eerste dag van de Swaddekuier Tweedaagse terug naar het overzicht van de Swaddekuier tweedaagse Terug naar het overzicht van 2-, 3- en 4-daagsen op de homepage van Henri Floor Swaddekuier tweedaagse alle foto's in het klein van de tocht diavoorstelling foto's nabestellen Terug naar de homepage van Henri Floor Swaddekuier 2-daagse, 2e wandeldag, zaterdag 1 augustus 2009
Swaddekuier tweedaagse

poldermolen De Mûnts (De Monnik) Op zaterdag 1 augustus 2009 was de tweede dag van de Swaddekuier tweedaagse. Na een korte toespraak van de voorzitter, die toegaf dat de eerste dag maar 36 km was, begaven wij ons op pad. Hij zei nog wel dat deze dag het 40 km parkoers 41 km lang was. Dat bleek later toch niet te kloppen. De twee fotograven, die voor de organisatie foto’s maakten, werden nu zelf op de gevoelige plaat vastgelegd.

Via de achteruitgang van erf Caparis liepen we in de richting van de verkeersweg naar Twijzel. Daarbij liepen we door een park en kregen uitzicht op poldermolen De Mûnts (De Monnik).
Poldermolen bij de ijsbaan door de gemeente uit Groningen gekocht. De molen is afkomstig van de Borgsloterpolder te Oosterhoogebrug. Hij werd in 1952 gesloopt en tot 1958 opgeslagen door de heer W.O. Bakker te Harkstede. De molen is toen te Buitenpost weer opgebouwd door molenmaker A. de Roos te Leeuwarden. De molen heeft twee uitlopen, één om in te malen en één om uit te malen. In het riet zit het wapen van Achtkarspelen ingedekt. Op de baard staat 1870; 1959 en 'De Mûnts'.
We zagen hier twee Nordic Walkers, die we de rest van de tocht verschillende keren zouden zien. Ook na het uittrekken van hun rode jacks bleven ze voor ons herkenbaar. We verlieten de weg WEST op weg naar een laarzenpad. Maar eerst kregen we nog een appel, één van de in totaal vier appels, die we onderweg kregen. Als we gewild hadden, hadden we meerdere keren een appel kunnen pakken. Het waren echter bepaald niet de kleinste soort en het duurde dan ook even voordat deze appels opgegeten waren.

Swaddekuier tweedaagse

in natuurgebied Walden - Twijzelermieden Het laarzenpad voerde over een grasdijk. Er was halverwege de dijk een heuveltje met een uitkijkpunt. Bij het ontbreken van sporen in het gras, stelden wij vast, dat nog geen wandelaar de moeite had genomen om van het uitzicht te genieten. We staken éénmaal een bruggetje met een leuning aan een kant over. Achterop komende wandelaars konden we hier vereeuwigen, vooral ook omdat ze hier mooi in het water weerspiegelden. We liepen hier door natuurgebied Wâlden - Twijzelermieden We staken een vaart over via een witte ophaalbrug en bereikten daarop Kootstertille.
Kootstertille/Koatstertille
Van oorsprong was Kooten een boerendorp (Kooten is afgeleid van Cottum dat weer komt van keuterboeren, ofwel ‘de koters’). Doordat in 1571 de Spaanse officier en stadhouder Caspar di Robles de opdracht gaf tot het graven van het Kolonelsdiep, sinds 1945 Prinses Margrietkanaal genaamd, kwamen zich meer mensen vestigen in de omgeving van de brug over dit kanaal. Deze nederzetting kreeg de naam Kootstertille, in het spraakgebruik ‘De Tille’ genoemd (Tille is de Friese benaming voor hoge brug). Vooral rond de eeuwwisseling (begin 1900) verrezen hier o.a. enkele oliemolens, een jeneverstokerij en een scheepstimmerwerf; een pril begin van industrialisatie dus.
Eind jaren dertig werd het kanaal om het dorp heengeleid, waardoor in de vorm van een doodlopende arm een haven ontstond, waar diverse bedrijven gebruik van maakten. Dit had tot gevolg dat ‘De Tille’ het dorp Kooten ging overvleugelen en daarom is in 1959 de dorpsnaam Kooten opgegaan in Kootstertille.
Als gevolg van een wijziging van het industrialisatiebeleid van het Rijk werd Kootstertille aangewezen tot ontwikkelingskern. De ligging aan het grootscheepsvaarwater bleek een belangrijke vestigingsfactor te zijn. Er vestigden zich sindsdien verschillende middelgrote bedrijven. Deze industrialisatie heeft voor de ontwikkeling van Kootstertille belangrijke gevolgen gehad.
Swaddekuier tweedaagse
het wapen van Tytsjerksteradiel In deze plaats was bij een snackbar de eerste stempelpost. In het naastgelegen café kon gebruik worden gemaakt van het toilet We hadden hier ongeveer 7 km afgelegd.

