Winschoten

In 1991 heeft de stad Winschoten officieel haar 600-jarig bestaan gevierd. De opmerkelijke ontwikkeling door de eeuwen heen is te danken aan de gunstige ligging aan het riviertje de Rensel, dat de belangrijke handelsweg tussen de steden Groningen en Münster kruiste.

Middeleeuwen
Reeds in de Middeleeuwen was Winschoten, temidden van onbegaanbare venen en moerassen, een pleisterplaats voor de reizigers, met wie de plaatselijke bevolking handel ging drijven. Strategisch werd Winschoten van belang in de Tachtigjarige Oorlog, met het gevolg dat Winschoten - 'eene vrijeheit, die grootheidshalve naar een stad gelijkt'- een vesting werd.

Franse tijd
In de Franse tijd kreeg Winschoten bestuurlijk een geweldige impuls, toen de stad werd aangewezen als standplaats voor de rechtbank, het kantongerecht, de belastingkantoren en de kantoren voor hypotheken en registratie (kadaster). In 1825 ontving Winschoten de erkenning van 'Stad' onder het bewind van Koning Willem I. Vooral op initiatief van intellectuele nieuwkomers als rechters, griffiers en belastinginspecteurs kwam Winschoten reeds in 1832 een gymnasium tot stand.

Centrum groothandel en industrie
Het ontstaan van deze en andere onderwijsinstituten, alsmede de ontwikkeling van de vervoersmogelijkheden en de technische vooruitgang in het algemeen, droegen bij tot een grote bloei aan het eind van de vorige eeuw. Winschoten kwam toen ook sterk opzetten als centrum voor de groothandel en industrie.

Grote welstand
De landbouwers in het Oldambt, de graanschuur van Oost-Groningen, kwamen tot grote welstand en zij etaleerden hun rijkdom o.a. door de bouw van kapitale renteniersbehuizingen in Winschoten. Het sociëteits- en culturele leven bloeiden er als nooit tevoren, vooral dankzij de nu nog steeds bestaande sociëteit 'De Harmonie' (opgericht 1809).

'Tellerlikkers'
Uit deze tijd stamt ook de spottende bijnaam voor de Winschoters: 'tellerlikker', bordenlikker. Het gebruik van tafelserviezen was namelijk nog niet algemeen ingeburgerd, en zeker niet op het platteland, waar de families nog gezamenlijk uit één pot aten. In Winschoten deed, volgens de overlevering, het bord eerder zijn entree op de tafels en dat moderne gedoe wekte de spotlust op van de plattelanders. Al snel noemden zij de Winschoters dan ook 'tellerlikkers'. Sinds mei 1975 staat op het plein voor het Cultureel Centrum 'De Klinker' een bronzen kunstwerk als symbool voor deze bijnaam. Het Tellerlikkerbeeld werd vervaardigd door Marijke Ravenswaay-Deege.

Joodse gemeenschap
Tot de Tweede Wereldoorlog behoorde een niet onaanzienlijk deel van de middenstanders tot de Joodse gemeenschap. Met name de Joodse neringdoenden gaven de binnenstad een Jordaans karakter. Slechts een enkeling, van de tijdens de Tweede Wereldoorlog weggevoerde 389Joden, heeft de Duitse vernietigingskampen overleefd. Een monument op de Joodse begraafplaats herinnert aan hun deportatie. In oktober 1992 is aan de muur van het NS-gebouw een gedenkplaat aangebracht ter herinnering aan de deportatie per spoor van de Winschoter Joden naar het doorgangskamp in Westerbork. De belangrijke rol die de Joden op alle terreinen in Winschoten hebben gespeeld, komt op diverse wijze tot uitdrukking in de stad. Op het plein voor de (voormalige) synagoge aan de Bosstraat is het kunstwerk 'de Klaagmuur' te zien, een ontwerp van Marijke Ravenswaay. Dit bronzen beeldhouwwerk - in reliëf -, dat de klaagmuur in Jeruzalem voorstelt, is geschonken door inwoners van Winschoten ter nagedachtenis van de toenmalige Joodse gemeente in Winschoten.

Op vrijdag 15 april 2005 - 60 jaar na de bevrijding van Winschoten - is in het centrum van Winschoten een herinneringsmonument onthuld, waarop de namen van alle omgekomen 389 joden staan vermeld.

Winschoten is een levendige, veelzijdige stad. Een stad met een rijke geschiedenis maar met beide benen in het heden, u vindt er zowel historische gebouwen als moderne architectuur. De oude molens en het landelijk bekende Rosarium liggen op een steenworp afstand van gezellige winkelstraten. Evenals de middeleeuwse kerktoren, de Nederlands Hervormde kerk en de overblijfselen van de rijke joodse historie van Winschoten. Prachtige monumenten om tijdens een stadswandeling aan te doen. In de binnenstad kunt u genieten van cultuur in één van de galerieën of theater De Klinker. Of ga eens lekker uit op het Marktplein.



Jaarmarkten


Allerheiligenmarkt, grootste jaarmarkt van de provincie Groningen.

Het moet 'ergens' rond 1815 zijn geweest dat Winschoten zijn eerste Allerheiligenmarkt beleefde, de Adrillen dus. Winschoten, toen nog een onaanzienlijke vlek op de landkaart, heeft amper te lijden gehad van en onder de Franse overheersing.
Natuurlijk, narigheden en moeilijkheden waren er genoeg. Nederland was immers 'bezet gebied' en dus de onafhankelijkheid kwijt en het nationaal bewustzijn van het volk kon zich niet uiten.

Maar tegenover die last stonden enige belangrijke voordelen. Winschoten werd door het nieuwe Franse bewind verrijkt met een aantal belangrijke instellingen, doordat toen amper 2250 zielen tellende stadje-in-wording verheven werd tot de hoofdplaats van een arrondissement en in het bezit kwam van een rechtbank, kantongerecht, belastingkantoren en kantoren voor hypotheken en registratie. Napoleon bepaalde dat ons land in departementen zou worden verdeeld.

De provincies Groningen en Drenthe vormden samen het departement Wester-Ems met een prefect, zetelende in Groningen, aan het hoofd. In Winschoten vestigde zich de onderprefectuur. Die vertegenwoordigde voor de 'mairie Winschoten' de Franse regering.

In 1812 wordt besloten de jaarmarkt te verplaatsen naar de Marktkamp. Die markt groeide snel uit tot wat
We nu als Allerheiligenmarkt (in de volksmond verbasterd tot Adrillen) kennen. Vooralsnog wordt ervan uitgegaan dat de eerste ECHTE Adrillenmarkt in 1815 werd gehouden!

Na het vertrek van de Fransen (november 1813) bloeide Winschoten op tot het welvarende centrum van Oldambt en Westerwolde In 1816 werd Winschoten reeds erkend als 'stad van de zesde rang', in 1825 verkrijgt het van Koning Willem I stadsrechten en toestemming voor een 'stedelijke regering'.
De bloei levert de jaarmarkt ook meer aanzien op, zodat de Allerheiligenmarkt uitgroeit tot de grootste jaarmarkt (goederen en vee) van de provincie Groningen.
Het is zoals dichter en schrijver Derk Sibolt Hovinga in zijn boek 'Noar t Adrillenmaart in Winschoot' laat optekenen:


Van 't Oldambt en Westerwolle
Tussen 't Knoal en Bennewolle
Joa van d'eems in 't Raaiderlaand
Tot hail aan de Drentse kaant.
Gounent hebben hier heur pad
Tels noar Grunnen, noar de Stad,
Moar 'n bult staarker is de baand
Tussen Winschoot en zien laand.


