Op zaterdag 31 januari 2009 organiseerde WS78 de Parken en Landgoederentocht vanuit Arnhem. De start was vanuit de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN), aan de Ruitenberglaan 31. Vanaf NS Arnhem-Presikhaaf was het een kleine 10 minuten lopen naar de start. Bij de start zagen we veel bekenden. Ook veel noordelingen gaven akte de presens. Haast prominent bij de ingang zat bestuurslid Gerrie van de Brink. Over aandacht had ze niet te klagen. Het was haast moeilijk om een woordje met haar te spreken, zoveel aanloop had ze.
Even voor negen uur vertrokken we. Vlak na de start kruisten we de spoorlijn Arnhem-Zutphen. We moesten een passerende trein uiteraard ruim baan geven. Het eerste park waar de doorheen liepen, was het Park Regina Pacis. In dit park waren de vijvers bevroren. Het ijs was nog niet dik genoeg om op te schaatsen, maar de jeugd had diverse takken op het ijs gegooid om te kijken of het ijs hield.

Landgoed Presikhaaf is van oorsprong een van de oudste historische plekken binnen de gemeentegrens van Arnhem. In 1865 werd de spoorlijn Arnhem - Zutphen dwars door het landgoed aangelegd, dat daarmee in twee delen uiteen viel. Het zuidelijke deel heet park Presikhaaf en het noordelijke deel Park Regina Pacis.
De gemeente Arnhem heeft Parc Sacre Coeur in erfpacht voor een periode van 50 jaar (2004-2054). Dit prachtige park met het kunstwerk Sawah Belanda, een Indisch monument, vormt een groene schakel tussen park Angerenstein en park Presikhaaf.
Sawah Belanda gedenkt de Indo die in koloniaal Nederlands-Indië is ontstaan en na de revolutie van 1949 naar Nederland is gekomen. Het monument omvat een sawah met zeven granieten pagina’s die rondom het rijstveld ‘zweven’. Op de stenen staan flarden van verhalen, vertellingen uit de mond van Indische mensen. Het kunstpark staat symbool voor de Indo’s die nu opgelost lijken te zijn in de Nederlandse samenleving, die hun nostalgische herinneringen koesteren en sporen hebben achtergelaten in de Nederlandse cultuur. Het is een gezamenlijk project van de gezusters Joyce (beeldend kunstenaar) en Marion Bloem (schrijfster en beeldend kunstenaar).
De rijstplantjes zijn gekweekt in de kassen op landgoed Bronbeek. Het park Sacre Coeur heeft een rijke historie en is in 2001 aangewezen als gemeentelijk monument. Vroeger (1883) was dit de Vogel- en Plantentuin. De tuin had destijds 3 vijvers, diverse boomsoorten en lanen. Van 1913 tot in de tweede wereldoorlog was het hoofdgebouw van het park een nonnenklooster. Op het eiland stond op de nog aanwezige sokkel een Mariabeeld met het heilige hart en in het park lag een nabootsing van de grot van Lourdes, waarvan een restant is overgebleven. Na de bevrijding is het hoofdgebouw, dat in 1974 is gesloopt, een paar maanden gebruikt als stadhuis en is het park openbaar gesteld. In het park staat het verpleeghuis Regina Pacis. Om het park goed te kunnen beheren heeft de gemeente in samenspraak met de stichting Attent de beheervisie park Sacre Coeur 2008 - 2018 opgesteld, die het ruimtelijke beeld van het park beschrijft.

Na de oversteek van de Velperweg kregen we uitzicht op Huize Insula Dei. Met de ervoor gelegen en gedeelte bevroren vijver werd dit huis op de gevoelige plaat vastgelegd. Daarna liepen we een tijdlang door Park Angerenstein met uitzicht op het gelijknamige huis. Huize Angerenstein bevond zich niet meer in originele staat maar was verbouwd tot appartementencomplex.

Wanneer het tegenwoordige landhuis Angerenstein werd gebouwd is niet precies bekend, maar het werd in 1808 gekocht door baron van Pallandt van Walfort. In 1884 werd het verbouwd en met enkele vleugels uitgebreid. In 1907 kocht de Apeldoorner Jan Goeyen het landgoed, en in 1941 werd het aan de gemeente Arnhem verkocht. Het landhuis was tot 1987 in gebruik als opleidingsinstituut voor sportleraren, deed daarna nog dienst als atelierruimte voor kunstenaars. Nu zijn het appartementen voor particulieren geworden.

