etienne zelf, die heel bepalende ideeën heeft over architectuur, interieur en tuinaanleg, ook van groot belang. Zij stuiten echter op veel (technische) problemen. De baron legde deze problemen uiteindelijk in 1895 neer bij tuinarchitect Hendrik Copijn. Deze loste de problemen vervolgens op kundige wijze op. Onder zijn toezicht ontstond er in het weidse landschap een Engels landschapspark waarbinnen – rond het kasteel – Franse stijltuinen worden aangelegd. De tuinen zijn deels een reconstructie van de oorspronkelijke tuinen met waterpartijen, bosschages, moestuinen en volières en deels een aanvulling daarop. De wens van baron Etienne is om het park meteen al een volgroeid aanzicht te geven. Dit werd op een spectaculaire manier gerealiseerd. Uit de gehele provincie Utrecht werden 40 jaar oude bomen naar De Haar gebracht. Ongeveer 7.000 bomen werden ’s nachts op mallejannen (tweewielige wagens met houten bak) getransporteerd. Deze bomen zijn zo’n 140 jaar oud!
Romeinse tuin van Kasteel De Haar te Haarzuilens
Kasteel De Haar te Haarzuilens
Vanaf de Bochtdijk hadden we een fraai zicht op kasteel De Haar en even later ook op het poortgebouw. Over het Kortjaksepad werd Haarzuilens verlaten. Nu zetten we koers naar Luilekkerland. We keken uit naar een bankje. Daarop raadpleegden we de alle-bankjes-app en zagen dat aan het eind van de Rodendijk een picknickbank stond. Gelukkig stond de picknickbank op een kleine 100 meter afstand van de route waardoor medewandelaars daar niet zo gauw naar toe lopen. En ja, de picknickbank was vrij. Nu volgden we een 4 km lang smal asfaltpad prachtig tussen weilanden gelegen, de Hollandse Kade.

De Hollandse Kade is een van de karakteristieke kaden in het Hollandse en Utrechtse veenweiden-gebied. Een kade is een lijnvormige, aarden waterkering van geringe hoogte. Een kade moest de bij de ontginning in cultuur gebrachte gronden beschermen tegen wateroverlast. Kaden werden vaak beplant met geriefhout. Paden over de kaden dienden tevens als schouwpad. De kaden bleven in gemeenschappelijk eigendom en beheer van de boeren. De Hollandse Kade was de waterkering tussen de waterschappen Woerden (1322) en Bijleveld-Meerndijk (1413).

Daarna werd koers gezet naar Kamerik. Hier sloegen we af en volgden de Kameriksche Wetering, het dorp uit. Nog voordat het Brediusbos werd bereikt liepen we nog langs Stoomgemaal Kamerik Teylingens
toegangspoort van Kasteel De Haar te Haarzuilens
langs de Hollandse Kade
Het stoomgemaal werd gesticht in 1871 op de plaats van een wipwatermolen. Het was uitgerust met een stoommachine en een stoomketel van de Haagsche IJzergieterij ’De Prins van Oranje’. De installatie dreef een houten scheprad aan. In 1907 werd de gehele installatie vervangen en ging een Pannevis tandem-compound stoommachine een eveneens door Pannevis geleverde centrifugaalpomp aandrijven. In 1953 werd de aandrijving van deze pomp overgenomen door een ASEA elektromotor. De ketels werden daarna verwijderd. Het gemaal is sinds de bouw van het nieuwe, naastgelegen gemaal in 1988 niet meer in bedrijf en is door het ontbreken van de stoomketels ook niet meer als stoomgemaal maalvaardig. De oorspronkelijk bijna 21 meter hoge schoorsteen werd in de jaren ´40 van de vorige eeuw na een blikseminslag met 6 meter verlaagd. De schoorsteen werd in 2008 gerestaureerd. Tegelijkertijd werd door vrijwilligers gestart met de restauratie van het gemaal, die in 2015 werd afgerond. De installatie kan sindsdien op perslucht werken en kan na plaatsing van een nieuwe stoomketel weer op stoom gebracht worden, maar het gemaal zal geen functionele bijdrage meer aan de waterhuishouding kunnen leveren. In 2016 zal tevens de kolenloods herbouwd worden.

Het gemaal bemaalde de polders Kamerik-Teylingens en Groot-Houtdijk. Het is gelegen in de Kamerikse Wetering en loosde via een voorboezem op de Oude Rijn. Naast het gemaal bevindt zich een betonnen schutsluisje uit 1911, dat een oudere houten sluis verving. In de jaren ´60 van de vorige eeuw werd de sluis met zand en puin dichtgegooid. Ongeveer tegelijkertijd werd de kolenloods gesloopt. Bij een brand in 1982 werd de machinistenwoning verwoest, waarna de huidige woning werd opgetrokken. Ten zuidoosten van het gemaal werd in 1988 in het verlengde van de dichtgezette sluis een nieuw gemaal gebouwd met twee elektrisch aangedreven schroefpompen. Het gemaal is rijksmonument.

Door het Brediusbos werd de officiële startlocatie bereikt bij het Brediushonk. Daarna liepen we naar het station en dronken nog koffie bij de Kiosk. Over een fiets- en voetpad liepen we onder de spoorlijn door. Even voor de tunnel zagen we nog het herindelingsmonument.
Stoomgemaal Kamerik Teylingens te Kamerik
Brediusbos te Woerden
Het herindelingsmonument is een monumentaal bouwwerk opgetrokken uit terracotta (poreus, ongeglazuurd aardewerk van roodbakkende klei). Het heeft een driehoeksvorm, en een afmeting van 8,5 x 8,5 x 8,5 cm en een hoogte van 5 meter. Op de drie uiteinden staat een kleine toren en in het midden een grote. Het herindelingsmonument symboliseert het samengaan van Kamerik, Zegveld en Woerden. Ook staat het voor Woerden die van de provincie Zuid-Holland naar de provincie Utrecht over ging. De drie kleine torens staan voor deze plaatsen. De grote toren symboliseert Woerden en het samengaan. Het getal drie is een thema van het beeld en de oorspronkelijke titel was daarom ook Drie eenheid. Het gemeentebestuur ging daar niet mee akkoord en heeft gekozen voor Herindelingsmonument.

Nu was het niet ver meer naar onze auto. Het was een hele mooie tocht geworden. We hebben veel zon gehad. De route was vrij verkeersarm. Als er auto's reden dan voerde de route vaak over vrij liggende fietspaden. Harmelen, Haarzuilens en Kamerik zijn leuke plaatsen. Heel mooi ook kasteel De Haar. Leuk ook dat smalle asfalt pad Hollandse Kade.

Klik HIER voor de betekenis van de buttons die boven aan dit verslag staan.

Henri Floor