En zo komt het dat vele duizenden jaarlijks massaal naar Winschoten trekken om op de eerste en tweede maandag (dan is het Lutje Adrillen) van november Allerheilgenmarkt te bezoeken.


Allerheiligenmarkt 1889
De Allerheiligenmarkt te Winschoten handhaafde maandag 4 november weder haar ouden roem.
Niettegenstaande er bijna den ganschen dag een zachte regen viel, wemelden de straten van en waren de hotels vol vreemdelingen.
De neringdoenden hadden ruim bezoek en het ruime Marktplein bleek, zelfs nu de schapenmarkt naar de Gedempte Venne was verhuisd, ook weder veel te klein om al het aangevoerde vee benevens de massa kooplieden en nieuwsgierigen te kunnen bevatten. Hield het weer nog sommigen tegen, de tramwegmaatschappij zag zich toch genoodzaakt extra treinen te laten loopen, om de groote massa passagiers langs hare banen te kunnen vervoeren.

Nog nimmer te voren -lest heugt t best- was de markt zoo druk. Aangevoerd werden 680 runderen, 620 varkens, 310 schapen en 33 paarden.


In 1891

waren er 850 koeien en kalveren, 560 schapen, 680 varkens en 80 paarden. Door schoon weer begunstigd, waren aldaar wel om de 300 rytuigen

Muziekhistorie

Sinds een aantal jaren wordt de stoet van genodigden voorafgegaan door een dweilorkest. In den beginnen was dat de blaaskapel van Nieuw leven oftewel Njoe Laif onder de naam WAK Winschoter Adrillen Kapel.

De laatste jaren is het de Mill Rose Jazzband. A.Busscher Adjudant schout van Winschoten schreef in 1834 het volgende:

Het wordt aan een iegelijk verboden om gedurende de kermis eenige liederen te zingen, op trommels te slaan, op fluit te spelen of iets dergelijks te doen, waardoor vrij wat geraas zoude veroorzaakt worden vanaf de Pijp, door de Torenstraat, tot aan het huis van de Wedv.Cannegieter, en ook niet op het Kerkhof, aangezien er zich in die nabijheid een mensch bevind dewelke in zeer bedenkelijke omstandigheden verkeerd.

Zo zie je maar weer dat muziek niet altijd in goede aarde viel.

Naast Adrillen werd op 20 juni 1855 de eerste paardenmarkt in Winschoten gehouden.
Ter bevordering van de aanvoer werd door de Raad bepaald, dat van de paarden die werden aangevoerd, geen marktgeld zou worden geheven.

Om de aanwezigheid van landbouwers en handelaren aan te moedigen werden tevens beschikbaar gesteld: een premie van vijftig gulden voor hem die het schoonste kapitaal paarden op de markt aanvoert; een premie van vijfentwintig gulden voor het schoonste tuigpaard dat zich op de markt bevindt en een premie van vijfentwintig gulden voor het schoonste rijpaard dat naar de markt wordt gebracht.

Adrillen: wie niet is geweest telt niet echt mee

Het moet 'ergens' rond 1815 zijn geweest dat Winschoten zijn eerste Allerheiligenmarkt beleefde, de Adrillen dus. Winschoten, toen nog een onaanzienlijke vlek op de landkaart, heeft amper te lijden gehad van en onder de Franse overheersing.
Natuurlijk, narigheden en moeilijkheden waren er genoeg. Nederland was immers 'bezet gebied' en dus de onafhankelijkheid kwijt en het nationaal bewustzijn van het volk kon zich niet uiten.

Maar tegenover die last stonden enige belangrijke voordelen. Winschoten werd door het nieuwe Franse bewind verrijkt met een aantal belangrijke instellingen, doordat toen amper 2250 zielen tellende stadje-in-wording verheven werd tot de hoofdplaats van een arrondissement en in het bezit kwam van een rechtbank, kantongerecht, belastingkantoren en kantoren voor hypotheken en registratie. Napoleon bepaalde dat ons land in departementen zou worden verdeeld.


De provincies Groningen en Drenthe vormden samen het departement Wester-Ems met een prefect, zetelende in Groningen, aan het hoofd. In Winschoten vestigde zich de onderprefectuur. Die vertegenwoordigde voor de 'mairie Winschoten' de Franse regering.

In 1812 wordt besloten de jaarmarkt te verplaatsen naar de Marktkamp. Die markt groeide snel uit tot wat we nu als Allerheiligenmarkt (in de volksmond verbasterd tot Adrillen) kennen.
Dus wellicht vindt dit jaar reeds de 190e Adrillen plaats, vooralsnog wordt ervan uitgegaan dat de eerste ECHTE Adrillenmarkt in 1815 werd gehouden!
Na het vertrek van de Fransen (november 1813) bloeide Winschoten op tot het welvarende centrum van Oldambt en Westerwolde.n 1816 werd Winschoten reeds erkend als 'stad van de zesde rang', in 1825 verkrijgt het van Koning Willem I stadsrechten en toestemming voor een 'stedelijke regering'.
De bloei levert de jaarmarkt ook meer aanzien op, zodat de Allerheiligenmarkt allengs uitgroeit tot de grootste jaarmarkt (goederen en vee) van de provincie Groningen.

Stadsomroepers

Het is in 2007 alweer vijf jaar geleden dat er in Winschoten een stadsomroeper te zien was. Op uitnodiging van het Adrillencomité liep de Winschoter Geert Veen, in 2001 voor het eerst voorop de stoet met genodigden over de Adrillen.

Dit optreden was de aanleiding voor meer activiteiten van de stadsomroeper.

Bij vele evenementen is de stadsomroeper een graag geziene gast. Voortvloeiend uit dit alles is de stadsomroeper lid geworden van de Eerste Vereniging Stads en Dorps Omroepers Nederland.
Deze vereniging, ook wel Gilde genoemd, verzorgt vele concoursen door het hele land alwaar de omroepers strijden om een plaats op het podium. Met deze wedstrijden verzamelt men, afhankelijk van de plaats, een aantal punten.

Aan het einde van het seizoen komt er een winnaar uit de bus die zich een jaar lang Nederlands kampioen mag noemen.

In het Adrillencomité is besloten om enige collega’s van onze stadsomroeper, tijdens Adrillen en de zaterdag vooraf aan de Adrillen, naar Winschoten te halen.

Zaterdagmiddag 4 november zullen ze in het centrum de mensen uitnodigen om maandag 6 november naar Winschoten te komen op het jaarlijkse Adrillen feest.

De omroepers die in Winschoten komen zijn: De huidige kampioen van Nederland Henk van der Nieuwenhuizen met zijn vrouw Els uit Oisterwijk. Peter Vader met zijn vrouw Loes uit Zwolle en Jan Prins met zijn vrouw Gees uit Graft de Rijp.

Ze zullen samen met onze eigen stadsomroeper Geert Veen en zijn vrouw Lena een bijdrage leveren aan de 191e Adrillen.

