Op dinsdag 4 juli 2017 organiseerde OLAT - Wandelen op Dinsdag (WoD) een wandeling vanuit Schijndel. De start was vanuit Gemeentehuis Meierijstad locatie Schijndel. Nabij de start was een groot parkeerterrein, waar je normaliter gratis kon parkeren. Maar nu was het terrein afgesloten vanwege de opbouw van een kermis. Gelukkig kon in de directe omgeving ook gratis geparkeerd worden. Voordat er gestart werd, werden we met nieuwtjes bijgepraat. En dat waren ditmaal geen leuke berichten. Twee wandelaars waren vier weken tevoren op dezelfde dag betrokken bij een eenzijdig ongeluk. De ene met een auto en de andere met de fiets. Een wandelaarster, die al drie jaar niet meer mee had kunnen doen, was op 62 jarige leeftijd overleden. Na informatie over de tocht begonnen we aan de wandeling.
Vele waardevolle zandpaden in het boerenlandschap zijn de afgelopen tientallen jaren opgeruimd. De toegankelijkheid van het landschap voor wandelaars is daardoor verminderd. En ondertussen is de behoefte aan mooie wandel- en fietsgebieden juist toegenomen. In Engeland, Zuid-Limburg en de Achterhoek zien we al langer hoe aantrekkelijk het is om dwars door het agrarische landschap te lopen. Het waardevolle cultuurlandschap van de Meierij leent zich hier ook fantastisch voor. Daarom is de Brabantse Milieufederatie, in samenwerking met het Coördinatiepunt Landschapsbeheer van het Brabants Landschap, de Dienst Landelijk Gebied en vijf gemeenten, waaronder Schijndel, het project ’Ommetjes in De Meierij’ gestart.
De bedoeling van het project is om doodlopende zandpaden ’kort te sluiten’. Daardoor krijgen die zandpaden een nieuwe (recreatieve) functie en is de kans groter dat ze behouden blijven. Bovendien ontstaan zo nieuwe aantrekkelijke wandelmogelijkheden dichtbij huis. Mensen kunnen direct vanuit de bebouwde kom het aangrenzende boerenland in lopen. Waar nodig zijn individuele grondeigenaren succesvol benaderd om (tegen vergoeding) wandelaars op hun percelen toe te staan. Tevens zijn de kansen aangegrepen om langs die ommetjes het landschap te versterken met poelen, struwelen en knotwilgen.
Nadat we de bebouwde kom van Schijndel hadden verlaten, en dat was al na een halve km, volgden we een groot deel van het Ommetje Smaldonk. Daarbij kwamen we langs het Beatrixbos en de griend aan het Ben Peterspad.
In de gemeente Schijndel worden in het kader van het project ’Ommetjes in De Meierij’ vier nieuwe ommetjes gerealiseerd. Wijbosch, Venushoek, Smaldonk en Weidonk.
Een ‘donk’ is een zandige opduiking in een moerassig gebied. Denk ook aan ‘Oeteldonk’, de carnavalsnaam voor ’s-Hertogenbosch (oetel = kikker). De eerste landbouwers die zich in onze contreien vestigden, zo’n 4 à 5000 jaar geleden, deden dat bij voorkeur op droge plekken. Vandaar dat de zandkopjes in Smaldonk bekend zijn om hun archeologische vondsten.
Flora en fauna van Smaldonk komen sterk overeen met die van het noordelijker gelegen natuurreservaat Het Wijboschbroek (300 ha). Vanhier ondernemen reeën voedseltochten richting Schijndel. Dit is te zien aan de vele hoefafdrukken in de lemige bodem van de paden. De zandpaden in Smaldonk voeren langs houtwallen met veel zangvogels. De nachtegaal, landelijk sterk achteruitgegaan, is hier nog opvallend vertegenwoordigd.
In de bermen van de paden en het extensief beheerde cultuurland daarlangs, vinden patrijs en fazant voedsel en nestgelegenheid. Look zonder look, pinksterbloem en echte koekoeksbloem trekken dagvlinders als oranjetip en landkaartje. De (op)nieuw gegraven poelen aan het ommetje zijn een prachtig leefgebied voor veel amfibiëen, zoals gewone pad, bruine en groene kikker, kleine watersalamander en zelfs de kamsalamander. De laatste werd vroeger om zijn grootte en rugkam door de plaatselijke jeugd aangeduid als ‘koningssalamander’.
Ter gelegenheid van het 25 jarig regeringsjubileum van koningin Beatrix werd het ‘Beatrixbos’ aangelegd. Het is meer een boomweide dan een bos, met populieren van het ras Marilandica met de bijnaam ’De Brabantse Stander.’
De griend aan het Ben Peterspad is de best bewaarde van Schijndel. Een eeuw geleden waren er in het Schijndelse nog ruim 60 hoepelmakerijen actief. Ze hadden alle hun eigen grienden. Om de twee jaar kapten ze het wilgenhakhout om er hoepels van te buigen (voor onder meer tonnen). Dit zware werk is nog te zien in het nabijgelegen heempark.
Via de buurtschappen Bogaard en Vossenberg kwamen we in buurtschap Houterd. Hier volgden we een traject van de Laarzenpad Houterd-route. Er nat was het nu niet bepaald. In een sloot, waar we langs liepen, zat helemaal geen water. Een paar wandelaars zagen in de modderige sloot enkele rivierkreeften. Tijdens deze periode heeft het hele land watertekort en alleen in de provincie Noord-Brabant geldt code geel volgens natuurbrandrisico.nl.
