Bergherbostocht vanuit Beek/Montferland

Op zaterdag 6 mei 2017 organiseerde Stichting Omloop Beek de Lentetocht. De start was vanuit hotel café restaurant 't Heuveltje te Beek/Montferland. Met de auto waren we naar de start gereden. We kwamen hier rond 10 minuten voor half acht aan en even na half acht begaven wij ons op pad. Er was voor deze dag droog en zonnig weer voorspeld met een maximum temperatuur van 20 graden. Er kon gekozen worden uit 5, 10, 15, 20, 30 of 40 km. Wij kozen de langste afstand.

Wij hadden al drie keer eerder meegedaan. In 2002 en 2012 liepen we de 40 km en in 2014 de 30 km. Omdat we de indruk hadden dat de route elk jaar hetzelfde was, zetten we de route van 2012 op onze GPS. Het bleek dat de route voor een groot deel hetzelfde was. Er waren globaal 3 routes uitgezet met 2 rustposten. Beide rustposten waren dezelfde. De rustpost lag hemelsbreed op 1 km afstand van de start. Echter van de start naar de eerste rust was 12½ km. De tweede rust was op 25,6 km terwijl de totale afstand 38,7 km bedroeg.

Het was bepaald geen vlak parkoers. Het hoogste punt van de route was de Hettenheuvel en lag op 93 meter boven N.A.P. En de Hulzenberg lag op 82 meter boven N.A.P. De wandeling voerde hoofdzakelijk door het Bergherbos. Maar we kwamen ook door Landgoed Huis Bergh en landgoed Montferland. Met de eerste 12½ km zagen we de meeste wandelaar. Vlak voor een splitsing hadden drie wandelaars ons gepasseerd. Ze hadden echter niet goed op de markering gelet. Want op de splitsing gingen voor hen twee wandelaars naar rechts terwijl heel veel andere wandelaars rechtdoor waren gelopen.

Het Bergherbos is bijzonder rijk aan cultuurhistorische elementen uit verschillende perioden. Een kort overzicht van de geschiedenis van het Bergherbos.

In de middeleeuwen werd in het Bergherbos ijzer gewonnen uit klapperstenen. Deze klapperstenen vond men op niet al te grote diepte in de bodem. Waar de klapperstenen werden uitgegraven resteren nu typische langwerpige kuilen: de ijzerkuilen. Vanaf de middeleeuwen tot het begin van de 19e eeuw behoorden grote delen van het Bergherbos tot de marken. Marken zijn organisaties van eigenaren van gronden, die gezamenlijk het bos beheerden. Slechts een klein deel was in particulier bezit van adel en kloosters. Een aantal paden dateert nog uit de middeleeuwen.

De Heren van Bergh waren de belangrijkste bosbezitters. In de loop van de eeuwen wisten zij hun bezit steeds verder uit te breiden. Aan het begin van de 19e eeuw waren grote delen van de het Bergherbos, met name in de markebossen, gedegradeerd tot spaarzaam met bomen begroeide heide. In het resterende eikenhakhout en ander bos waren de bomen gekapt door in deze oorlogsperiode in de omgeving gelegerde troepen.

Het lukte de toenmalige eigenaren van Huis Bergh de Duitse adellijke familie von Hohenzollern – Sigmaringen een groot aaneengesloten bosgebied te verwerven. Hier werd voortvarend begonnen met de herbebossing met grovedennen voor mijnhout en eiken voor hakhout voor looizuurproductie. Later zijn ook andere boomsoorten ingebracht als fijnspar en Europese lariks. Bij de aanleg werden speciale methodieken toegepast zoals diep spitten en de aanleg van zaai- en plantbedden. Eind 18e eeuw werden enkele nieuwe rechte wegen aangelegd; de Montferlandse laan (nu deels dassenboomse allee) vanaf het jachtverblijf Montferland en de grote kruisallee. Een eeuw later werden delen van het bos van een nieuw padenpatroon voorzien ten behoeve van de bosexploitatie.

Na de aankoop door de Twentse textielfamilie Van Heek in 1913 werden de grove dennen en eikenhakhoutbossen geleidelijk omgevormd tot gemengde bossen met naaldbomen als douglas en Japanse lariks. Door aankopen en ruilingen werd uiteindelijk de gehele stuwwal in eigendom verkregen. Daar hoort ook een stuk bos bij, dat eerder Duits grondgebied was. Het Duitse leger heeft daar in de Eerste Wereldoorlog loopgraven en bunkers aangelegd. Nabijgelegen graslanden en heideveldjes waren tot ver in de twintigste eeuw in gebruik bij een boerenbedrijf. Verspreid door het bosgebied zijn oude beuken en eiken als markante bomen gespaard; ze staan veelal langs een pad of zijn goed zichtbaar vanaf een pad.