Ook zal bij de opening van de Adrillen aanwezig zijn de stadsomroeper uit Leer Bodo Wolters met zijn herauten.


De paardenmarkt van Winschoot: van pleisterplaats tot trekpleister

Een kruispunt van wegen

Dat al sinds de Napoleontische periode de boeren met "handjeklap" hun paarden en vee (ver)kochten onder het toeziend oog van d'Olle Witte mag geen toeval heten. Deze centrale plek in het in de volksmond genoemde "Winschoot" was ooit gelegen op een kruispunt van handelswegen van Duitsland naar Groningen en is langzamerhand het decor gaan vormen van rondtrekkende handelslieden die een plek zochten om hun paarden te laten rusten en zelf een onderkomen om de nacht door te brengen.Dat deze pleisterplaats uitgegroeid is tot een drukbezocht marktplein mag een natuurlijk verloop heten.

Oogsttijd in de Oldambten

De tijd dat de Oldambster (heren)boeren na afloop van de oogsttijd hun knechten uitbetaalden en hun granen, vee en paarden ten tijde van Allerheiligen te koop aanboden op de markt is voorgoed voorbij. Deze jaarmarkt, in de volksmond "Adrillenmarkt" genoemd, een geheel ander karakter heeft gekregen zal niemand verwonderen.: de handels- en bestuurlijke relaties tussen de stad Winschoten en de Ommelanden zijn anno 2006 indringend gewijzigd.

Het vee en de paarden worden dan ook in de modernste trailers, al dan niet getrokken door een jeep met vierwielaandrijving zonder enige moeite bij voorkeur op de grote markten.

Adrillencomite

Toch vindt het Adrillencomite dat de geschiedenis geen onrecht aangedaan mag worden en dat het onderdeel "paardenmarkt", hoe klein ook geworden, in ere moet worden gehouden. Sterker nog: door de toevoeging van diverse shows, zoals bijvoorbeeld het paardenmennen en het eeuwenoude spel "ringsteken" willen we benadrukken hoe belangrijk de rol van het paard is geweest in de geschiedenis van Winschoten en de Ommelanden.

Het Groningse paard

Het Groningse paard als ploegdier, rijdier, voor de sjees of de postkoets of als recreatiedier; tot op heden heeft zij een meerwaarde voor de samenleving gehad en oefent een nog altijd even sterke aantrekkingskracht uit op mensen van alle rangen en standen.

Prijsuitreiking mooiste paard en pony
Een rozet uit handen van de burgemeeseter!

Het verheugt ons dat in 2005 de paardenmarkt een grote belangstelling heeft gekend. Met name de prijsuitreiking voor het mooiste paard of pony heeft vele belangstellenden aangetrokken. Het mag dan ook een eerbetoon aan de trouwe inzet van deze stoere en vooral mooie viervoeter heten. ........





Het Rosarium

In het Rosarium, een prachtige rozentuin in het stadspark van Winschoten, bloeien in de zomermaanden 320 verschillende soorten rozen. Dit rosarium is het gehele jaar vrij toegankelijk. Het stadspark met het Rosarium vormt een schitterend wandelgebied in hartje Winschoten, op loopafstand van het winkelcentrum.

Het Rosarium dankt zijn ontstaan aan de functie van Winschoten als kweekcentrum van rozenonderstammen: een hoog percentage van de wereldproductie komt uit de Winschoter regio. De rozenonderlagen zijn het basisproduct voor de kwekers om een eindproduct van goede kwaliteit te kunnen leveren. Jaarlijks worden ongeveer 35 miljoen onderstammen geëxporteerd.

Het Winschoter rosarium is landelijk van betekenis vanwege de zogenaamde "Toprooskeuringen". In Nederland zijn slechts enkele rosaria -waaronder dat van Winschoten- die deelnemen aan de nationale "Toprooskeuringen". Nieuwe rozen worden, voordat ze op de markt komen, op kwaliteit gekeurd. Keurmeester van de Koninklijke Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde keuren hier vier maal per jaar en gedurende drie jaren achtereen de door de kwekers ingezonden rozen. Pas wanneer de rozen de keuringen in deze "proeftuinen" met succes hebben doorstaan, wordt een nationaal certificaat met het predikaat "Toproos" afgegeven.


Kunst in het Rosarium

2006 was voor het Rosarium in verband met het 40-jarig bestaan een bijzonder jaar. Bovendien werd voor de 15e maal de Groenmarkt gehouden, een evenement waar vele standhouders met allerlei producten op gebied van huis en tuin waren vertegenwoordigd. En alsof dit allemaal nog niet genoeg was, werd voor de vijfde maal in het Rosarium een beeldenexpositie georganiseerd.


In 2006 was de 70-jarige Huub Kortekaas uit Winssen (bij Nijmegen) bereid gevonden om in het Rosarium, maar tegelijkertijd bij De Blauwe Stad, zijn prachtige beelden ten toon te stellen. Het Rosarium en De Blauwe Stad vormden geschikte locaties voor de kunstwerken van Kortekaas, omdat ze allemaal op de een of andere manier met de natuur te maken hadden. De kunstwerken zijn nu helaas niet meer
te bewonderen in het Rosarium. Hieronder enkele foto's van de beelden.

Toprozen 2006
Onderstaande rozenrassen zijn door de jury van de stichting VKC genomineerd om in 2006 het predikaat Toproos te krijgen. De basis daarvoor waren de keuringen die door de VKC gedurende drie achtereenvolgende jaren in Den Haag, Zoetermeer, Boskoop, Lottum en Winschoten zijn gehouden. De 5 genomineerde rozenrassen zijn allen trosrozen.


Rotilia is een karmijnrode trosroos van de fa. Kordes e in 2000 geintroduceerd en was in 2004 al gouden roos van Den Haag.


Het Rosarium in Winschoten is één van de fraaiste en grootste Rosaria van Nederland, waar in de zomermaanden vele duizenden mensen dit kleurenpalet van 20.000 bloeiende rozenstruiken bezoeken. Er zijn maar liefst 320 verschillende rozenrassen te bewonderen, die allemaal vanaf medio juni tot aan de eerste nachtvorsten in oktober bloeien. U kunt de kunst van de verzorging van rozen gewoon afkijken, door naar het Rosarium in Winschoten te komen. Er zijn regelmatig deskundige hoveniers van de gemeente in de rozentuin aan het werk en zij zijn graag bereid om uw vragen te beantwoorden.

Bijna iedereen heeft wel rozen in zijn tuin, maar lang niet iedereen weet hoe men ieder jaar de mooiste en meeste bloemen aan de plant kan krijgen. Rozen worden niet alleen in het voorjaar gesnoeid, maar ook 's zomers om ze vaker in bloei te krijgen. Tijdens de Rozensnoeidag op 31 maart 2007, kunt u weer de fijne kneepjes van het rozensnoeien leren en het onder deskundige begeleiding in praktijk brengen.Deelnemers kunnen voorafgaand aan of aansluitend op de rozensnoei-instructie ook deelnemen aan verschillende andere activiteiten.