Buiten Kootstertille staken we de doorgaande weg over en zetten nu koers naar Jistrum.
Jistrum bestaat al meer dan 750 jaar
Eesdrum, Aestrum, Ijstrum ….. Eestrum (in het Fries Jistrum) dateert van ± 1230. De meest aannemelijke verklaring van de naam van het dorp is dat “ Eester” zoveel als “op de schapenkampen” betekent. Immers schapen zullen in het leven van de eerste bewoners van Jistrum een belangrijke rol gespeeld hebben. Er was hier veel woeste grond (heide) en de behoefte aan wol, mest, leer en melk zal groot zijn geweest. Het bouwland waarop de kleine boerenbedrijfjes actief waren, was verdeeld over 3 complexen: de Ies, het Kortland, en de Geesten. Het dorpswapen van Jistrum legt duidelijk een verband met de geschiedenis: op de linkerhelft zien we een roggeaar die de verbondenheid met de bouwlanden symboliseert en op de rechterhelft, een schapenkop.
Jistrum ligt in de Friese “ Wâlden” niet te verwarren met het Nederlandse woord “wouden” dat toch vooral bossen betekent want bossen zijn hier waarschijnlijk nooit veel geweest. Het zullen vroeger vooral heidevelden en in de lagere gedeelten, moerassen met struikgewas zijn geweest. Jistrum als nederzetting is waarschijnlijk ontstaan doordat er mensen uit het noorden en oosten kwamen die hun behuizingen bouwden op de hoger gelegen gedeelten aan de zuidkant van de heide. Daar woonde men hoog en droog; veilig voor het water van het meer dat regelmatig voor overstromingen zorgde.
In een korte geschiedenis van Jistrum mag natuurlijk de trots van Jistrum, de oude kerk, niet ontbreken. De Nederlands Hervormde kerk dateert uit de 12e eeuw. We weten dit omdat reeds in +/- 1230 melding wordt gemaakt van de kerk als eigenaar van weiland in de mieden. Het is een gebouwtje in Romaanse stijl met Gotische vensters. Opvallend zijn de kleine ruitjes in het schip van de kerk die ook wel leprozenruitjes werden genoemd. Deze boden de parochianen die vanwege hun besmettelijke kwaal de kerk niet mochten betreden de gelegenheid om toch de dienst mee te maken. Althans dat wordt aangenomen.
Swaddekuier tweedaagse

