Op donderdag 25 april 2013 vervolgden wij met het Westerborkpad. Er was voor deze dag een droge en voor de tijd van het jaar warme dag van 21 graden voorspeld. Met de trein waren we naar Nunspeet gereden en even voor 9 uur begaven we ons op pad.
Eerst liepen we door Nunspeet over de Spoorlaan. Bij de Dorpsstraat aangekomen, zagen we dat er markt was en hadden we zicht op de Dorpskerk. We vervolgden het verlengde van de Spoorlaan die nu Laan heette. We kwamen langs een monument waar bloemen bij lagen.
Het bevrijdingsmonument in Nunspeet is een uit rode baksteen opgetrokken gedenksteen met een ingemetselde plaquette van zwarte natuursteen. Het gedenkteken is 1 meter 60 hoog, 2 meter 20 breed en 1 meter diep. De tekst op de plaquette luidt:
TER GELEGENHEID VAN HET 100-JARIG BESTAAN VAN
LORD STRATHCONA’S HORSE (ROYAL CANADIANS)
HET REGIMENT DAT NUNSPEET BEVRIJDDE OP 19 APRIL 1945
WITHOUT THE PAST, THE PRESENT HAS NO FUTURE;
SANS LE PASSE, LE PRESENT N'A PAS D'AVENIR;
ZONDER VERLEDEN HEEFT HET HEDEN GEEN TOEKOMST
19 APRIL 2000.
Verderop kwamen we langs de prins Willem Alexander boom.
In 1968 werd de prins Willem-Alexanderboom in Park 40-45 gepland.
Het was ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van de Oranjevereniging.
En toen die vereniging 80 jaar bestond, zette de Tafelronde er een hekje omheen.
Maar de Prins Willem-Alexanderboom redde het niet.
Tijdens een storm op 18 januari 2007 waaide de boom om en vernielde het hekje.
Op 10 april 2007 werd op dezelfde plek een Prinses Arianeboom geplant, bij de geboorte van de derde dochter van Willem-Alexander en Maxima.
Die boom werd in de nacht van 8 op 9 september 2009 omgehakt.
Op 2 oktober 2010 werd een nieuwe boom geplant.
In het zelfde park 40-45 stond nog een oorlogsmonument.
We kwamen weer op de F.A.Molijnlaan uit. Het eerste stukje van deze wandeling langs het spoor had dezelfde naam. Evenals langs de Spoorlaan stonden langs de Laan talrijke prachtige oude en vaak kolossale huizen langs de kant van de weg. Na een rotonde werd nabij begraafplaats Nunspeet Oost bosgebied betreden. We zagen hier verschillende mensen, die hun hond uitlieten. We kwamen langs een Bijentuin en langs scouting Nunspeet.
De Eperweg werd nabij een spoorwegovergang gekruist. Nu liepen we langs het bungalowpark Wiltsangh. Bij Wiltsangh 29 keken we de verkeerde kant op, want hier stond een huis waar Joden in de 2e wereldoorlog in een onderduikershol, dat op 200 meter achter het woonhuis lag, verbleven
Dat Nunspeters in de Tweede Wereldoorlog actief waren in het verzet, is bekend.
Maar dat ze Joden hielpen die even buiten het dorp uit de trein sprongen, is in de vergetelheid geraakt.
Ter hoogte van Wiltsangh 29 moeten diverse keren Joden uit de trein naar Westerbork zijn gesprongen.
De trein remde hier af omdat er een bocht was.
Van die vertraging maakten de Joden gebruik.
De mensen doken in de bossen en zagen in de verte een lichtje branden.
Dat was van huis nummer 29.
Verzetsmensen vingen de vluchtelingen op in een onderduikershol, zo’n 200 meter achter de woning.
Van het hol is niets meer te vinden. Op die plek is een vakantiepark gebouwd.
De vroegere bewoonster van het huis, een hoogbejaarde vrouw, zou nu in Amerika wonen.
De familie Schut, die sinds 2008 het huis bewoont, weet pas sinds 2010 iets van de historie.
Greet Schut: In 2010 stond hier opeens een vrouw voor de deur.