Rododendronroute
Rondom de rozentuin kunt u wandelen langs de Rododendronroute. De route heeft een totale lengte van 3 kilometer en bestaat uit ruim 300 winterharde variëteiten, die per keurgroep zijn gegroepeerd. Nog elk jaar worden de route mooier en voller. Tijdens de wandeling kunt u genieten van de landelijke en rustiek sfeer, die deze planten uitstralen. Voor de liefhebbers, maar ook voor hen die een keus voor hun tuin willen maken zijn zowel de rododendrons als rozen van naamplaten voorzien. Bloeien de rozen voornamelijk in juli en augustus, de rododendrons tonen hun volle pracht in april, mei en juni. Maar ook buiten deze maanden in het volop genieten in het stadspark van Winschoten.



In het rosarium vindt u een Rozenpaviljoen, van waaruit u een prachtig beeld heeft over het park. U kunt in het paviljoen genieten van bijvoorbeeld rozenthee, maar er worden ook lunches en diners geserveerd. Er zijn regelmatig tentoonstellingen in de expositieruimte; daarnaast vinden er geregeld concerten plaats.





Toren en Carillion


De toren die in het hart van Winschoten staat wordt in de volksmond wel de ‘Olle witte’ genoemd.
De van oorsprong middeleeuwse toren was van pleisterwerk voorzien maar kreeg in 1931 zijn huidige vorm en uiterlijk.
In de zomermaanden juli en augustus is de toren voor het publiek geopend van woensdag tot en met zaterdag tussen 14.00 en 17.00 uur. Op de 1e verdieping is een expositie ingericht over (de geschiedenis van) Winschoten. Op de 2e verdieping is elk jaar een schilderijententoonstelling te zien. Vanaf de 1e trans heeft u eens schitterend uitzicht over de stad en omgeving.

Carillon
Het carillon in deze toren bestaat uit 49 klokken. De grootste is een luidklok uit 1773, 14 klokken
(uit 1946) komen uit de gieterij van Van Bergen uit Heiligerlee. De overige zijn in 1962 en 1996 gegoten door Petit & Fritsen in Aarle-Rixtel.
Het carillon speelt overdag automatisch elk kwartier door middel van een speeltrommel.
In 2005 is (weer) een bengel in de toren opgehangen en deze is elke dag om 12.00 uur en 18.00 en tevens op zaterdag om 16.00 uur te horen.
Op donderdagmiddag van 15.30-16.30 uur wordt het bespeeld door de stadsbeiaardier Adolph Rots.
De Stichting Carillon Winschoten organiseert elke zomer een zestal vrijdagavondconcerten waarop gastbeiaardiers uit binnen- en buitenland te horen zijn. Deze vrijdagavondconcerten zijn ook op een beeldscherm op de begane grond van de toren te zien.
In de toren is voor demonstratiedoeleinden een ‘mini-carillon’ opgesteld, bestaande uit de klokken die bij de restauratie van het grote carillon in 1997 niet opnieuw gebruikt konden worden.





Bezienswaardigheden en attracties

Op pad in en rond Winschoten valt veel te zien en te beleven. Naast een sfeervolle oude binnenstad, het mooie stadspark en – dicht bij de stad – prachtige natuur zijn er ook diverse attracties en andere leuke ‘afstappunten’ te vinden. Dit soort activiteiten kunnen een doel op zich vormen maar ook een aantrekkelijke onderbreking van een tocht.


In de stad Winschoten

Hieronder een greep uit de bezienswaardigheden en attracties in de stad Winschoten zelf. Deze zijn ook op de Stadrecreatiekaart terug te vinden. Wilt u meer informatie over deze kaart, raadpleeg dan de gemeente of de VVV Winschoten.

Historische Werkplaats Molenmaker Wiertsema Pakhuis bij molen Dijkstra,

Nassaustraat 63. Gereedschappen, machines en andere benodigdheden voor de molenmakerij tot plm. 1950. Open: op afspraak met dhr. B. Oomkens, Nassaustraat 65, tel: 0597-414269 of J. P. Koers, Hoethslaan 38, Midwolda, tel: 0597-551800.


Museum 'Stoomgemaal',
Oostereinde 4, tel: 0597-425070, www.indenstallen.nl/. Met stoommachine uit 1895 en een elektromotor uit 1929, beide nog in werkende staat te bewonderen. Vaste exposities.


Noordelijk Busmuseum,
P. van Dijkstraat 5, tel: 0597-424776, www.realsite.nl/busmuseum. Tentoonstelling van oude en gerestaureerde autobussen en aanverwante artikelen van kniptang tot uniform


Multi Functioneel Centrum Blauwe Stad,
Jaarfkelaan 1, tel: 0597-471010, www.deblauwestad.nl. Informatie over het project, waarbij een groot gebied boven Winschoten onder water wordt gezet.


Molens
Op de site www.groningermolens.nl vindt u uitgebreide informatie over de molens in Groningen. Hier kunt u ook een agenda van activiteiten raadplegen. Zo weet u wanneer er bijvoorbeeld een open dag is bij één van de molens van, en in de omgeving van, Winschoten. Ook kunt u uitgaven over molens krijgen bij de VVV of de Stichting De Groninger Molen, Lopende Diep 8, 9712 NW Groningen, tel: 050 312 16 94.

Evenementen
Gedurende het jaar vinden er diverse evenementen plaats in Winschoten en omgeving. In Winschoten wordt jaarlijks de Nacht van Winschoten georganiseerd met een braderie, muziek en allerlei attracties. Ook de Groenmarkt en de Rozensnoeidag in het Rosarium mag u niet missen, een ware ‘must’ voor de tuinier en plantenliefhebber.





Groen in en rond de stad

Liefhebbers van natuurschoon kunnen zich in de gemeente Winschoten helemaal thuis voelen. Zowel in de stad Winschoten zelf als in het omliggende gebied zijn diverse parken en natuurgebieden te vinden. Hieronder vindt u een globaal overzicht met een beknopte omschrijving en tips.

Rosarium

In het Rosarium, een prachtige rozentuin in het stadspark van Winschoten, bloeien in de zomermaanden ruim 300 verschillende soorten rozen. De rozentuin dankt zijn ontstaan aan de functie van Winschoten als kweekcentrum van rozenonderstammen. Rondom de rozentuin kunt u wandelen langs de Rododendronroute. Deze heeft een totale lengte van 3 kilometer en bestaat uit ruim 300 winterharde variëteiten, die per keurgroep zijn gegroepeerd en van naamplaten zijn voorzien. Bloeien de rozen voornamelijk in juli en augustus, de rododendrons tonen hun volle pracht in mei en juni. Maar ook buiten deze maanden in het volop genieten in het stadspark van Winschoten. Dit rosarium is het gehele jaar vrij toegankelijk.

Rozenpaviljoen
In het rosarium vindt u een Rozenpaviljoen, van waaruit u een prachtig beeld heeft over het park. U kunt in het paviljoen genieten van bijvoorbeeld rozenthee, maar er worden ook lunches en diners geserveerd.
Er zijn regelmatig tentoonstellingen in de expositieruimte; daarnaast vinden er geregeld concerten plaats.


Het Rozenpaviljoen is het gehele jaar van woensdag tot en met zondag van 11.00 uur tot 21.00 uur geopend. In juli en augustus ook op dinsdag.