de kerk van Jistrum Daarbij volgden we een traject van de ANWB fietsroute Kerspel paad. Of deze fietsroute langs alle 8 kerspelen komt is ons niet bekend, maar dat verwacht je wel in de gemeente Achtkarspelen. In de berm van de weg zagen we het fraaie wapen van de gemeente Tytsjerksteradiel. In een grote tuin bij een huis stonden talrijke beelden, waaronder kleurrijke kabouters, zowel grote als kleine exemplaren. In het centrum van Jistrum liepen we even van de route af om de plaatselijke kerk op de foto te zetten. Buiten Jistrum was de splitsing met de 20 km, nadat de 10 km er al eerder af gegaan was. We volgden nu één van de weinige onverharde wegen op deze dag. Verderop voerde de route over een kuierpaad in de gemeente Tytsjerksteradiel. Wel toespasselijk met deze Swaddekuier wandeltocht.
De Swaddekuier is genoemd naar een oud beekje dat de noordelijke begrenzing vormt van de gemeente Achtkarspelen. Niet alleen vormt het beekje de begrenzing tussen gemeenten maar ook tussen het open en begroeid landschap in de wouden. Tegenwoordig is van de ooit fel stromende beek weinig meer over. Bij he12:32 03/08/2009t in cultuur brengen van het landschap en afwateringssloten heeft de beek zijn vroegere functie verloren. De Swadde kent zijn oorsprong in een bron van een pingo die aan de zuidwestelijke rand van het Veenkloosterbos ligt. Dat de pingo ook al in de prehistorie aandacht van doortrekkende jagers kende bewijzen de vondsten van stenen gereedschappen in de omgeving van deze pingo die in de omgeving bekend staat als Hamstrapoel. Het visrecht in die pingo werd tot ver in de 20ste eeuw verpacht. Het riviertje waterde vroeger in westelijke richting af in de Zwemmer en in oostelijke richting in de Lauwers.
Pingo’s zijn in de laatste ijstijd gevormd. Dit gebeurde door, het gedurende een periode van honderden en soms duizenden jaren, bevriezen en ontdooien van grondwater reservoirs onder het oppervlak. Bij een warmere periode ontdooiden de onder het oppervlakte liggende ijsklompen om vervolgens weer te bevriezen in koudere perioden. Dit soort processen van inkrimpen bij dooi en door uitzetten bij vorst, deed de ijsklompen langzaam groeien. Door de groei van de klompen ijs bij die processen ontstonden grote ijsheuvels in het landschap. Toen het klimaat voor goed veranderde en warmer werd ontdooiden de grote pingo’s en storten in. Wat overbleef was een meertje met daarom heen een hoge rand. Die hoge rand is ontstaan doordat bij het groeien van de ijsklomp onder het aardoppervlak de daarop liggende grond op een gegeven moment van de pingoheuvel naar beneden schoof. Wat in het landschap nog te zien is van deze processen zijn de prachtige pingoruïnes. Het zijn de monumenten uit de ijstijd.
Swaddekuier tweedaagse

elektriciteitscentrale nabij Burgum In Kuikhorn staken we de Kukhernster Feart over en even later werd de grote rust op 14,0 km bereikt in restaurant Zwartkruis. De meeste wandelaars zaten hier buiten in de zon. Wij kozen voor de schaduw binnen. Even later kwamen wandelaars uit Haarlem, Almere en Olst bij ons zitten.

Nu zetten we koers naar een grote elektriciteitscentrale waar we vlak langs liepen. Nabij de ingang stond een kunstwerk waarvan we niet konden vaststellen wat het precies voorstelden. Ook vroegen we ons af of het wel een kunstwerk was. We zagen hier geen informatiebordje staan. Op weg naar Noordburgum kwamen we eerst nog door buurtschap Noardemar. Door het Ritskebos werd Noord Burgum bereikt.
Het Ritskebos is een al lang bestaand bos; vroeger gedeeltelijk bekend als het “Hooggeesterbosch”. Voor eerdere generaties was het een productiebos voor “geriefshout”. Voor elke soort hout (stammen, takken etc.) was wel een bestemming. Nu is het een waterwingebied. Vitens haalt hier grondwater uit de bodem, dat gebruikt wordt voor de productie van drinkwater. De wandelaar bemerkt dit bijvoorbeeld door de diverse pompputten in het gebied. Naast waterwinning is er ook ruimte voor natuur, landschap en medegebruik in de vorm van wandelen.
Buiten Noordburgum liepen we door het Wâlden - Schwartzenbergerbos. Op 23,1 km hadden we nog een verzorgingspost. Hier kregen we bouillon met een smaakje. De keuze was uit kruiden, tomaat of kip. Swaddekuier tweedaagse

muziekant We staken de Kukhernster Feart opnieuw over. We volgden nu een paar km een traject van de heenweg van de eerste dag in tegengestelde richting. Bij Theeschenkerij Jinkepaed te Twyzelerheide werd op 26,7 km een rust- en stempelpost bereikt. Hier troffen we nog een FLAL loopsters. Nadat we haar op de gevoelige plaat hadden vastgelegd gaven we ons internetadres. De reactie was, dat het internetadres niet geheel onbekend voorkwam.

