IJsselvalleitocht met WS78 vanuit Twello

Op zaterdag 23 november 2013 organiseerde WS78 de IJsselvalleitocht. De start was vanuit Kor­de­rijnk Brasserie dat tegenover het station van Twel­lo ligt. Na de start liepen we langs het station waar een beeldhouwerk van een hele grote vogel stond met daarop een klei­ne jongen.

Akka van Kebnekaise, grote aluminum vogel met een klei­ne jongen op zijn rug. De vogel staat op een spoor­wa­gen. De naam Akka van Kebnekaise verwijst naar de gans in Nils Holgerssons wonderbare reis van Selma Lagerlöf (1906) over Nils Holgersson, die de jongen meeneemt op een wonderbare reis en hem leert de na­tuur te waarderen. De vogel in dit kunstwerk is echter duidelijk géén gans, maar een kraai of een raaf.

Vrij snel daar­na zagen we een ooievaarsnest op een paal voor een huis staan met daar­naast een waarschuwingsbord met de tekst: "laag vliegende ooievaar". We staken de spoorlijn Apeldoorn-Deventer over en liepen verder over de Oude Rijks­straat­weg en kregen zicht op het statige Huis Welbergen.

We betraden landgoed Hartelaer en staken dezelfde spoorlijn opnieuw over. We genoten weer volop van de herstkleuren van voornamelijk beukenbomen. We kwamen langs een paar sloten en wisten toen nog niet dat we met deze tocht vaak langs sloten zouden lopen. In de Achterhoekseweg was een parkoerswijziging. De oor­spron­ke­lij­ke route voerde door een plek waar 10 cm water stond. En ook dat pad liep langs een sloot. Ter hoogte van De Peppelhoeve kwamen we weer op de oor­spron­ke­lij­ke route uit.

We staken de spoorlijn Apeldoorn-Deventer weer over. Nu werd Teuge bereikt. Bij vliegveld Teuge stond een relatief groot vliegtuig. Naast de toegangsdeur stond hotelsuites.nl hetgeen betekende dat je in dit hotel kon overnachten.

Dit vliegtuig is ingericht tot één luxe suite voor 2 gasten. Je hebt dus het volledige toestel tot je be­schik­king en alle daarin ondergebrachte fa­ci­li­tei­ten zoals bubbelbad, aparte douche, infrarood sauna, minibar, 3 flatscreen TV’s, blu-ray DVD-speler met uitgebreide collectie DVD’s, pantry met combi-magnetron, Auping bed, koffie- en theezet fa­ci­li­tei­ten, gratis draadloos internet, airconditioning, etc. Ja kan ook gebruik maken van de aanwezige badjassen en slippers zodat je optimaal kunt genieten van je verblijf in deze luxe suite. De overnachtingprijs voor 2 personen , inclusief ontbijt, bedraagt € 350. Het vliegtuigsuite project is mede gefinancierd door de Provincie Gelderland en de Europese Unie.

Er stonden weer een paar paden langs sloten op het programma. Heel mooi, maar ook heel zwaar door de modder, was het pad langs de Kraaigraaf of Blinde Beek. Voor de Groenestraatbrug sloegen we af en liepen langs het Toevoerkanaal.

Het Toevoerkanaal ligt tussen de A50 en de IJs­sel, een afstand van zo'n 8,5 kilometer. Het 20 meter brede kanaal is belangrijk voor de afwatering van enkele wijken in Apeldoorn en Twel­lo en het zuidelijk deel van de IJs­sel­val­lei. Het waterschap is eigenaar en verzorgt het beheer en onderhoud.
Maar het kanaal is meer, want het speelt ook een rol voor de na­tuur, het landschap en de recreatie in deze regio. Zo loopt een deel van het Klompenpad Terwolde (Tuy­ler­mar­ker­pad genaamd) langs het kanaal. Daar­naast maakt een deel van het Toevoerkanaal deel uit van de ge­bieds­ont­wik­ke­ling ‘Het Weteringse Broek'.


