Hollands Venetië wandeltocht vanuit Giethoorn

Op zaterdag 5 december 2009 organiseerde de FLAL de Hollands Venetië wandeltocht. Er kon gekozen worden uit de 25 en 35 km. Hoewel de FLAL meestal een tocht vanuit de drie noordelijke provincies Groningen, Friesland of Drenthe organiseert, was nu het Overijsselse Giethoorn aan de beurt. Wij kozen het 35 km parkoers. Bij de start was het, ondanks het regenachtige weer behoorlijk druk. Later zou blijken, dat maar liefst 482 wandelaars naar Giethoorn waren afgereisd.

Giethoorn was tot 1973 zelfstandig. Gieten heeft 2620 inwoners. Gieten is vooral bekend door zijn bruggetjes, waterwegen en punters. Het wordt wel het 'Hollands Venetië' genoemd. Hiermee is ook de naam van deze wandeltocht verklaard.
Door de vervening ontstonden plassen en meren. Men groef vaarten en sloten om de turf te vervoeren. Vele huizen zijn op eilandjes gebouwd en zijn alleen via bruggetjes te bereiken. Giethoorn telt 176 bruggen. De meeste bruggen en bruggetjes zijn privé-eigendom.
De enige doorgaande verbinding over land is een fiets- annex wandelpad dat dwars door het dorp loopt. Het voornaamste verkeer gaat over het water. De punter wordt daarvoor het meest gebruikt. De punter wordt voortbewogen met een punterboom, net als de gondels in het echte Venetië.
Door de vervening ontstonden rond Giethoorn uitgestrekte meren zoals de Bovenwijde. Het bijzondere van deze meren is dat het water er vaak niet meer dan een meter diep is. Het Gieterse Meer. waar de wandelroute niet langs liep, is het enige meer in de regio dat niet door vervening is ontstaan.

Gehuld in regenkleding of poncho's begaven we ons op weg. De eerste paar km's waren niet zo indrukwekkend, want we liepen langs of op korte afstand, langs de provinciale weg N334, ook wel Beulakerweg genoemd. We kregen daarbij, tussen de regendruppels door, uitzichten op het grote Anleger meer. Nabij buurtschap Blauwe Hand verlieten we dan de N334.

Niemand weet precies hoe oud het gehucht is, dat al eeuwen de naam "Blauwe Hand" draagt. Misschien wel ouder dan alle plekken, dorpjes en stadjes in de omgeving. Om de naam “Blauwe Hand” hangt een waas van geheimzinnigheid.
Het ligt op de kruising tussen Wanneperveen en Vollenhove, Zwartsluis en Giethoorn. Op zeer oude kaarten komt de benaming Blauwe Hand reeds voor als veldnaam. In een heel ver verleden was daar al een driesprong van wegen. Weggetjes, deels op takkenbossen gebouwd, door het moerasgebied. Voor de heren van Vollenhove, de marskramer, de jager, soldaten, turfmakers en boeren. Maar liefst vier legenden zeggen iets over het ontstaan van de naam.
De meest spectaculaire geschiedenis luidt: "In de tapperij, nu Gasterij “De Blauwe Hand”, vond omstreeks 1578 een gevecht plaats tussen een marskramer en de herbergier Gejus Dam, over de afrekening van het gelag. Een vriend van de kastelein kwam hem te hulp. De vreemdeling greep een bijl. De vriend werd een hand afgehakt en stierf aan bloedverlies, maar ook de vreemdeling legde het loodje. De kastelein zette de hand van zijn vriend op sterk water. Die hand, na enige tijd blauw gekleurd, stond jarenlang op de toog van de taveerne. Tot de brand van 1628. Er zijn geschiedschrijvers die veronderstellen dat het “sterke water” (brandewijn) al eerder opgedronken werd door de laveloze soldaten die steeds meer drank wensten. Helaas is van de hand niets bewaard gebleven …..”

Nu volgden we de Veneweg. We hadden nu een groot meer aan onze rechterhand. Opnieuw sloegen we af en volgden de Veldweg, waarbij we langs een bosrand liepen. Aan het eind sloegen we af over de Lozedijk gevolgd door een nieuwe afslag over de Middenweg. Aan het eind sloegen we af over de Nieuwedijk.

Bij buurtschap De Kolk sloegen we af en volgden de Veneweg opnieuw, maar nu in tegengestelde richting. Indien we te lang zouden doorlopen, zouden we op een eerder gelopen traject uitkomen en dat was natuurlijk niet de bedoeling. Nu doorkruisten we eerst buurtschap Dinxterveen gevolgd door het dorpje Wanneperveen.