Verderop volgden we nog een traject van de ANWB autoroute Terpelân. Nabij het Wedze-boskje kwamen wandelaars teruggelopen, die de afslag gemist hadden.
In het kader van de 50e Nationale Boomfeestdag werd als startsein door StaatsBosBeheer en Plaatselijk Belang Twijzel een walnotenboom aan De Wedze geplant. Hierna kwamen leerlingen van basisscholen uit Twijzel en Buitenpost in actie om op het terrein van StaatsBosBeheer meerdere bomen te planten. Als vervolg hierop werden door inwoners van Twijzel een week later ook nog verscheidene bomen in de grond gezet. Omdat een bos in de ogen van Plaatselijk Belang niet zonder naam kan, werd besloten dat dit het ‘Wedze-boskje’ moest heten.
We kwamen op de weg WEST uit en volgden deze in de richting van Buitenpost. Bij een boerderij stond nog een fraai bestelautootje waarop bloemen waren afgebeeld. We verlieten de weg WEST nog een keer om bij boerderij Veenstra de laatste rust- en stempelpost te hebben op 31,8 km. Swaddekuier tweedaagse

door deze koeienstal voerde de route Hier werd, evenals bij de theeschenkerij live muziek ten gehore gebracht. En wel door dezelfde muzikanten als de eerste wandeldag. Toen we hier een mooi stempel van de gemeente Achtkarspelen kregen besloten we ons wandelboekje erbij te pakken om deze ook te laten voorzien van het mooie stempel.

Door een grote koeienstal met talrijke aanwezige koeien vervolgden we ons pad. Verderop kwamen we ook nog door boomkwekerij Iephof. Even voor het centrum van Buitenpost kwamen we nog langs een paar monumentalen gebouwen van Buitenpost, te weten de voormalige kazerne van de koninklijke marechausee met paardenstallen en boerderij Haersma State.
De kazerne van de koninklijke marechausee met paardenstallen is gebouwd in 1927 in opdracht van het Departement van Oorlog te Den Haag. Doel van de legering van de brigade was de orde in de heidedorpen te bewaren. Het is ontworpen door het legeronderdeel der Genie, 2e Commandement Groningen. De kazerne bestond oorspronkelijk uit een bureel met cellen en drie wooneenheden. In 1961 werd een gedeelte van de inmiddels door de rijkspolitie overgenomen kazerne veranderd tot politiebureau. Daarbij is de achtergevel gewijzigd en werd de stal tot garage verbouwd. In 1963 werden er in de voormalige stallen twee cellen gebouwd waarvan de getraliede vensters nog aanwezig zijn. Het bureau werd eveneens inpandig verbouwd. In de achtergevel zijn vernieuwde vensters aangebracht. Tegenwoordig zijn er drie woningen en een kantoor in gevestigd en doen de stallen dienst als berging/garage.
De totale afstand bedroeg 35,4 km. Bij het afmelden kregen we een klein blauw linker klompje met opdruk van de Friese vlag en aan de buitenzijde van het klompje de tekst Swaddekuier. De voorgaande dag hadden we al het rechter klompje gehad.

Swaddekuier tweedaagse

de voormalige kazerne van de koninklijke marechausee met paardenstallen Bij de finish troffen we nog Annie Gijzel. OLAT-leden die eind 80er jaren begin 90er jaren lid van OLAT waren, zullen haar nog wel kennen met haar levenspartner Theo. Rond 1992 verkochten zij hun huis in Gameren om een wereldreis te maken. Toen zij weer terugkwamen bleken de huizen in Noord-Brabant en omgeving best prijzig te zijn. Nu zijn ze neergestreken in de Groningse plaats Kruisweg (ten noord-oosten van Zoutkamp). Met deze Theo gaat het niet zo goed. Hij heeft twee keer een herseninfarct gehad. Op internet zagen we een recente foto van
Annie, waar Theo niet zo duidelijk opstond en een foto waar alleen Theo op stond. Verder troffen we nog twee wandelaars uit Zaanstad. Eén van hen was deze dag jarig.

Het was een geslaagde tweedaagse wandeltocht geworden. Er was een behoorlijke opkomst met over beide dagen verdeeld 800 deelnemers. Het was prachtig, zonnig wandelweer. Beide dagen was het droog gebleven.