Bij de Bekendijkbrug staken we het Toevoerkanaal over. Daarop werd de soeppost bereikt. De af­ge­leg­de afstand bedroeg hier 12 km. Nu volgden we de Nijbroekse Wetering. Maar liefst 3½ km volgden we deze wetering aan meerdere zijden over graspaden. Over het Geerse pad werd Nijbroek bereikt. Dit plaatsje werd gedomineerd door de PKN kerk.

De geschiedenis van de kerk in Nijbroek
De oor­spron­ke­lij­ke kapel die op deze plaats stond, was gewijd aan de Heilige Remegius. Deze kapel behoorde onder de kerk van Terwolde. In 1339 werd de kapel tot parochiekerk verheven met een eigen pastoor en gewijd aan de Heilige Gregorius. De eerste pastoor werd de Terwoldse kapelaan Jacobus Bonnaard. Tot 1730 moest de kerk van Nijbroek ƒ 8,20 per jaar voldoen aan de kerk van Terwolde. Carolus Gallus ofwel Karel de Haan werd na de Reformatie de eerste predikant van Nijbroek. Er werden in de kerk twee vicariën gesticht.
Een vicarie is volgens de wet een stichting. Het was oor­spron­ke­lijk een middeleeuwse rechtspersoon naar kerkelijk èn wereldlijk recht. Vanaf de Reformatie zijn het geen geestelijke instellingen meer. Zij kregen veelal een an­de­re functie en vielen alleen nog maar onder het wereldlijke recht.
De kerk en de toren stammen uit de 14e eeuw. De toren is in de 15e eeuw verhoogd, waarbij de oude galmgaten kwamen te vervallen. Het koor stamt uit de 15e eeuw. In de kerk bevinden zich restanten van 15e eeuwse schilderingen. Het orgel uit 1861 is gebouwd door H. Knipscheer II. De kerk en het orgel zijn in de tachtig en negentig van de vorige eeuw gerestaureerd.

Tegenover de kerk stond een huis met de naam Kerkzicht en stamde uit 1869. Naast de kerk stond een herdenkingsmonument MKZ Tribunaal der die­ren ter nagedachtenis aan de MKZ (mond-en-klauwzeer) crisis in 2001. Langs na­tuur­re­ser­vaat De Meintjes werd Terwolde bereikt.

De Meintjes is een prachtig na­tuur­ge­bied dat gro­ten­deels eigendom is van Staatsbosbeheer en gedeeltelijk pri­vé­be­zit. Dit gebied is niet opengesteld voor publiek. Het terrein bestaat uit oude ont­gron­din­gen (van rond 1900 tot ca. 1965), waardoor zgn. kleiputten ontstonden. Het gedeelte van Staatsbosbeheer is ontstaan door ont­gron­ding door een steenfabriek en het gedeelte in pri­vé bezit door ont­gron­ding door een steengaasfabriek. Een gedeelte van het particuliere terrein is gehercultiveerd door middel van opspuiten in de jaren ‘50 van de vorige eeuw en grond­be­wer­king. Dit heeft in de loop der jaren een heel gevarieerd terrein opgeleverd. Er is een waterplas van ca. 1 ha, boomgaard, grasland met in het voorjaar een grote rijkdom aan orchideeën. Verder is er bos, water en onland.

In Terwolde was de grote rust bij Brasserie Kriebelz. De af­ge­leg­de afstand bedroeg hier 22 km. Na de rust kwamen we langs een opvallend gebouw dat nu Café De Klok is.