De Dassenboomse Allee is een oude weg met veel hoogteverschillen. Iets verderop aan deze weg staat ook de zogenaamde Dassenbeuk. Een rode beuk, vernoemd naar deze allee en met de verwijzing naar de dassen die hier leven. Eind 18e eeuw werden enkele nieuwe rechte wegen aangelegd vanaf het jachtverblijf Montferland. De Dassenboomse Allee gaat na het jachtverblijf over in Montferlandese Laan. Later werden delen van het bos voorzien van een nieuw padenpatroon ten behoeve van de houtwinning. In oude verhalen was het Bergherbos lang niet zo rustgevend zoals we deze nu ervaren, maar gebieden van mysterie en bange gebeurtenissen. In de beschutting van het bos hielden zich de vluchtelingen op, de ondergedoken deserteurs, de stropers, de smokkelaars, de houtdieven, de rovers en de schelmen. Een bonte stoet van marskramers, seizoenarbeiders, handelaren, dienstvolk en zwervers nam reizend de kortste weg door de bossen. Reizend over boswegen met zaken van waarde was een riskante onderneming. Het was dan zaak een forse moersleutel dicht bij de hand te hebben, of een stok of bijl en dikwijls een kwade hond. In verschillende oude bosnamen weerklinkt nog de angst over de gruwelijke gebeurtenissen, zoals Moordkuil, Schelmsdennen, Stropzonder, Donderkuil.

Wij vonden de eerste rust op 12½ km aan de lange kant. Bij een parkeerplaats zagen wij, op 8½ km, een bankje iets van de route staan. Daar besloten we even te rusten. Bij de officiële rust dronken we een flesje energiedrank. Van anderen hoorden we dat de tomatensoep lekker smaakte. Daarop namen wij ook nog een tomatensoep. Helaas was de soep gloeiend heet, waardoor we hier noodgedwongen langer moesten blijven zitten. In de lus van 13,1 km kwamen we onder andere over de 93 meter hoge Hettenheuvel en even verderop hadden we vanaf uitzichtpunt Kale Jakob een heel mooi uitzicht. Omdat er een lange bank stond lasten we hier een rust in. We hadden hier 16½ km afgelegd.

Uitzichtpunt ‘Kale Jacob’ op 75 meter hoogte, ten noorden van de top van de Hettenheuvel, verwijst naar de gelijkenis van een kaal hoofd. Waar de naam Jacob vandaan komt is een raadsel. Hier geniet je van een prachtige uitzicht over het rivierdal van de Nederrijn naar de heuvels van Veluwezoom, met zicht op Didam en Doesburg. Langs het pad zie je op verschillende plekken nog restanten van het verleden, uit de tijd dat de bossen nog kaal waren en de bodem vooral met heide was begroeid: struikheide. 

Bij de kruising van de doorgaande weg van Zeddam naar Kilder hadden we op een bankje op 20 km nog een rust. Hier konden we een kledinglaag uittrekken. Want het was al aardig warm geworden. Voordat voor de tweede keer de rustpost werd bereikt, liepen we een km over het fietspad langs de Beekseweg, een verkeersweg. Nabij de verzorgingspost stond langs de kant van de autoweg een bordje "pas op, wandelaars"

De rustpost was gesitueerd op een parkeerplaats. Hier liep ook een Mountainbikeroute langs. Met wit/rode linten was een scheiding tussen de mountainbikeroute en de wandelroute aangebracht. Want de mountainbikers kwamen hier heel erg hard een helling afgefietst. De vermoeidheid begon al te komen. Maar we moesten nog 13,1 km lopen. Door het Korterbos werd de 85 meter hoge Hulsenberg bereikt. Hierop stond een uitzichttoren. Maar we hadden geen puf en tijd om deze noch te beklimmen.

De hoogste punten van de stuwwallen liggen op ruim tachtig meter boven NAP. Op de 85 meter hoge Hulzenberg staat een uitkijktoren die in januari 2016 is geopend. Na een pittige klim kun je genieten van een prachtig uitzicht over de wijde omgeving. Je staat op een hoogte van 21 m en kijkt helemaal uit van Veluwezoom tot Elten en verder!

Verderop voerde de route nog vrij dicht langs loopgraven uit de eerste wereldoorlog. Er werd naar de loopgraven verwezen. Na café 't Peeske werd om vijf minuten voor vijf de finish bereikt. Over de 38,7 km hadden we negen uur en een kwartier gedaan.

De naam ‘Peeske’ is een verbastering van het Latijnse pascuum, wat bron of vochtige plek betekent. De bron voedt de naastliggende vijver. Deze vijver werd ooit aangelegd als molenkolk, maar deed niet lang dienst. De wateraanvoer bleek te gering voor het aandrijven van de molen. Het gebouw herbergt inmiddels al vele jaren een uitspanning. 

Het was een hele mooie bostocht geworden. In dit gebied is een 25 km lange mountainbike route uitgezet. Meerdere malen liepen we over trajecten van deze route. Ook kwamen we meerdere keren over ruiterpaden. Met deze bostocht deden echter maar 240 wandelaars mee. Hopelijk hadden ze een dag later meer deelnemers.

Klik HIER voor de betekenis van de buttons die boven aan dit verslag staan.

Henri Floor