Na Angerenstein steeg ons pad om ten slotte op een hoogte van maar liefst 80 meter boven N.A.P. uit te komen. Van dit uitzichtsplatvorm, dat nabij de Arnhemse wijk Geitenkamp ligt, hadden we een wijds uitzicht. Door het heiïge weer in de verte konden we niet Duitsland en de Achterhoek in kijken. Maar een panorama op Arnhem zat er wel in.

Hoogte 80 is een klein stadspark in de Arnhemse wijk Monnikenhuizen. Het park kenmerkt zich door een spectaculair uitzichtpunt (80 meter+ NAP) dat een uitzicht geeft over het oostelijke gedeelte van de stad, de IJssel, en de Liemers. Verder aan de horizon zijn op heldere dagen het heuvelachtige Montferland, de heuvels van het Reichswald en de steden Kleef en Nijmegen zichtbaar. In het donker is er een zee van vele duizenden lichtjes zichtbaar.
In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, is Hoogte 80 niet het hoogste punt van Arnhem. Sommige plaatsen binnen de bebouwde kom van Arnhem liggen op ongeveer 90 meter boven NAP maar zijn door het ontbreken van een panorama of steile hellingen in de buurt niet als hoogtepunt herkenbaar.

Daarna werd Park Klarenbeek betreden. We werden hier door een paar Friezen ingehaald. We moesten onze aandacht goed op de paden houden, want naast steile afdalingen en beklimmingen werden ook talrijke trappen genomen.
Langs de bosrand van Park Klarenbeek hadden we fraaie vergezichten, onder andere op de kerktoren Eusibius.

Wie is Eusebius? Eusebius leefde ten tijde van de Romeinse keizer Commodus (180-192). Samen met enkele gezellen zette hij zich in om de Romeinen tot het christendom te bekeren. Toen een senator ter dood gebracht werd omdat hij een christen was, verzorgden Eusebius en gezellen een christelijk begrafenis voor hem. Zij werden daarop gevangen genomen en gemarteld. Eusebius’ tong werd geheel uit zijn keel gerukt. Faustus, een christen die erbij stond, raapte de tong op, verborg hem in zijn mantel en vluchtte ermee weg. Maar ook zonder tong bleef Eusebius met heldere stem doorpraten. Zelfs vanuit zijn kerker bleef hij het christendom prediken en verrichtte hij wonderen. Dat werd de keizer te veel. Rechter Vittellius liet hem toen, op keizerlijk bevel, doden met een slag van een zweep, waaraan een loden kogel was bevestigd. Dat gebeurde op 25 augustus, de dag waarop sindsdien de heilige Eusebius wordt vereerd. Eusebius’ lichaam, dat begraven was in een crypte bij Via Aurelia in Rome, zou 865 door paus Nicolaas aan het Sint Pieterklooster in Vézelay zijn geschonken. Ook zou het lichaam (met dat van zijn gezel Pontiaan) in Luca zijn gegeven. Maar natuurlijk is het enige ware verhaal dat, waarin verteld wordt dat paus Sergius de lichamen van de heilige en zijn gezellen schonk aan graaf Markwaard, abt van het klooster in Prüm, na voorspraak van keizer Lotharius.

Hier was ook restaurant de Stenen Tafel zichtbaar op de top van een heuvel, waarnaar ook een NS wandelroute is genoemd.

Volgens overlevering is de Stenen Tafel gemaakt van enkele grafzerken die afkomstig zijn van het klooster Monnikenhuizen, dat in 1343 werd gesticht en in deze omgeving heeft gestaan. In de rand van de zerken zijn nog duidelijk letters zichtbaar.

Het mooie, zonnige weer zorgde voor onvergetelijk fraaie kleurschakeringen. Het was wel koud met harde snijdende wind met temperaturen rond het vriespunt. Maar het was ook een tocht uit een winterserie.

In 1927 werd de watertoren "De Steenen Tafel" gebouwd met een capaciteit van 600.000 liter water. Op de begane grond van de watertoren was vroeger een pannekoekenhuis en een café, later werd het een restaurant.