Café De Klok is oor­spron­ke­lijk gebouwd als hal­le­huis­boer­de­rij. Het café bestaat uit één bouwlaag waarvan het bouwdeel van de oor­spron­ke­lij­ke hal­le­huis­boer­de­rij wordt afgesloten door een afgewolfd zadeldak gedekt met gesmoorde muldenpannen, het bouwdeel van het café door een plat dak. De gevels met gepleisterde plint zijn op­ge­trok­ken in bruinrode baksteen in kruisverband. De lin­ker­zij­gevel (westgevel) is de oude gevel van de boerderij. De overige gevels dateren van 1910 met een rollaag ter hoogte van de onder- en bo­ven­dor­pels van de vensters. De vensters bestaan gro­ten­deels uit een twee-ruits on­der­raam met een vijftien-ruits valraam als bovenlicht. De on­der­ra­men worden aan weerszijden geflankeerd door geklampte luiken. Aan de bovenzijde worden de vensters afgesloten door een strek, aan de onderzijde door een gepleisterde lekdorpel. De gevels van het café gedeelte eindigen in een opengewerkte, gemetselde borstwering met siermetselwerk aan de bovenzijde afgesloten door een geprofileerde rollaag van geglazuurde steen. De borstwering wordt onderbroken door uitgemetselde hoek- en middenpijlers afgesloten door een geprofileerde dekplaat. Bovenaan de gevel, juist onder de borstwering bevinden zich regelmatig verdeelde kruisvormige muurankers. De op de verbouwingstekening uit 1910 aangeduide VOORGEVEL is de zuidgevel van het object, de voormalige voorgevel van de boerderij. Links bevindt zich nog een deel van de schuine zijde van de afgewolfde topgevel van de boerderij. Rechts is de gevel verlengd en verhoogd afgesloten door een gemetselde borstwering. In de gevel bevindt zich van links naar rechts een venster zonder bovenlicht, een paneeldeur met meerruits bovenlicht en twee maal twee vensters. Op het platte dak van de uitbouw bevindt zich een bakstenen schoorsteenschacht met afdekplaat. De LIN­KER­ZIJ­GE­VEL (westgevel) is de zij­ge­vel ven de hal­le­huis­boer­de­rij aan de bovenzijde afgesloten door een mastgoot. Uiterst links in de gevel bevindt zich een getoogde, geklampte staldeur gevolgd door een stolpraam met enkelruits bovenlicht aan weerszijden geflankeerd door luiken, een enkele deur, een identiek venster en twee gekoppelde enkelruits ramen uiterst rechts. In het dakvlak bevindt zich een dakkapel met twee gekoppelde vier-ruits ramen afgesloten door een plat dak. Links in de ACH­TER­GE­VEL (noordgevel) bevindt zich een venster ter plaatse van de uitbouw ten behoeve van het café. Rechts bevindt zich een dubbele deeldeur afgesloten door een seg­ment­boog met siermetselwerk in de boogtrommel. Uiterst rechts bevindt zich een klein luik. De symmetrische RECHTERzij­ge­vel (oostgevel) is de nieuwe (voor)gevel van de café uitbouw in 1910 te verdelen in twee tra­vee­ën. In de linkertra­vee bevindt zich een dubbele deur met bovenlicht. De oor­spron­ke­lij­ke dubbele paneeldeur met zes-ruits glasindeling is vervangen door een nieuwe dubbele deur. Het bovenlicht bestaat uit drie gekoppelde vierruits ramen. De ingangspartij wordt aan weerszijden geflankeerd door een venster. De rechter­tra­vee is identiek aan de linkertravee. Centraal in de opengewerkte gemetselde borstwering bevindt zich een gesloten deel tussen twee uitgemetselde pijlers met daarop een zwart marmeren plaat met de tekst `CAFÉ DE KLOK'. Onder de naam op de borstwering bevindt zich in de gevel een schijnklok. Het INTERIEUR is gro­ten­deels in de oor­spron­ke­lij­ke toestand van 1910 bewaard gebleven met onder meer twee café zalen met sjabloonbeschildering op de houten plafonds, trappartij, terrazzovloer en houten schuifwand bestaande uit paneeldeuren.

Terwolde werd verlaten over de Bandijk. Daarbij kwamen we eerst langs meertje De Kolk en een Kikkerpoel bij Huize Kolkenstein. Even verderop kregen we zicht op Buitenplaats De Matanze.

De eerste vermelding van de naam ‘Baja de Matance’ vinden we in 1662. Op 18 augustus van dat jaar vindt een belening plaats aan het echtpaar Boldewijn van Laer tot Langeveltsloo en Margareta Aleida van Laer. Het betreft het “Redinges goedt, nu Baja de Matance”. Voordat de naam Matanze werd gebruikt heette het goed dus Redinges goed. De geschiedenis hiervan gaat veel verder terug dan het jaar 1628 toen Piet Hein de Zilvervloot veroverde in de Baai van Matanze.