Ze vertelde geëmotioneerd dat ze hier met haar ouders of pleegouders had gewoond en dat ze in de oorlog vier jaar was.
De ouders van de vrouw kwamen uit Rotterdam en in Nunspeet hadden ze een buitenhuis, zonder water en elektriciteit.
Ook vertelde de vrouw dat er in het bewuste huis meerdere keren Joden waren ontvangen die uit de trein waren gesprongen.
Ze beloofde dat ze foto’s en informatie zou sturen, maar we hebben nooit meer iets gehoord.
Gemma Groot Koerkamp van Herinneringscentrum Kamp Westerbork, bevestigt dat er in de oorlog op Wiltsangh 29 een weduwe woonde. Deze mevrouw Stein hielp inderdaad mensen. Verzetsmensen lichtten Joden in dat ze 3 kilometer voorbij Nunspeet uit de trein konden ontsnappen.
Niet alleen bij Nunspeet ontvluchtten Joden de treinen. Ook elders gebeurde dat. Zo ontsnapte de vader van de latere Amsterdamse burgemeester Van Thijn drie keer uit een trein. Joden werden vervoerd met zowel veewagons als personentreinen. Vooral uit die laatste treinen maakten ontsnappingspogingen een kans, wanneer mensen op onbewaakte momenten uit de raampjes sprongen. Anderen maakten met een meegesmokkeld handzaagje een gat in de houten wagonwand en konden zo vluchten
Door bosgebied De Haere dwaalden we naar stuifzandgebied De Zoom. Door de droogte was het zand hier extra mul. We liepen langs een hekwerk met links stuifzandgebied en rechts een wat treurig terrein waar nog enkele bomen aanwezig waren. Na dit prachtige natuurgebied kwamen we langs het Vitens waterpompstation.
Aan de bosrand, daar waar de bebouwde kom van 't Harde werd bereikt, aten we op een bankje een paar boterhammen. Ook deden we toen de korte broek aan, want de temperatuur liep al naar de 20 graden.
In 't Harde sloegen we niet af naar het treinstation maar vervolgden we met de volgende etappe. Bij café restaurant cafetaria ´t Centrum hadden we een koffiepauze. Na de ELIM kerk liepen we de doorgaande weg even door naar monument voor Theodore Bachenheimer alvorens landgoed Zwaluwenburg werd betreden.
Het monument voor Theodore Bachenheimer in 't Harde is een witte, houten davidster met bronzen plaquette. Aan de voet van het monument is een bloemperk aangelegd, omgeven door een laag bakstenen muurtje.
Het oorspronkelijke gedenkteken was een houten kruis. Toen in de jaren tachtig bekend werd dat Theodore Bachenheimer joods was, heeft men het kruis vervangen door een davidster.
Het monument voor Theodore Bachenheimer in 't Harde (gemeente Elburg) is opgericht ter nagedachtenis aan de geallieerde soldaat van Duits-joodse afkomst die hier op 22 oktober 1944 door de bezetter is gefusilleerd.
Theodore ‘Ted’ H. Bachenheimer werd geboren op 23 april 1923 in Braunschweig, Duitsland. Het joodse gezin Bachenheimer emigreerde in 1934 naar de Verenigde Staten, waar Theodore’s ouders werk vonden in de amusementsindustrie van Hollywood. Theodore meldde zich daar in 1942 aan als vrijwilliger in militaire dienst bij het 504th Parachute Infantry Regiment. Hij nam het Amerikaanse staatsburgerschap aan en trouwde, vlak voordat hij werd uitgezonden naar Europa, met Ethel Murfield.
Na operatie Market Garden, waar Bachenheimer in mee vocht, werd hij samen met de Britse soldaat Peter Baker ingezet bij operatie Windmill. Het was hun taak om de Windmill-lijn op te zetten. Dat hield in dat ze een route moesten ontwerpen waarlangs de geallieerden zouden kunnen vluchten.