Swaddekuier tweedaagse Persoonlijke aanbevelingen voor deze tweedaagse:
De parkoersbeschrijving:
- bij een splitsing is het belangrijk te weten welke kant de route vervolgd moet worden. Plaats deze informatie (LA, RA, RD) aan het begin van de regel.
- geef in de parkoersbeschrijving een zodanige omschrijving, dat deze informatie ook door de wandelaar herkend wordt. Als er staat RA Spoarbuorren Sud en het straatnaambordje is hier niet zichtbaar, maar er wel een groot ANWB bord staat richting Zwaagwesteinde, dan kan je beter laatst genoemde als eerste plaatsen en als er ruimte over is ook de straatnaam.
- kontroleer vooraf de tekst van elke opdracht. Bij punt 8 stond de opdracht "na ca. 300 m.". Er stond niet bij welke richting we op moesten.
- de routebeschrijving was niet zonder de bepijling te volgen. Als er een pijl door vandalen wordt verwijderd, is niet altijd het vervolg te bepalen.
- gebruik geen afkortingen, als niet duidelijk is wat hiermee bedoelt wordt. Meerdere keren werd de afkorting BBK gebruikt.
- plaats in de parkoersbeschrijving informatie over de tocht wat er zo al onderweg te zien is. Een leek, zoals ondergetekende, herkent een pingo niet. Wel zie ik een meertje liggen. Dat geldt eveneens voor elzensingels en dijkswallen.
- het riviertje Swadde stond nergens in de routebeschrijving vermeld waar we deze konden zien. En hiernaar is nog wel deze tocht vernoemd.
Er werden pijlen gebruikt, waarbij het uiteinde van de pijl dermate klein was, dat je tot vlak bij de pijl moest lopen, om te kijken welke richting opgelopen moest worden.
Het zou wenselijk zijn om de pijlen zoveel mogelijk net voor de afslag te plaatsen.
Een afwijking van 4½ km op een totaal van 40 km is meer dan 10%. De doorsnee 40 km loper zal zich bekocht voelen.
Het zou wenselijk zijn om bij posten de afgelegde tussenafstanden te vermelden. Een vraag die in dit soort gevallen op de laatste rustpost wordt gesteld is: "hoe ver is het nog naar de finish. Vermeldt ook de totaal afgelegde afstand.
Vermeldt steeds ook de samenkomsten van de 10 en 20 km. De splitsingen op de heenroute stonden wel vermeld.
Meer ondersteunende pijlen zou wenselijk zijn.

Bêd en Brochje.
familie Kampen, 
Zeilen 42, 
9285 MK Buitenpost, 
telefoon 0511-543667 Wij hebben gedurende deze tweedaagse overnacht in een Bêd en Brochje. Dat was bij de familie Kampen, Zeilen 42, 9285 MK Buitenpost, telefoon 0511-543667. Het is ons hier uitstekend bevallen. Het is een vrijstaand huis. Bij onze kamer was een balkon. Maar we konden ook buiten in de tuin op het gras zitten in een kwalitatief goede tuinstoel. We konden vroeg ontbijten, al om 6 uur. Het ontbijt was voortreffelijk. De keuze was o.a. uit 4 soorten bruin- en wit brood, krentenbrood, Fries suikerbrood. Verder een glas jus d'orange en naar keuze een glas melk en naar keuze thee of koffie. Diverse soorten beleg, zowel vlees, kaas en zoetigheden. En dat kostte maar 20 euro per persoon. Een echte aanrader.
naar de top van deze pagina

Henri Floor



Swaddekuier tweedaagse

voorzitter Jan Kloosterman aan de microfoon Op de weblog van de voorzitter van de Swadderkuier, lazen we de ontstaangeschiedenis van deze tweedaagse wandeltocht:
Onderstaand artikel is afkomstig van http://jankloosterman.web-log.nl/ en is overgenomen met persoonlijke goedkeuring op 31 juli 2009.

In 2007 hebben we onder de vlag van het IJstijdenmuseum een eerste wandeltocht georganiseert. De naam die we er voor bedachten was "Swaddekuier". Aanleiding tot deze naam was de route van de tocht die aan de noordelijke zijde van de gemeente Achtkarspelen werd gepland. Die noordelijke zijde wordt begrenst door een oud riviertje: "de Swadde". De link naar onze kuier was daarmee gelegd. De organisatie van die eerste tocht zag 250 deelnemers komen opdagen die na afloop allemaal enthousiast reageerden op de routes door het prachtige coulisselandschap.