Het huidige huis dateert uit 1717 en heeft daar­na nog de nodige wijzigingen ondergaan. Tussen 1770 en 1876 was de buitenplaats in handen van de familie Iordens, die veranderingen in landschappelijke stijl in het park lieten aanbrengen. Rond 1855 is het oude edelmanshuis af­ge­bro­ken en op de oude fundamenten is een nieuw huis neer­ge­zet dat later aan de zuidkant is uitgebreid. In 1876 staat bij een veiling het landgoed als volgt omschreven: “Het Buitengoed Matance, bestaande in een sierlijke villa, omringd door een prachtige waterkom, verder in Koetshuis met tuinmanswoning, prachtige eiken, beuken en an­de­re boomen, tuin met fijne vruchtbomen, druivenkast enz., uitmuntend bouw-, weiland en boomgaard gelegen aan den Veluwschen IJs­sel­dijk en grindweg op Heerde, en aan den grindweg op Vaassen, op ¾ uur gaans van Deventer, onmiddellijk aan het dorp Terwolde.”

De koper van De Matanze is dan Albert Hendrik Servatius. Hij laat de Matanze ingrijpend verbouwen en zo ontstaat het huis in zijn huidige verschijning in de zgn. eclectische stijl (het combineren in een enkel werk van elementen van verschillende stijlen of stromingen).

Het landgoed is een periode geëxploiteerd als restaurant en sinds 1998 in bezit van jhr A.R.T. van Rijckevorsel van Kessel en zijn echtgenote M. van Rijckevorsel van Kessel - Brouwer. Zij hebben de verwaarloosde tuin- en parkaanleg met veel energie aangepakt en onderdelen van het huis en bijgebouwen gerestaureerd.

Sinds 2000 staat er een beeld in de tuin van Piet Heyn gemaakt door de Rotterdamse beeldhouwer Willem Verbon, dit ter herinnering aan de verovering van de zilvervloot in de baai van Matanzas, waaraan de naam van het landgoed is ontleend. Hetzelfde beeld staat ook in Cuba aan de baai van Matanzas.


Bij molen de Ooievaar staken we het Toevoerkanaal weer over.

In buurtschap De Wijk liepen we nog langs een oud kerkje met de naam Pniël. Over het Tuy­ler­mar­ker­pad werd de Meermuidenseweg bereikt. Over het Zwarte Pad werd de spoorlijn nabij Deventer bereikt en gekruist. In buurtschap Worp was de koffiepost. De af­ge­leg­de afstand bedroeg hier 29½ km. Op de oprit naar het huis stond een oude lelijke eend waarin een grote bruine teddybeer zat. De IJs­sel werd overgestoken en in de uiterwaarden stond veel water. Recentelijk waren de uiterwaarden overstroomd, maar nu was het water weer aan het zakken.

In Deventer maakten we nog een fraaie stadswandeling en hier werden weer volop foto´s geschoten. We waren Deventer via de spoorbrug bereikt. Via de autobrug werd Deventer weer verlaten. Van de autobrug hadden we uitzicht op de Bolwerkersmolen. In een nabijgelegen huis hebben een oom en tante van Coos d´r kant in het verleden gewoond. Via de Stads of Bolwerksweiden werd koers gezet naar Twel­lo.

Na landgoed ´t Schol werd de bebouwde kom van Twel­lo bereikt.

Door het park Hackfort Veenhuis werd de finish bereikt om 16.35 uur. Dat was 5 minuten voordat de zon onderging. Het was een hele mooie, maar ook zware tocht geworden. Op het kleurrijke wandelplaatje viel het op dat de tochtnaam niet juist was gespeld. We willen de parkoersbouwer en de organisatie hartelijk danken voor deze tocht. Er waren 346 deelnemers. Het IVV-nummer was 16625.

Klik HIER voor de betekenis van de buttons die boven aan dit verslag staan.

Henri Floor