Door de Kerspelen tocht

Op zaterdag 1 februari 2013 organiseerde de FLAL de Door de Kerspelentocht. De start was vanuit dorpshuis De Delfeart te Surhuizum. Toen wij rond negen uur bij de start arriveerden, waren de 40 km lopers net gestart. Wij schreven ons snel in en om 9:05 uur begaven wij ons op pad.

De tocht ontleent zijn naam aan de acht oor­spron­ke­lij­ke kerspelen/karspelen of kerkdorpen in deze gemeente Acht­kar­spe­len: Augustinusga, Bui­ten­post, Drogeham, De Koo­ten, Kortwoude, Lutkepost, Sur­hui­zum en Twijzel. 

Het was vooralsnog geen aangenaam wandelweer, want het regende en waaide. Surhuizum werd in zuidelijk richting verlaten. We werden ingehaald door pijlenplukkers van de 50 km. We vroegen aan hen wat er nou zo leuk aan wandelen was. Ze wisten het op dat moment ook niet. De eerste door­komst­plaats was buurtschap Ophuis. Daarna volgde Surhuisterveen.

Het dorp Surhuisterveen ontstond aan het einde van de 16e eeuw, toen turfgravers en schippers hier huizen begonnen te bouwen. De naam van het dorp verwijst naar de veenkoloniale tijd en betekent letterlijk Surhuizerveen, de veengronden ten zuiden van het tegenwoordig kleinere, maar oudere Surhuizum. Tegenwoordig heeft Surhuisterveen een regionale functie.

Hier in Surhuisterveen liepen we een stukje langs de dorpsrand. Toen we een zandweg insloegen, gingen we 1½ km echt flallen, zoals dat hier wordt genoemd. Een zandweg vol met plassen waar veelal door de berm werd gelopen, zorgden hier voor een loodzwaar traject. We waren echter nog niet zo lang op pad, dus nog goed fit.

Daarna werd de plaats Peebos bereikt. Van deze plaats zagen we niet veel, want de afstand van ons traject van de borden van het betreden van de bebouwde kom en het verlaten ervan was hooguit 100 meter.

Na dit korte uitstapje in de provincie Groningen, waar Peebos onder valt, kwa­men we weer terug in de provincie Friesland. Over rustige we­gen en paden dwaalden we op korte afstand van buurtschap Surhuizemermieden naar buurtschap Ald Feart (Oude Vaart). In de plaats Stroobos staken we het Van Starkemakanaal over. Hier was de eerste rustpost in de Herberg van Stroobos op 14 km.

Historie/ontstaansgeschiedenis van de Herberg en Stroobos
De naam Stroobos zou voor het eerst zijn gebruikt in 1655, toen het Hoendiep werd gegraven, en zou verwijzen naar onderkomens van stro voor de arbeiders die het kanaal groeven. Stroobos heeft zijn sporen verdiend in de wereld van scheepvaart en handel, daar het op de pro­vin­cie­grens lag en een sluis had. De vaart naar Dokkum heet niet voor niets Stroobossertrekvaart. Al sinds de 17e eeuw kan men in de Herberg o­ver­nach­ten en maaltijden nuttigen het was eertijds ook de plek om van trekpaarden tussen Friesland en Groningen te wisselen De herberg heeft door de jaren heen altijd de functie van herberg behouden.

Stroobos en Gerkesklooster vormen één aaneengesloten geheel. Tot 1993 werd het dorp Stroobos doorsneden door de grens met de gemeente Grootegast, die tegelijk ook de grens met de provincie Groningen vormde. Omdat dit allerlei praktische bezwaren gaf, is het Groningse deel van Stroobos naar Acht­kar­spe­len overgegaan. De ligging aan het Prinses Mar­griet­ka­naal/Van Starkenborghkanaal is al zeer lang van groot belang voor deze dorpen.


Naadloos ging Stroobos over in Gerkesklooster. Bij een kerk zagen we duidelijk twee witte pijlen naar rechts wijzen. Twee wandelaars voor ons liepen rechtdoor, vermoedelijk omdat wandelaars voor hen ook rechtdoor liepen. Door de wind kwam ons geroep niet bij hen aan maar later haalden ze ons wel weer in. We staken het riviertje De Lauwers, dat in het Van Starkemakanaal stroomt, over. Verderop staken we de Strobosser Trekvaart over

Nu werd Bui­ten­post bereikt. Bij het bord "Bui­ten­post, da's pas binnenkomen" werd het fototoestel voor het eerst deze tocht te­voor­schijn gehaald omdat het droog was geworden. We liepen Bui­ten­post in tot het punt dat we Bui­ten­post langs de Bui­ten­poster Trekvaart weer konden verlaten.

Bui­ten­post is de hoofdplaats van de gemeente Acht­kar­spe­len, provincie Friesland. Het dorp is met ruim 5700 in­wo­ners het op één na grootste dorp van de gemeente Acht­kar­spe­len. Het gemeentehuis is in Bui­ten­post ge­ves­tigd. In vroegere tijden heeft Bui­ten­post veel te lijden gehad van de strijd tussen de Friezen en de Gro­ning­ers.