Wandelbos / Sterrebos
Het bos ligt aan de Steringa Kuiperweg en is ontworpen door L.A. Springer, 1902. Romantisch park in landschapsstijl met oude hoge bomen, een slingervijver en een uitkijkheuvel. Het bos werd als werkverschaffingsproject voor werklozen aangelegd. Onder de Secr. Heikenslaan loopt een tunneltje dat deel uitmaakt van een "verdedigingstoren", een trap en een muur met gotische nissen. Dit is nu een monument. Openstelling: dagelijks.


Het Maintebos

Het bos is rond 1915 aangelegd in landschapsstijl. Openstelling: dagelijks.

Kinderboerderij Stadspark,
Bovenburen 96. Inl.: Team Groenvoorziening gemeente Winschoten, tel: 0597-481111. Openingsuren: van 1 apr. tot 5 okt.: ma t/m vrij van 09.30-16.00 uur; in de maanden juli en augustus ook tijdens de weekeinden van 14.00-17.00 uur.


Verken zelf het groen in Winschoten
De gemeente heeft een route ontwikkeld door het groen van Winschoten in het kader van de landelijke Groencompetitie Entente Florale, waar de gemeente in 2004 aan mee deed. Deze route laat u het groen heel dicht bij huis zien, dat zeer afwisselend is. Al fietsend of wandelend voert de route u door park, bos, rosarium, begraafplaats, kikkerpoel, groenstrook, kinderboerderij etc. Als u minder goed ter been bent kunt u ook de bus- of autoroute volgen.


In, op en langs het water

In en rond Winschoten komen diverse waterlopen voor zoals de Westerwoldse Aa, het Winschoterdiep en het B.L. Tijdenskanaal. Ook liggen er diverse recreatieplassen in de omgeving. Al dit water biedt mogelijkheden voor verschillende vormen van waterrecreatie,
variërend van varen tot zwemmen en van vissen tot – als het water bevroren is – schaatsen.

Hengelsport
Voor geïnteresseerden in de hengelsport is op de site van HC Excelsior belangrijke informatie te vinden over de vereniging en benodigde vergunningen met betrekking tot het vissen in de Winschoter vijvers. Voor informatie klik op www.hcexcelsior.nl


Kanoën
Het water rond Winschoten biedt prachtige mogelijkheden om te kanoën. Naast tips en uitgaven vindt u ook adressen waar u een kano kunt huren. De Kanokaart van Groningen geeft alle voor kano’s geschikte wateren met alle voorzieningen weer. Sluizen, bruggen, steigers, overdraagplaatsen etc. zijn op de kaart opgenomen.


Zeilen en surfen
Liefhebbers van surfen kunnen op diverse plassen terecht. De surfmogelijkheden zijn hier ook perfect. Voor meer informatie kunt u terecht bij de VVV.


Rondvaarten door Winschoten en omgeving

Het is mogelijk om de omgeving van Winschoten te verkennen middels een rondvaart. Bij de VVV’s kunt u hierover meer informatie krijgen.


Adressen rondvaarten:
Rondvaart- en partyboot Dekker, Hoofdweg 75, Blijham, tel: 0597-561717 / 06-52793003, www.dekkerrondvaarten.nl
Café Logement Westeind, Hoofdweg West 28, Nieuwolda tel: 0596-541104


Toervaart

Grotere boten kunnen vanuit en zelfs dwars door Winschoten verschillende vaarroutes volgen. Er zijn tal van voorzieningen voor de toervaart getroffen, van aanlegsteigers tot passantenhavens. Uitgaven vaarroutes: De Provincie Groningen geeft een folder Bedieningstijden bruggen en sluizen recreatievaart uit. Hierin staan alle bruggen en sluizen in Groningen met de nodige informatie. De kaart is te verkrijgen bij VVV.


Schaatsen

Is dit nu watersport of niet? Feit is dat wanneer het even goed vriest er in en rond Winschoten heel wat water in een prachtig schaatsdecor verandert. Ook zijn er verschillende schaatsverenigingen actief in en rond Winschoten, waarvan enkele ook toertochten organiseren. Voor informatie hierover zie de website van de landelijke koepelorganisatie KNSB, gewest Groningen: www.knsbgroningen.nl.




Op de fiets de omgeving verkennen

In en rond Winschoten is het prachtig fietsen. De omgeving biedt veel afwisseling: een gevarieerd landschap, leuke plaatsen en tal van bezienswaardigheden en andere afstappunten. De talrijke recreatieve fietspaden die hier zijn aangelegd maken het verder af. Een korte of lange tocht, sportief of relaxed; er is hier keuze te over voor het uitstippelen van een mooie route.


Landelijke Fietsroutes (LF-routes)
LF-routes vormen het landelijke hoofdnet voor de recreatieve fietser. De LF-routes zijn met name geschikt voor een meerdaagse fietstrektocht. Ze zijn echter ook prima voor dagtochten te gebruiken. De LF-routes zijn te volgen via routebeschrijvingen en kaarten. Een groot aantal LF-routes – ruim de helft – is ook bewegwijzerd. In twee richtingen geven wit-groene routeborden het routenummer (bijv. LF10), de richting (toevoeging a of b) en de naam van de route (bijv. Waddenzeeroute) weer.

In Winschoten voert een belangrijke LF-route door de stad, de LF9 NAP-route (Nieuweschans - Breda). De LF9 sluit bij Nieuweschans aan op de LF10 Waddenzeeroute, die de kustlijn volgt.

Internationaal fietsen
De samenwerking tussen Nederland en Duitsland is in de regio Winschoten op de fiets goed merkbaar. Maarliefst twee bewegwijzerde lange fietsrondes voeren aan beide zijdes van de grens. De Internationale Dollardroute is 180 km lang en voert u door het uitgestrekte polderlandschap dat veroverd is op de Dollard. Op de site www.dollard-route.nl vindt u meer info. De United Countries Tour (150 km) ligt wat zuidelijker en voert u door de afwisselende landschappen in het grensgebied. Op de site www.emsland-touristik.de vindt u meer info.


Publicaties
De vele fietsroutes in de omgeving van Winschoten zijn te vinden in talrijke gidsen en op verschillende kaarten. Deze geven een schat aan informatie over het gebied dat wordt doorkruist en de bezienswaardigheden langs de routes. Verder geven ze ook nuttige tips. Onderstaande uitgaven zijn verkrijgbaar bij de VVV. Een greep uit het aanbod:

Rondje Groningen. Bewegwijzerde route (411 km) door de provincie Groningen met diverse verkortingen die deelrondes (vanaf 116 km) mogelijk maakt. Uitgave: ANWB/VVV.
Internationale Dollard Route, Bewegwijzerde rondrit ( 180 km) door het Duitse Rheiderland en Oost-Groningen. Uitgave: Internationale Dollardroute.
United Country Tour, Bewegwijzerde rondrit ( 150 km) in het grensgebied van Nederland en Duitsland. Uitgave: Emsland Touristik.
Op de Rad-Wanderkarte Westliches Ostfriesland zijn wegen en fietsroutes aangegeven. Uitgave: CVV
ANWB/VVV Fietsgids Groningen. Bewegwijzerde en beschreven rondritten. Uitgave: ANWB
LF-trajectgidsen. LF9 NAP-route en LF10 Waddenzeeroute. Beschrijving, achtergrondinfo en routkaartjes bij deze doorgaande fietsroutes. Uitgave: Fietsplatform
Internettip


Bent u nieuwsgierig naar het gebied ten westen van Winschoten? Op de site www.menteraroute.nl staan diverse thematische routebeschrijvingen die langs/door de dorpen Noordbroek, Zuidbroek, Muntendam, Meeden, Westerlee, Heiligerlee en Scheemda voeren. Beschrijvingen en kaartjes kunnen geprint worden. De site staat boordevol achtergrondinformatie en toeristische tips.