Na een evaluatie van die eerste wandeltocht heeft de commissie zich beraden op de voortzetting van dit evenement. Het idee werd geboren om aan de Swaddekuier een thema te verbinden. Om ons te oriënteren op een goed thema voor de Swaddekuier voerden we als commissieleden gesprekken met de gemeente Achtkarspelen, de provincie Fryslân, de boeren natuurorganisatie Noardlike Fryske Walden en met Staatsbosbeheer. De provincie Fryslân leverde het idee. Aan die Swaddekuier konden we best het nationaal landschap de Noordelijke Wouden verbinden. Natuur en cultuur zijn de steekwoorden die bij dat nationaal landschap passen. Die steekwoorden konden verbonden worden aan de Swaddekuier. De natuur en cultuurhistorie in het nationaal landschap de Noordelijke Wouden werd daarna het thema van deze wandeltochten.

Informatie bij de Koninklijke Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding - Wandelsportorganisatie Nederland (KNBLO-NL.) leverde op dat in Noord Nederland behoefte bestond aan een wandel tweedaagse. De commissie besloot daarop om in 2008 de Swaddekuier in te vullen als een tweedaags wandelevenement. Dat vergde bij die eerste opzet een grote investering. We wilden namelijk beide dagen een route van 40 km, één van 20 km en één van 10 km en een goede verzorging op al die routes voor de wandelaars. De begroting van het tweedaagse wandelevenement liet meteen een groot tekort zien.

Overleg met Karin Wierda van het bureau plattelandsprojecten van de provincie Fryslân in Veenwouden bracht duidelijkheid in het tekort. In het kader van promotie van het nationaal landschap door middel van de wandeltochten kon een subsidie worden aangevraagd. Die subsidie konden we goed gebruiken bij de Swaddekuier. Met een bijdrage van de provincie Fryslân, de gemeente Achtkarspelen en een aantal bedrijfssponsoren kwam de begroting rond.

Swaddekuier tweedaagse

voorzitter Jan Kloosterman aan de microfoon De tweedaagse Swaddekuier in 2008 slaagde en er namen bijna duizend wandelaars aan deel. Bijna honderd vrijwilligers hebben één of meer dagen zich ingezet om het al die wandelaars naar de zin te maken. Het werd een zeer geslaagd evenement waarbij de deelnemers werden verrast op de prachtige paden door het schitterende landschap in de Friese Wouden. Na die tocht kwam natuurlijk weer een evaluatie. Het goede gevoel dat wij als commissieleden overhielden van de Swaddekuier in 2008 liet er geen twijfel over bestaan dat we de goede richting hadden gevonden. Nieuwe plannen dus voor een volgende tweedaagse Swaddekuier die evenals die van 2008 ook weer het thema natuur en cultuur van het Nationaal Landschap de Noordelijke Wouden meekrijgt. Nieuwe routes en nieuwe stukjes natuur met zoveel als mogelijk is, nog niet ontdekte plekjes.

We zijn nu een half jaar bezig met de organisatie en opzet voor 2009 van de Swaddekuier. Het klinkt misschien wat afgezaagd maar ook voor 2009 voorzien we weer een tekort op de begroting. Het blijkt dat fondsen en bedrijven niet zo scheutig meer zijn met het toezeggen van financiële steun aan de Swaddekuier. Bedrijven die mensen moeten ontslaan door inkrimping van de productie laten weten dat het in dit soort situaties niet kies zou zijn om de Swaddekuier financieel te steunen. Iets wat we volkomen begrijpen.

Op vrijdag 31 juli en zaterdag 1 augustus 2009 hebben we het evenement gepland. Of we het dan financieel rond hebben is nog maar de vraag. Misschien moeten we hier en daar wat snoeien in de verzorging onderweg en moeten we de andere kosten ook wat naar beneden bijstellen. Op één ding gaan we niet beknibbelen. Dat zijn de mooie plekjes in de natuur die we iedere wandelaar gratis voor kunnen schotelen op de tochten.
naar de top van deze pagina