Onze tocht voerde verder door bosgebied met aan onze linkerhand de Arnhemse wijk Alteveer en de begraafplaats annex crematorium Moscova aan onze rechterhand. We zagen hier weliswaar niets van, maar later zagen we dit op de ingetekende route.

Nadat in Arnhem eerst enkele kleinere begraafplaatsen in gebruik waren geweest, werd in 1876 de begraafplaats Moscowa geopend. De naam is afkomstig van de nabij gelegen gelijknamige hofstede, die in 1847 werd gebouwd door baron Van Heeckeren van Enghuizen.
Deze beroepsofficier had de gewoonte zijn boerderijen te vernoemen naar de veldtochten die hij in Franse dienst had meegemaakt; in dit geval door een veldtocht van Napoleon naar Moskou in 1812.
Moscowa beslaat tegenwoordig ruim dertig hectare. Het al meer dan 125 jaar oude begraafpark kenmerkt zich door een fraaie ligging, een monumentaal karakter en een grote verscheidenheid aan groen. Moscowa is dan ook - naast een laatste rustplaats - een geliefd wandelgebied.
Er zijn ook tal van historische en kunsthistorische redenen voor een wandeling over het terrein van Moscowa. Zo is er een groot aantal bijzondere en door kunstenaars en beeldhouwers gesigneerde monumenten en tombes van diverse materialen te vinden.

Het volgende bosgebied was landgoed Waterberg. Hier kwamen we langs het openluchtmuseum. Het woord open slaat op het feit dat het museum buiten in de openlucht is, want een toegangspoort zat flink op slot.
Ook hier was het best heuvelachtig. We zetten koers naar het verkeersknooppunt Waterberg, het verkeersplein waar de A50 op de A12 uitkomt, en volgden de A12 enige tijd min of meer parallel westwaarts. Dit gedeelte, zo dicht langs de snelweg vonden wij persoonlijk wat minder, maar het kan te maken hebben met Burgers Safari- en Dierenpark waar omheen gelopen moest worden. Wat daarna trouwens volgde was een wat minder parkoers ruimschoots waard.
Na de bossen van landgoed Schaarsbergen werd na 10 kilometer de soeppost bereikt. Deze was ruim gelegen in een boerenschuur aan de Schelmseweg.
Net nadat een wandelaar had gereageerd om ons vorige WS78 verslag vanuit Zwijndrecht waar wij spraken over de organisatoren van deze wandeltochten, dat zij al rond half vijf opstaan, werden we door de voorzitter voor hetzelfde aangeklampt. Hij maakte ons een compliment hierover. Het is voor wandelaars ook belangrijk om dit soort zaken te weten. Ook schreven we in het vorige verslag dat de bestuursleden elk jaar 20 vrije zaterdagen aan deze tochten opofferen. En dan was nog niet geschreven over de talrijke vergaderingen die gehouden worden die ook nog eens vrije avonden kosten, over de vergunningen die voor de tochten moeten worden aangevraagd en bij weigering van een vergunning dat de route dan weer aangepast moet worden.
Na de soeppost kwamen we langs huizen met groene luiken waarin een geel/rood motief was aangebracht. Door de Arnhemse wijk Bakenberg kwamen we uit op Hoog Erf en Landgoed Warnsborn. Zowel voor als na de grote rust voerde het pad door het bosgebied van landgoed Warnsborn. In dit sterk geaccidenteerde gebied stroomden beken en sprengen. Huize Groot Warnsborn was niet meer zoals wij dat een vorige keer zagen. Het was nu grotendeels afgebroken en werd gemoderniseerd. Vlak hiervoor kwamen we nog langs het bronzen borstbeeld van Mr S baron van Heemstra.
Voordat we het heideveld van Warnsborn betraden kwamen we nog door Laag Erf. Zowel hier als ook de rest van de dag was de grond door de vorst witgekleurd. Gesneeuwd had het echter niet. Aan het eind van het heideveld kwamen we langs het Gedenkteken Clement van Maasdijk