De naam Wanneperveen wordt in 1284 voor het eerst genoemd in officiële papieren. Het dorp vierde dan ook in 1984 zijn 700-jarig bestaan. Wanneperveen is een typisch voorbeeld van een lintdorp. Dat komt omdat het vroeger gelegen was op een hoogveengebied, dat op systematische wijze is ontgonnen vanuit het Meppelerdiep. De naam Wanneperveen verwijst naar enerzijds het veen, anderzijds naar een klein riviertje dat vroeger ter plaatse van het dorp liep: wan betekent weinig en epe of apa betekent water. Het dorp lag oorspronkelijk verder naar het westen, maar omdat het land door de ontginning te nat werd, verschoof het dorp na de 15e eeuw naar het oosten.
Door de turfontginning en de turfverkoop aan Holland was Wanneperveen in de 16e en 17e eeuw relatief welvarend. Op een gegeven moment was verdere turfontginning niet mogelijk, en de bevolking is toen gaan leven van agrarische activiteiten en eendenvangst, wat leidde tot armoede in de 18e eeuw. Wanneperveen was tot 1973 een zelfstandige gemeente. Wanneperveen ging toen samen met Giethoorn, Blokzijl en Vollenhove deel uitmaken van de gemeente Brederwiede. Per 1 januari 2001 is Brederwiede samen met voormalige gemeenten Steenwijk en IJsselham opgegaan in de nieuwe gemeente Steenwijkerland.

Buiten Wanneperveen volgden we zandwegen en -paden. Teruggekeerd in Giethoorn volgden we de Frensensteeg en in buurtschap Zuideinde was de eerste rustpost. De afgelegde afstond bedroeg 18 km.

Na deze rust vervolgden we ons pad waarbij we aan onze rechterhand uitzicht hadden op het grote meer Bovenweide. Nu volgden we de Kerkweg en volgden deze naar het centrum van Giethoorn. Daarbij kwamen we nog langs molen Molengat, van het type tjasker. Over de Molenweg liepen we vervolgens naar buurtschap Klooster. Over de Beulakerweg bereikten we het Kanaal Beulkers-Steenwijk en staken dit over.

We volgden nu de Kapelweg een eind langs de Thijssengracht. Spoedig verlieten we de Kapelweg weer. Over een modderzandweg werd nu de Oude Kerkweg bereikt en gevolgd. Kort daarop bereikten we de tweede rustpost van deze 35 km lange wandeltocht.

Door een mooi maar ook moerasachtig gebied liepen we nu naar buurtschap Dwarsgracht en doorkruisten dit plaatsje.

Het landschap van Dwarsgracht veranderde de laatste decennia snel. Boeren vertrokken uit het Noord-Overijsselse dorpje en stedelingen kwamen ervoor terug. Met het vertrek van de boeren kon de natuur zijn eigen gang gaan. Nieuwkomers kochten wat land dicht bij hun huis. Veel land rondom de voormalige boerderijen werd niet langer beheerd. Zo verruigden en verdwenen de bloemrijke hooilandjes met dotters en koekoeksbloem en ontwikkelde zich op veel plaatsen moerasbos.
Om dit tegen te gaan hebben de huidige bewoners de Stichting 'Naobers van Zudert' opgericht. Autochtone bewoners en de nieuwe bewoners steken nu zelf de handen uit de mouwen om de hooilanden, hakbosjes en sloten te onderhouden. Een deel van de kosten die komen kijken bij het herstel en beheer nemen de bewoners zelf op zich in de vorm van arbeid en giften. Deze arbeid kan bestaan uit het schonen van de sloten, het kappen en snoeien van hakhout en knotbomen. Ook zijn er fruitbomen geplant. Bij deze werkzaamheden zijn enkele beroepsvissers en riettelers uit het dorp betrokken die beschikken over onmisbare ervaring en de benodigde machines.
Het project is meer dan een nostalgisch streven. Het is van belang dat het dorpslandschap op een eigentijdse wijze goed beheerd wordt. De variatie in natuur en landschap met de kenmerkende vogels en planten, zoals kerkuil, watersnip, moeras-vergeet-mij-nietje, grote ratelaar en dotterbloem kan zo hersteld en behouden blijven. Door het werk van de stichting (i.s.m Natuurmonumenten) blijft het landschap aantrekkelijk voor bewoners én toeristen, die op hun beurt weer goed zijn voor de lokale leefbaarheid en economie. Ook levert het een bijdrage aan de integratie van oude en nieuwe bewoners in het dorp door gezamenlijk het werk uit te voeren.

Langs een paar kanaaltjes werd weer het grote Anleger meer bereikt. We volgden dit meer langs de noordkant tot aan het Kanaal Beulkers-Steenwijk in Giethoorn Zuid.

We kwamen vlak langs de start- en finishlokatie, maar dan aan de verkeerde kant van het kanaal. Nu moesten we nog een paar km lopen om de finish te bereiken. Na de Cornelisgracht staken we het Kanaal Beulkers-Steenwijk over en langs het Kanaal Beulkers-Steenwijk werd de finish bereikt.