De Houterd-route is genoemd naar het buurtschap Houterd, dat eeuwenlang werd bewoond in het buitengebied van Schijndel werd. De route voert door een groot deel van het Wijboschbroek, een zeldzaam nat natuurgebied met unieke flora en fauna, dat een laag gedeelte vormt in de afwatering naar de beek De Aa.
Het Gebiedsprogramma Wijboschbroek komt voort uit het Programma Landelijk Gebied, gericht op reconstructie van het platteland. Het gebied strekt zich uit tot de Zuid-Willemsvaart, Eerdsebaan, Wijbosscheweg, Structuurweg en Leemweg. Het programma versterkt de natuurwaarden in het gebied (vernatting Wijboschbroek), behoudt en herstelt cultuurhistorische en landschappelijke waarden en realiseert voorzieningen voor plattelandsontwikkeling.
Uiteindelijk werd schaapskooi Schijndel bereikt. Hier was de grote rust. Wij zochten een plaatsje in de schaduw, maar de meeste kozen voor een zonnig plekje. We lieten ons de Latte Macchiato en een kop tomatensoep goed smaken. De afgelegde afstand bedroeg hier 11 km.
In het Wijboschbroek vindt u aan de Martemanshurk de Schaapskooi Schijndel. Deze is eigendom van de Stichting Schaapskooi Schijndel. Het is een trefpunt van waaruit u wandelend en fietsend het Wijboschbroek en het Nationaal Landschap Het Groene Woud kunt verkennen. Een ruim terras en fraai bezoekers- en informatiecentrum nodigen uit om hier even tot rust te komen en te genieten van de omgeving.
De Schaapskooi heeft zes oude inheemse schapenrassen die worden ingezet bij het natuurbeheer in het natuurgebied Wijboschbroek en de Smaldonk. Drie herders gaan gedurende de week meerdere keren met de kudde en de Border Collies op stap. In en rondom de schaapskooi zijn diverse inheemse schapen-, runder- en kippenrassen te zien en wordt een uitgebreid programma van natuureducatie verzorgd
Na de rust liepen we naar en door het Wijboschbroek. De bebouwde kom van Schijndel werd weer bereikt. We liepen nu een kort traject door industriegebied. Daarop werd het Duitse Lijntje bereikt. Dit volgden we een tijdlang, waarbij we ook langs het voormalige treinstation van Schijndel kwamen. Dit voormalige treinstation was eigenlijk alleen maar te herkennen aan het feit dat het vlak langs het spoor lag. Het spoor was nu grotendeels overwoekerd. Het was, zeker met de vele bladeren aan de bomen, zelfs af en toe niet meer zichtbaar.
Het Duits Lijntje is van oorsprong een unieke verbinding tussen Oost en West. De spoorlijn is in 1873 geopend door de Noord-Brabantsch-Duitse Spoorwegmaatschappij (NBDS). Het doel van deze lijn was het tot stand brengen van een rechtstreekse korte verbinding tussen de zeehavens Vlissingen, Antwerpen en Rotterdam en het Duitse achterland.
Het goederen- en personenvervoer zijn tot omstreeks 1910 van betekenis geweest als onderdeel van de internationale verbinding tussen Londen en Berlijn en verder oostwaarts richting Vladivostok. Na faillissement van de NBDS werd de lijn door de NS uitgebaat. In 1950 werd de lijn voor personenvervoer gesloten. En in 2004 beëindigde de NS het goederenvervoer op het laatst overgebleven stuk van Boxtel tot Veghel.
Bij een openbare speeltuin hadden we nog een appelrust. Door het centrum van Schijndel werd de finish bereikt. Daarbij kwamen we nog langs de Glazen boerderij en de Sint Servatiuskerk. Het was weer een hele mooi wandeling geworden.
De Glazen Boerderij is een multifunctioneel gebouw op het centrale marktplein van Schijndel; een uitvergrote (1,6 keer groter), gemiddelde Schijndelse boerderij in glas, die de geschiedenis probeert in te halen met een ‘geest’ van het verleden. Dit marktgebouw met een totaal oppervlak van 1.600 m2 bevat winkels, restaurants, kantoren en een wellness centrum.
In het Museum Jan Heestershuis en VVV agentschap Schijndel vindt u informatie over de Glazen Boerderij in Schijndel, ontworpen door Winy Maas (Architectenbureau MVRDV). Een film, een maquette en een informatiehoek bieden meer inzicht in de voorgeschiedenis, de achtergronden en het ontwerp van dit bijzondere gebouw. De VVV verzorgt ook rondleidingen in en om de Glazen Boerderij.
Na de opening van de Glazen Boerderij in januari 2013 was in het Museum Jan Heestershuis de tijdelijke tentoonstelling WAAR?! Over de Glazen Boerderij te zien. De tentoonstelling, met gastconservator Winy Maas, vertelde het verhaal van de Glazen Boerderij. Te midden van het historische interieur in het voormalig woonhuis van kunstenaar Jan Heesters, ontdekten bezoekers dat er veel discussie en onderzoek voorafging aan de komst van het gebouw. Een keuken vol krantenknipsel en kamers vol foto’s toonden de ontstaansgeschiedenis, zoals het onderzoek naar de Schijndelse gemiddelde boerderij.
Deze tentoonstelling is op film gezet en te zien in het Museum Jan Heestershuis. Frans de Witte, architect bij MVRDV, leidt u rond door de tentoonstelling en vertelt u het verhaal over van de Glazen Boerderij (ca. 25 min.). Klik HIER voor de verkorte versie van de film (ca. 5 min.).
Klik HIER voor de betekenis van de buttons die boven aan dit verslag staan.
Henri Floor |