Van 31 juli tot en met 4 augustus 1910 werd in Heerenveen een vliegdemonstratie georganiseerd waaraan Clément van Maasdijk zou meedoen. Hierdoor had hij de eerste Nederlander kunnen zijn die boven Nederlands grondgebied vloog. De Firma Verwey & Lugard stak hier echter een stokje voor, door met spoed een eigen demonstratie te organiseren boven hun vliegveld in Ede. Hierdoor werd Johan Hilgers de eerste Nederlander. Desondanks was de demonstratie in Heerenveen een groot succes, met veel enthousiaste bezoekers.
Van 28 tot en 31 augustus 1910 was er een vliegweek georganiseerd in Arnhem waar Clément ook een demonstratie zou geven. Clément gaf de avond voor aanvang een korte demonstratie voor zijn verloofde Jeanne Ladenius, het organisatiecomité en enkele monteurs. Bij het vierde rondje ging het mis; hij stortte met zijn Sommer neer op de Warnsbornse heide en werd geplet door de motor. Clément werd onder grote belangstelling begraven op begraafplaats Moscowa in Arnhem.

Bij een klaphek verlieten we het heideveld. Van hier hadden we uitzicht op het Jachthuis Warnsborn ook met fraai gekleurde groene luiken met geel/rood motief. Na de huizen Kleine Kweek en De Maesberg in het Maasbergse bos werd de Amsterdamseweg (N224) bereikt en overgestoken. Nu betraden we het terrein van sportcentrum Papendal.
Na een welkomsbord stond op een ander bord aangegeven dat we nog 1273 dagen te gaan hadden naar de olympische zomerspelen vanuit Londen en 377 dagen naar de olympische winterspelen winterspelen van Vancouver.
Hier op Papendal was de grote rust. Voor het gebouw wapperden talrijke vlaggen en pal naast de hoofdingang stond een bronzen beeld van twee hardloopsters en één hardloper. Ze moeten het beslist koud hebben gehad want ze stonden naakt afgebeeld. Bij het verlaten van de rust viel ons de (vermoedelijk nieuwe) oranje mascotte op. Uiteraard mocht dit niet in de fotoreportage ontbreken.
We verlieten de rust en liepen om het gebouw heen. Langs het golfterrein liepen we naar een volgend bosgebied. Dat was een bosstrook tussen de afrastering van Papendal en de spoorlijn en voerde over het Gerard Nijboerpad.
Daarna kwamen we in het land van de missionarissen van Mill Hill. Over andere wegen en paden als destijds met de WS78 tocht vanuit Oosterbeek op 8 december 2007 bereikten we het open Maria-kapelletje. Toen met de tocht uit Oosterbeek liepen we vlak langs de Johannahoeve. Toen waren ze daar druk bezig met nieuwbouw. Nu zagen we, weliswaar op afstand, dat daar een heel langwerpig gebouw was gerealiseerd.

Al sinds 1943 zijn de Mill Hill-missionarissen gehuisvest in de Johannahoeve. Van oorsprong is de St. Joseph’s Missionary Society een Engelse sociëteit, die dateert van 1873. De naam komt van een voorstadje van Londen, waar het moederhuis van de wereldwijd verspreide Mill Hill-missionarissen nog steeds is gevestigd. De Johannahoeve is het enige verblijf voor de missionarissen in Nederland. Omdat de ruimte voor de 130 in Nederland en de 75 in het buitenland verblijvende missionarissen al enige tijd aan de krappe kant is, wordt de Johanna-hoeve uitgebreid met nieuwbouw naast het bestaande complex.

We kruisten opnieuw de Amsterdamse weg. Nu betraden we het Vijverbos en liepen langs huize Boslust met bevroren vijver en over talrijke bruggetjes. Even voor punt 123 uit de routebeschrijving liep langs een weiland een pad, waar bij goed opletten, het duidelijk was, dat je hier een klein stukje van de route kon afsteken. Wij zagen dat niemand doen, maar één persoon moet toch de eerste zijn. Of waren wij misschien één van de laatsten die dit deden.
In de Arnhemse wijk Hoogkamp werd de koffiepost bereikt. Het was hier erg druk en er stonden meer dan 10 wandelaars op hun beurt te wachten. Hoewel wij naar deze post hadden uitgekeken om iets te drinken, omdat we op de grote rust ook al niets hadden gedronken, besloten we toch door te lopen en hoopten daarop dat het op de fruitpost rustiger zou zijn.
Hier op de koffiepost troffen we weer het groepje van vier uit de drie noordelijkste provincies van Nederland. Omdat er deze dag niet zo veel wandeltochten van 40 km waren, waren talrijke fanatieke noordelingen ook op deze tocht aanwezig.
Op 27 km zei mijn fototoestel: bekijk het maar. Inmiddels hadden we 91 foto’s gemaakt en konden toch al een aardige fotoreportage maken. In de fotoreportage treft u van het resterende traject van deze wandeltocht foto’s van anderen aan met bronvermelding. We kwamen nog door Park Zypendael waar een alleraardigst kasteeltje stond met de gelijknamige naam.