Wandelen in en om Winschoten

Het groene Winschoten en omgeving heeft een grote variatie aan parken, tuinen en natuurgebieden. Hier is het heerlijk wandelen, of dat nu een blokje om met de hond is of een uitgebreide tocht.


Uitgezette routes, rondwandelingen
Rond Winschoten zijn verschillende rondwandelingen uitgezet, variërend van begeleide stadswandelingen tot bewegwijzerde- of beschreven routes in natuurgebieden en in het landelijk gebied. Met name bij de VVV zijn diverse gidsjes en folders verkrijgbaar waarin naast een beschrijving van de routes informatie over de bezienswaardigheden en nuttige tips worden gegeven.


Behalve op eigen houtje kunt u ook onder begeleiding van een gids op pad gaan. Die vertelt u dan alle bijzonderheden rond wat u onderweg tegenkomt.


Stadswandelingen door Winschoten
o.l.v. een gids van 't Gilde start elke woensdag om 14:00 een stadswandeling door het oude centrum van Winschoten. U zult versteld staan van de bijzondere wetenswaardigheden die de gidsen u weten te vertellen:

Winschoten was tijdens de 80-jarige oorlog van strategisch belang voor de vestingen in de omgeving: Wedde/Bourtange/Oudeschans.
Winschoten is een belangrijke centrumplaats voor de gewesten Oldambt, Westerwolde en Reiderland.
Winschoten is bekend door zijn joodse geschiedenis.
Winschoten staat bekend als rozenstad.
Winschoten staat ook bekend als molenstad.
Een idee voor een familiereünie, personeelsuitjes of zomaar met een paar vrienden!
Wilt u meer weten? Neem dan contact op met "Het Gilde" tel: 0597-421833

Vanaf 1 mei vertrekken de gidsen elke woensdag vanaf het VVV kantoor om 14.00 uur. Andere dagen op afspraak. Opgave van tevoren is niet nodig. Stadswandelingen ook op aanvraag mogelijk. Inlichtingen: 0597-421833.


Begeleide wandelingen door de natuur:
Het Groninger Landschap, Infopunt De Vennen, tel: 050-5892714, www.groningerlandschap.nl

Staatsbosbeheer, Hoofdweg 103b, Midwolda, tel: 0597-553177, www.staatsbosbeheer.nl

Natuurmonumenten, tel: 035-6559911, www.natuurmonumenten.nl

De Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) is een vereniging die actief in en met de natuur bezig wil zijn: met natuurbeleving, met natuurstudie èn met natuurbescherming. Anders gezegd: de KNNV is de vereniging voor veldbiologie. Kijk voor meer informatie op de website: www.knnv.nl/veendam.


De ClubWinschoterGroen streeft naar een grote verscheidenheid aan groen (wilde planten) en dieren in de gemeente Winschoten. Dit proberen zij te realiseren door intensief samen te werken met diverse maatschappelijke organisaties, door natuureducatie op scholen en op de kinderboerderij en door het houden van excursies en bijeenkomsten.

Kijk voor meer informatie op de website: www.clubwinschotergroen.eu


Lange-afstand-wandelpaden (LAW’s)
De ruim veertig Lange-Afstand-Wandelpaden (LAW’s) in Nederland vormen samen een landelijk netwerk met een totale lengte van ruim 6000 km. De wandelroutes voeren zo veel mogelijk over onverharde paden en wegen en zijn in twee richtingen gemarkeerd met de bekende wit-rode strepen. Naast de officiële LAW’s zijn er ook Streekpaden die binnen één regio blijven (markering: geel-rode strepen). In een LAW-gids vindt u naast routekaarten en routebeschrijvingen ook achtergrondinformatie over de omgeving, de overnachtingsmogelijkheden en het openbaar vervoer. In combinatie met bus of trein zijn LAW’s goed in dagwandelingen te lopen. Door de omgeving van Winschoten voeren de LAW 5-5 het Wad- en Wierdenpad en LAW 10 het Noaberpad. Deze routes sluiten in Nieuweschans op elkaar aan. In Nieuweschans sluit het Wad- en Wierdenpad ook aan het Ems-Dollartpad. Beide routes maken deel uit van de Europese Kustroute (E9).

Veel wandelgebieden zijn ook prima te bereiken met de bus. Raadpleeg voor de mogelijkheden en reistijden OV reisinformatie: tel: 0900-9292 (€ 0,50/min). Op de website www.arriva.nl vindt u uitgebreide informatie over de buslijnen en vertrektijden in de regio.



Publicaties
Over de vele uitgezette wandelroutes in en rond Winschoten is een groot aantal gidsen, folders en kaarten uitgebracht. Daarin vindt u informatie over het wandelgebied, de route(s) en de bezienswaardigheden daarlangs. Verder staan er ook nuttige tips in. De uitgaven zijn verkrijgbaar bij de VVV. Een greep uit het aanbod:

LAW-gidsen. Bewegwijzerde routes LAW 5-5 Wad- en Wierdenpad en LAW 10 Noaberpad. Uitgave LAW 5-5: Wandelplatform-LAW, uitgave LAW 10: Nivon.
Wandelen rond Groninger Borgen. Beschreven routes met veel achtergrondinformatie over de borgen en historie. Uitgave: Buijten en Schipperheijn
Wandelgids voor Groningen. Beschreven en bewegwijzerde routes. Uitgave: Uitgeverij Stap voor Stap Nijmegen.
In de uitgave Wandelen in Westerwolde zijn diverse rondwandelingen beschreven die langs rustige en mooie paden voeren. Uitgave: S.O.K.D. Hoogezand.
Staatsbosbeheer kaart Westerwolde (nr. 11). Op de kaart vindt u de bewegwijzerde "paaltjesoutes" in de het gebied ten zuiden van Blijham.
Leer-Pfad, een bewegwijzerde stadswandeling (3 km) door de Duitse plaats Leer. Uitgave: Stadt Leer





Recreatie en verblijf in het groen

De hele dag buiten, van ’s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat. Al wandelend en fietsend verkent u de omgeving en ’s nachts slaapt u onder de sterrenhemel, slechts gescheiden door een tentdoek of caravandak. Diverse campings en hotels in de omgeving van Winschoten bieden u de gelegenheid om er helemaal uit te zijn en 24 uur per dag van de natuur te genieten.


Ook in het centrum van Winschoten bevindt zich een camping en zijn er diverse hotels en die u gastvrij zullen ontvangen. De VVV kan u hierover informeren of kijk voor Camping de Burcht op www.campingdeburcht.nl.


Overnachten in erfgoed
De Stichting Erfgoed Logies Nederland biedt een overzicht van accommodaties en arrangementen in historische, karakteristieke panden. De accommodaties variëren van Borgen, Pastorieën en Boerderijen tot Stadslogementen en Landhuizen. De accommodaties vindt u op www.erfgoedlogies.nl of in de uitgebreide brochure "Accommodaties en Arrangementen in Historisch Erfgoed", verkrijgbaar bij de VVV of via Erfgoed Logies: tel: 050-5350202.