Lutkepost is een aangrenzend buurtschap. Bui­ten­post is vroeger ontstaan vanuit Lutkepost. De naam Bui­ten­post verwijst naar buitenste wacht of voetbrug, die destijds post werden genoemd. Langzamerhand vestigden zich er leden van voorname Friese families; rouwborden in de oude kerk van Bui­ten­post herinneren daaraan.

In de 19e eeuw begon Bui­ten­post voordeel te trekken uit de ligging tussen twee hoofdsteden. Dit dorp werd pleisterplaats voor de postwagens. In 1866 werd de spoorlijn tussen Groningen en Leeuwarden geopend en verloor Bui­ten­post langzamerhand zijn betekenis als pleisterplaats voor postwagens.


In natuurgebied De Mieden zagen we een heel klein bosgebied. Opvallend bij deze tocht was dat we bij bijna elk weiland een bordje zagen staan met de tekst rustgebied voor vogels.

In het noordoosten van Friesland liggen op de overgang van zand, veen en klei uitgestrekte open hooi­land­ge­bie­den die in de volksmond 'mieden' worden genoemd. Deze mieden bevatten een rijke natuur (hooi­lan­den, moe­ras­sen, kreekruggen, petgaten, weidevogels en een uit­bun­di­ge flora) en een bijzonder interessant cul­tuur­his­to­risch land­schap (strook­vor­mi­ge veen­ver­ka­ve­ling, el­zen­sin­gels, hout­wal­len, sloot­pa­tro­nen en ver­ve­nings­spo­ren).

Bij het bord van de bebouwde kom van Twijzel werd Wedzeburen bereikt. Hier was de tweede binnenrust in café wegrestaurant Twijzel op 24 km. De consumptieprijzen waren hier heel wandelaarvriendelijk en de snert smaakte hier heerlijk. Een minpunt was echter de sigarettenrook.

Over het Beukerspeadstje werd Twijzel verlaten en dwaalden we weer door natuurgebied De Mieden. Onze (terug-)route raakte hier de heenroute. Dat constateerden we echter pas toen we later thuis de ingetekende route bestudeerden. Globaal was dat op een afgelegde afstand van respectievelijk 22 en 28 km

We staken de Sânsleat weer over en volgden deze tot de samenkomst met de Twijzelervaart. Het pad langs de Twijzelervaart heette De Njoggen Alde Mantsje. Na de Alde Dyk volgden we het Non­nen­pad naar het Prinses Margrietkanaal, maar Nonnen hebben we hier niet gezien

Nabij buurtschap Rohel zagen we een rijnaak met de naam Vinkel varen. Op 31 km was de laatste rustpost op minicamping Blauforlaet. Daarna kwa­men we door buurtschap Blauwverlaat. Het plaat­se­lij­ke café met de gelijknamige plaatsnaam stond te koop. Over een steile trap werd de N358 bereikt en meteen daarop staken we het Prinses Margrietkanaal over.

Bij het zicht op de Tjasker Augustinusga werd de N358 verlaten en spoedig daarop werd Augsutinusga bereikt. Over een ruim 2 km lang pad werd Roodeschuur bereikt. Over een eveneens ruin 2 km lang It Lagpead werd Surhuizum weer bereikt. Na de plaat­se­lij­ke kerk met een opvallende kerktoren werd na 6 uur en 46 minuten de finish bereikt om 10 minuten voor vier. Ik had nog niet verteld dat we onderweg talrijke keren sneeuwresten zagen liggen. Afhankelijk hoe hoog de sneeuw op sommige plekken opzij was geschoven, was de sneeuwhoogte soms wel 30 cm.

Van hele aardige wandelaars kreeg ik een lift naar station Groningen waar ik met de trein van 16:46 uur huiswaarts reisde. Hoewel er maar weinig on­ver­har­de we­gen en paden in zaten was het toch een aardige tocht geworden. We danken de organisatie har­te­lijk voor deze tocht.

Bij deze tocht waren wij op de voorgaande vrijdag naar Leeuwarden gereisd. Eerder in de week had­den wij het blad Toeractief ontvangen. Hierin stond een stadsrondwandeling door Leeuwarden beschreven. Klik HIER voor de fotoreportage van de ge­maak­te stadswandeling. Zaterdagochtend re­den we met de trein naar station Bui­ten­post. Hier zouden we een overstaptijd van 20 minuten op een Op­stap­per (buurtbus) hebben, maar de Op­stap­per stond al gereed en ik was de enige passagier. Zodoende kon ik 20 minuten eerder starten dan gedacht. Daardoor kon ik nog voor de 25 km lopers starten.

Klik HIER voor de betekenis van de buttons die boven aan dit verslag staan.

Henri Floor