Huis Zypendaal werd tussen 1762-1764 gebouwd voor de Arnhemse stadssecretaris Hendrik Willem Brantsen en bleef lange tijd in bezit van de familie Brantsen. Het omringende park is in 1803 aangelegd door de tuinarchitect Posth en in 1863 in landschappelijke stijl gewijzigd door Petzold. In 1930 werd het kasteel aangekocht door de gemeente Arnhem. Inmiddels zijn huis en koetshuis gedeeltelijk in gebruik genomen als kantoor van Het Geldersch Landschap en de Geldersche Kastelen. De hoofdverdieping is met meubels en kunstvoorwerpen uit het voormalig Brantsen-bezit aangekleed op de wijze van een bewoond huis.

In het Sonsbeekpark kwamen we nog bij een grote waterval. Hier kon je zowel over de waterval lopen als er onderdoor. De meeste wandelaars zullen niet van het bestaan van de route onder de waterval hebben afgeweten, want de meeste wandelaars kijken niet op de routebeschrijving waar deze informatie opstond. Thuis hebben wij een foto hangen waarop Coos staat afgebeeld met op de achtergrond het vallende water van de waterval. Die foto is destijds door een wandelaar gemaakt, die nu ook meeliep, en toen was dat tijdens een Euraudax wandeltocht. Wij liepen dus onder de waterval door.

Park Sonsbeek is een lustoord en heeft die functie al bijna 250 jaar. Het ligt op een unieke plek en vormt de overgang tussen de stad en het omliggende land. De eerste bewoners waren boeren en molenaars die in het midden van de 18e eeuw gezelschap kregen van de gegoede burgers die zich wilden terugtrekken in de natuur, hoofdzakelijk voor de jacht of de paardrijkunst. Na verloop van tijd werden er landhuizen gebouwd, voorzien van vele vensters, zodat vanuit iedere hoek een prachtig uitzicht werd geboden. Sinds 100 jaar is het park niet langer voorbehouden aan weinigen, maar mag iedereen er toeven.

We zagen deze dag veel bekenden van voormalige Euraudax wandeltochten. Ook verschillende inrichters van Euraudax tochten waren nu aanwezig. Dat waren (o.a.) inrichters van de plaatsen Schaarsbergen, Veenendaal en Haarlem.
Nog één van de laatste steile beklimmingen was die naar een watertoren nabij het uitzichtspunt Belvedère. We zagen hier een wandelaar, die op zijn rug ging liggen om zodoende een foto van de hoge watertoren te kunnen maken. Na een zwembad, waar niemand te bekennen was, daalden we nabij Monnikhuizen af naar een verkeersweg. Bij een bushalte stond een oudere vrouw die vol bewondering voor ons klapte. Hier volgde nog een steile trap om vervolgens door de parken Angerenstein, Insulta Dei en Regina Pacis de finish weer te bereiken. Rond 5 uur werd de finish bereikt en hadden we de tocht in 8 uur afgelegd.
Sinds een aantal jaren (10) mogen wij voor WS78 de laatste tocht voor onze rekening nemen. Daarbij doen wij altijd zo ons best om dit de mooiste tocht van de winterserie te laten worden. Maar na het lopen was deze tocht in Arnhem zijn we tot de conclusie gekomen dat het dit keer niet gelukt is. Zo mooi vonden we deze tocht uit Arnhem. Als u een andere mening heet, kom dan naar Maarn en we vernemen graag uw reactie. Er waren 541 deelnemers en het IVV-nummer was 11433.
We danken de organisatoren heel hartelijk voor de organisatie van deze tocht.

Henri Floor