Skaten

Naast fietsend en wandelend kunt u de natuur ook op inline skates of skeelers ontdekken. Winschoten en omgeving heeft voldoende paden en wegen waaruit u een gevarieerde tocht kunt samenstellen. Informatie over skaten en verenigingen vindt u op www.skatebond.nl.

Bij de VVV kunt u de uitgave ‘Groningen in-line’ kopen. In deze gids vindt u 21 skateroutes, waarvan ook één in Winschoten ligt.


Paardrijden/ huifkartochten
De omgeving van Winschoten biedt aantrekkelijke mogelijkheden voor de ruitersport en huifkartochten. Er zijn rond de stad de nodige maneges en rijverenigingen te vinden. Vaak zijn van hieruit ook routes uitgezet. Informatie over hippische sport, routes, maneges of rijverenigingen vindt u bij de VVV, in de gemeentegids en op www.knhs.nl.


Manege: Hippisch Centrum Winschoten, Oostereinde 26-28, tel: 0597-417015
Huifkartochten: Onstwedde, svr Camping De Beukenhof, Beukertweg 10, tel: 0599-331548




Kerken en bouwstijlen


Verreweg het meest komt de romanogotische bouwstijl voor. In de dertiende eeuw werden er veel kerken in deze stijl gebouwd in deze regio, meest kruiskerken. Ze hebben nog wel de zware romaanse muren, maar hebben niet meer het massieve, burchtachtige karakter. De buitenmuren zijn als het ware opengebroken door middel van vensters en een indeling met behulp van halfzuiltjes. In Winschoten staat de langgerekte zaalkerk in romanogotische bouwstijl op het Marktplein te Winschoten


Kenmerkend voor de neogotiek is het gebruik van gotische vormen. De kerk heeft een kruisvormige plattegrond en is uitgerust met spitsbogen, spitsboogvensters, steunberen enzovoorts. Ook het interieur is steeds geïnspireerd op de laatmiddeleeuwse gotiek. Zelfs de preekstoel, het doopvont en het altaarstuk zijn uitgevoerd inde gotische vormentaal. Maar de belangrijkste verwijzing naar de gotiek is de opvatting van de ruimte. De kerk is een ruime basiliek met hoge gebrandschilderde ramen, waarin de blik van de kerkganger omhoog wordt gestuurd.


De gotiek kwam eind negentiende eeuw ook in openbare gebouwen terug. Zo ontwierp eind negentiende eeuw rijksbouwmeester Cornelis Peters samen met gemeentearchitect K. de Grooth het gemeentehuis van Winschoten in een zogeheten eclectische stijl. Hierin zijn naast stijlelementen van de Hollandse Renaissance en de Jugendstil ook vormelementen van de gotiek verwerkt. Het gebouw werd in 1895 opgeleverd


De bekendste neogotische kerk in het Oldambt is de St. Vituskerk in Winschoten, een ontwerp van architect Alfred Tepe (1840-1920). De kerk is relatief laag, heeft geen dwarsschip en is vrij bescheiden van uitrusting en versiering. Sinds 1990 herbergt de kerk een fraai neogotisch altaar, dat in 1890 voor de kerk van Nieuwe Pekela was gemaakt.





Regionaal Cultuurplan Oost-Groningen

Het Regionaal Cultuurplan Oost-Groningen is een gezamenlijk plan van de provincie Groningen en negen gemeenten in Oost-Groningen. Het gaat om de gemeenten Bellingwedde, Menterwolde, Pekela, Reiderland, Scheemda, Stadskanaal, Veendam, Vlagtwedde en Winschoten.

De bedoeling van het plan is mensen te bewegen mee te doen aan de activiteiten op het gebied van de amateurkunst. Die activiteiten worden door amateur-kunstenaars zelf uitgevoerd of samen met professionals.
Samenwerking leidt over en weer vaak tot meer begrip en kwaliteitsverbetering. Met de activiteiten proberen wij een breed publiek te trekken, zodat inwoners van en bezoekers aan Oost-Groningen met eigen ogen kunnen zien dat het met de amateurkunst in Oost-Groningen prima is gesteld.


Regionale Creatieve Netwerken - Aansluiting bij de Regionale Cultuurplannen
Het nieuwe amateurkunstbeleid met de Regionale Creatieve Netwerken sluit aan bij het nieuwe beleid zoals dit wordt gevoerd binnen de Regionale Cultuurplannen (waarmee we in deze beleidsperiode 2001-2004 reeds een begin hebben gemaakt). Een betere, meer op maat zijnde regionale ondersteuning kan gestimuleerd worden. Amateurkunstondersteuning maakt een wezenlijk onderdeel uit van de Regionale Cultuurplannen. Versterking van de regionale netwerken zal daarbij, net als binnen de Regionale Cultuurplannen, het uitgangspunt zijn. Reden om de werkgroep en de stuurgroep van het RCP te betrekken bij de uiteindelijke keuze voor een bepaald netwerk.


In de basisnotitie Regionale Cultuurplannen in Groningen, over samenwerken, ontmoetingsplaatsen en versterking culturele infrastructuur in de jaren 2004/5 – 2007 is uiteengezet, hoe wij samen met de gemeenten in de provincie willen investeren in culturele infrastructuur (d.m.v. verankering, verdieping en ontwikkeling), nieuw publiek en publieksbereik en nieuw aanbod. Met het Amateurkunstbeleid willen wij inzetten op het ontstaan van creatieve netwerken, die de functie van de Regionale Cultuurplannen kunnen versterken. Met ‘behoud van het goede’ en aandacht voor de historie en het karakter van de regio, wordt daarbij gezocht naar maatwerk voor ieder gebied (Westerkwartier, Gorecht, Oost - en Noord Groningen).

Wanneer u op deze link klikt wordt u doorverwezen naar de site van de Provincie Groningen over de Regionale Creatieve Netwerken. Ook vindt u daar alle aanvraagformulieren en verdere documentatie.


Literatuurroute Veenkoloniën in ontwikkeling
‘Route’ is een enigszins verwarrende term. Het gaat namelijk niet echt om een reis van A naar B,waarbij het boek de mensen aan de hand neemt. De Literatuurroute is een bundel citaten van bekende en minder bekende literaire fragmenten, die gezamenlijk een beeld schetsen van de Veenkoloniën, de sfeer en het landschap. Aan de hand van deze citaten, beschrijvingen,foto’s en een plattegrond met alle locaties kunnen mensen zelf een soort ontdekkingstocht maken. In het boek komt een selectie van schrijvers en dichters die in de Veenkoloniën geboren zijn of die daar een grote betrokkenheid mee hebben. De citaten worden gekozen op grond van hun zeggingskracht.


Schrijvers die in aanmerking komen om in dit boek opgenomen te worden zijn onder meer nationale bekendheden als Willem de Merode, Kees Stip, Nanne Tepper en natuurlijk Winkler Prins, de schrijver van de encyclopedie. Maar ook regionale schrijvers als Harm van de Veen, Kees Visscher en Geert Teis kunnen een plek krijgen in de Literatuurroute Veenkoloniën.