In de nacht van 11 op 12 oktober 1944 maakte Baker bij Tiel de overtocht over de Waal. Een nacht later volgde Bachenheimer die tijdens zijn overtocht een telefoonkabel uitrolde. Beiden werden ondergebracht bij boer Fekko Ebbens. Zijn boerderij werd echter in de gaten gehouden door de Duitse Sicherheitsdienst. In de nacht van 16 oktober 1944 werd de boerderij omsingeld en werden Bachenheimer en Baker gearresteerd, samen met tien anderen. Nadat hun uniformen waren gevonden, werden Bachenheimer en Baker van de rest gescheiden en weggevoerd naar Tiel. De volgende dag werden ze ’s ochtends vroeg samen met de andere gearresteerde personen vervoerd naar een dorp nabij ’s-Hertogenbosch. Baker en Bachenheimer werden daar urenlang verhoord.
Op 18 oktober werd het tweetal vervoerd naar een krijgsgevangenkamp te Culemborg. Vanuit dat kamp moesten ze lopend naar een krijgsgevangenkamp in Amersfoort. Op 21 oktober 1944 werden ze op transport gezet richting een kamp in Fallingsbostel. Tijdens dit transport vluchtte Bachenheimer met drie Britse para’s uit de trein. Bachenheimer ging in zijn eentje verder. Op 22 oktober werd Bachenheimer weer gevangen genomen. Die avond is Theodore H. Bachenheimer aan de Eperweg in 't Harde gefusilleerd door de bezetter.
Op 29 oktober 1944 werd Theodore H. Bachenheimer begraven op de Eekelenburg in Oldebroek. In april 1946 werd hij herbegraven op de Amerikaanse militaire begraafplaats in Neuville-en-Condroz te België. Drie jaren later kreeg Bachenheimer zijn laatste rustplaats op het Beth Olam Jewish Cemetery in Hollywood.
Verderop kwamen we bij kasteel Zwaluwenburg waar boven de toegangsdeur een fraai wapen was bevestigd. Via het plaatsje Oostendorp en Huize Old Putten werd Elburg bereikt. Na een huis met een mooie rotstuin werd koers gezet naar de oude centrum van Elburg.
Bij de ingang van de Jumbo stond een grote oude foto van een spoorwegemplacement. De route door de binnenstad van Elburg was heel mooi. Zo kwamen we langs de Kloostertuin. Er wordt wel eens gezegd dat één foto veel meer zegt dan hele zinnen tekst. Kijk derhalve hiervoor naar de bijgaande
fotoreportage. Vanwege het mooie weer was het terrasjesweer. Toen wij café Zilverzoen ingingen zat niemand binnen.
We kwamen langs verschillende kleine kerkgebouwen en de grote Sint Nicolaaskerk. Vanaf de stadswal zagen we drie schilderessen zitten. Ook kwamen we langs de Joodse begraafplaats. Over het Bagijnendijkje werd oud Elburg verlaten. In een weiland zagen we hoog op een stam een nest met twee ooievaars. Na de wijk Nieuwstad werd de bebouwde kom van Elburg definitief verlaten. Na een rotonde hadden we bij de Gerichterweg een rust op een picknickbank. Hier smeerde we ons nog voor de zekerheid in met zonnencreme.
We begonnen al moe te worden. We liepen deze dag, evenals de vorige dag, met een grote rugzak. Dit om vast te oefenen voor een trektocht die we later in het jaar willen lopen. Via landgoed Old Putten liepen we naar het plaatsje Hoge Enk. Aan de rand van 't Harde stonden we even stil om uit te rusten. En dat deden we staande vanwege gebrek aan bankjes. Een bezorgde voorbij fietsende wielrijder vroeg of hij kon helpen om ons de weg te wijzen.
Aan de bosrand van 't Harde werd de lange broek weer aangetrokken om wat netter in de trein huiswaarts te zitten. En dat was op hetzelfde bankje waar we eerder de korte broek hadden aangedaan. Want de route liep hier een stuk hetzelfde.
Het was een hele aardig wandeling geworden met Zandverstuiving De Zoom en de oude binnenstad van Elburg als hoogtepunten. De maximumtemperatuur bedroeg 21 graden.
|