Open Atelierroute 2005
Volgens traditie is ook dit jaar de route weer gehouden in het derde weekend van september, dat wil zeggen op zaterdag 17 zondag 18 september 2005. De Open Atelierroute Oost-Groningen werd georganiseerd door kunstenaars uit de negen Oost-Groninger gemeenten i.s.m. St. Beeldende Kunst Veendam. De open atelierroute wordt gesubsidieerd door het Regionaal Cultuurplan Oost-Groningen.


Voor meer informatie over het Regionaal Cultuurpla Oost-Groningen en de activiteiten, kijk op de website van het Regionaal Cultuurplan Oost-Groningen





Grensland Schansenland


Wie wel eens door het landschap van Oost-Groningen wandelt kan er af en toe iets in ontdekken. Aardwallen en kleine watertjes, die ooit vestinggrachten waren, duiden op een roerige geschiedenis. Het zijn overblijfselen van vestingen en schansen die met name in de 16e eeuw in de grensstreek van Oost-Groningen en Ost-Friesland voorkwamen.


Deze regio was in de 16e en 17e eeuw in oorlogen verwikkeld. De oorlog van de Nederlanders tegen de Spanjaarden, die ook betrekking had op Ost-Friesland, maakte het noodzakelijk dat de mensen zich zo goed mogelijk beschermden. Ze bouwden schansen.
Lange tijd waren deze verdedigingswerken vervallen. Tegenwoordig groeit de interesse voor de historie van deze streek en dus ook voor de verdedigingswerken.


Zo is bijvoorbeeld de vesting Bourtange geheel in 18e eeuwse stijl gerestaureerd. Ook aan de Duitse kant van de grens zijn nog overblijfselen te vinden, bijvoorbeeld de Dieler Schans of de, in een prachtig natuurgebied gelegen, Heseler schans.


Steenhuizen zijn beter bewaard gebleven, bijvoorbeeld het steenhuis in Bunderhee (Dld), dat ooit als terugtrekplaats in oorlogstijden heeft gediend. Vandaag de dag is het liefdevol gerenoveerd en ingericht en biedt het kunstenaars ruimte voor hun kunstwerken.


Op www.ostfriesland.de kunt u de sporen van het verleden, die tot in het heden voeren, volgen. Het zal u een aanknopingspunt bieden voor de ontdekking van de historie van ons grensgebeid! Klik hier voor de site.





Stadsomroeper
De stadsomroeper van Winschoten

De stadsomroeper van Winschoten heet Geert Veen. Hij is sinds enkele jaren stadsomroeper en ondertussen een bekend gezicht in de straten van Winschoten en daarbuiten. Hij is zijn werk begonnen vanuit het Adrillencomité.



De historie van het stadsomroepen
Over het algemeen wordt aangenomen dat de basis voor het stadsomroepen ligt in Engeland. Soms wordt de verovering van het Britse schiereiland door Willem de Veroveraar als het begin van het stadsomroepen gezien. Hij stuurde boodschappers rond die zijn overwinning in de steden en dorpen bekend maakten. Uiteindelijk was de stadsomroeper ook aan deze zijde van het Kanaal een bekende verschijning. Hij maakte geboorten, overlijden en andere gebeurtenissen in zijn leefomgeving bekend. Een veel belangrijker aspect van zijn taak was het aankondigen van besluiten en wetten. Daar was een duidelijke reden voor. Veel mensen waren niet in staat tot lezen en schrijven. Toch moest men van de wetten en regels op de hoogte zijn. Nieuws is nu in staat razendsnel rond de aarde te reizen. Toch is ondanks dit alles het stadsomroepen niet verdwenen. Organisaties hebben het vak in ere gehouden, al is het niet meer vanwege de noodzaak om informatie te verspreiden.





Stadsomroepers in Winschoten
Vroeger was de stadsomroeper meestal een redelijk goed geschoolde werkman, die in elk geval moest kunnen lezen. Er is een brief in het archief van Winschoten, waarin de stadsomroeper begin 19e eeuw om meer inkomsten vraagt aan de schout. Zijn werkgebied heeft zich uitgebreid en zijn baas begint nu ook te morren dat hij toch wel vaak wegblijft. De stadsomroeper moest twee bazen dienen: zijn dagelijkse werk en het stadsbestuur. Later, maar nog in dezelfde eeuw, wordt dit probleem opgevangen door een reglement voor de stadsomroeper op te stellen. Daarin staat onder andere een kledingvoorschrift. Opvallend onderdeel daarvan is dat de stadsomroeper verplicht is een hoed te dragen. De reden daarvoor is met enig kunst en vliegwerk te achterhalen. Het blijkt dat de omroeper zicht onderscheidt door middel van een lint met het woord stadsomroeper er op. Dan komt de hoed weer om de hoek kijken, want dit lint is geen sjerp, maar niet meer dan een hoedenlint. Op het reglement wordt in elk geval een keer nog een wijziging gepleegd door het gemeentebestuur.


Organisaties
In Nederland zijn verschillende organisaties actief rond het stadsomroepen. Geert Veen is (aspirant)lid van de Eerste Vereniging voor Stads- en Dorpsomroepers Nederland (EVSDON). Deze vereniging telt zo’n 25 leden. Een andere belangrijke vereniging is het Engelse Ancient and Honourable Guild of Towncriers. Dit gilde is ook verantwoordelijk voor de organisatie van het Europees kampioenschap en het Wereldkampioenschap. Het EVSDON heeft zijn eigen Nederlands Kampioenschap.


Wedstrijden
Het NK wordt beslist door een ranglijst die gaat over meerdere toernooien. Op een toernooi laat een dorps- of stadsomroeper door middel van een roep horen wat hij in zijn mars heeft.
Vaak bestaat een wedstrijd uit meerdere roepen, bijvoorbeeld een roep over de gastplaats en over zijn eigen stad of dorp.

Een jury beoordeelt de prestatie. Daarbij wordt op zaken gelet als uiterlijk, verstaanbaarheid en de inhoud van de roep. De inhoud van de roep is van de hand van de stadsomroeper zelf, ook als het over de gastgever gaat.

Ausrufer, Towncriers en Bellemannen
In Winschoten geniet het driemanschap uit Leer enige bekendheid. De ausrufer uit Duitsland zijn wel eens bij de opening van de Adrillen aanwezig geweest. Engeland: de Towncriers aan de andere kant van het Kanaal zien er schitterend uit. Hun kostuums grijpen terug op de militaire oorsprong van de historische omroepers.
Engeland kan zich ook beroemen op de grootste omroeper ter wereld. Martin Wood uit Shrewsbury steekt 2.18 meter de wereld in. Ook onze Zuiderburen hebben een grote omroeperstraditie. In België spreekt men over de bellemannen. In nog meer landen zijn omroepers aktief. Het wereldkampioenschap zal in 2005 in Australië worden gehouden.


De volgende keren dat u Geert Veen in de binnenstad van Winschoten, denk ook eens aan de geschiedenis van het stadsomroepen en het belang dat het heeft gehad. Maar luister vooral naar wat hij te zeggen heeft. De boodschap van de moderne stadsomroeper is vaak voor elk wat wils. En er zal zeker iets bij zijn, wat u kan bekoren. En vergeet vooral niet: "Hoort, zegt het voort."