Schermerroute

Op donderdag 28 juni was de tweede dag van de 1e Plus Wandelvierdaagse Alkmaar 2007. De start was deze dag vanuit wijkcentrum De Oever te Oudorp. Via een zogenaamd Kippebruggetje staken we kort na de start de Ringvaart over. Bij het Kippebruggetje hadden we een mooi uitzicht op de Ambachtsmolen.

Opmerkelijk is, dat deze molen, temidden van andere strijk- en poldermolens, nooit een 'naam' in de vorm van een cijfer of een letter heeft gekregen. Minstens zo opvallend is (daardoor?) het grote aantal aanduidingen dat deze molen heeft gekend: Ambachtsmolen, Molen achter Oudorp, Strijkmolen, Geestmerambacht, Molen ’t Wuiver, Molen bij de Kippenbrug. Na overleg met de eigenaar is de naam 'Ambachtsmolen' als meest kenmerkende bevonden.

Oterleek (ongeveer 650 inwoners) is een klein dorp aan de rand van Heerhugowaard. Als je het dorp van de zuidkant binnenrijdt is het alsof je zo'n 80 jaar teruggaat in de tijd. De tijd, zoals die wordt beschreven in het lied "het dorp", gezongen door Wim Sonneveld. De Dorpsstraat is te smal om 2 auto's te laten passeren. Het is dan ook een oude dijk tussen de 2 helften van de 16 e eeuwse polder Oterleek die vanaf 1600 op kaarten voorkomt, maar er al rond het jaar 1200 in aanleg moet zijn geweest. Langs de Dorpsstraat staan hoofdzakelijk vrijstaande oudere huizen, waaronder enkele fraaie oude stolpboerderijen en veel groen in de vorm van grote kastanjebomen e.d. Oterleek is vanaf de 11e eeuw onafgebroken bewoond.

We vervolgden ons pad langs de Ringvaart van de Heerhugowaard. Daarbij liepen we nog trajecten van de ANWB fietsroutes "Droogmakerij" en "Dijk en Waard". Daarna liepen we over de Noordschermerdijk langs de Schermerringvaart en drie molens naar Rustenburg.
Hier was op 9,2 kilometer een rust en stempelpost nabij Restaurant De Gouden Karper. Het ging de eigenaar vermoedelijk goed voor de wind, want ze waren gesloten en hadden zeker geen behoefte aan extra inkomsten. Voor de wandelaars, die naar een kopje koffie snakten of even uit de harde wind wilden vertoeven, was het wel pech hebben. We zagen hier in Rustenberg verscheidene fraaie groenkleurige houten huizen met gele dakrand en rode dakpannen.
Over een verkeersweg langs de Ringvaart liepen we naar Hensbroek. Daarbij werden we door de eerste bui van in totaal twee buien overvallen. In een sloot zwommen zes zwanen, 2 grote en 4 kleine exemplaren. In de muur van een boerderij zat nog een mooie muurtegel over het onderwerp "Jona en de walvis". Bij de afslag naar Hensbroek liepen we rechtdoor, over de Oostdijk. Bij een molen met een wit bruggetje staken we de vaart over en volgden daarop de Obdammerdijk. Heerhugowaard bleef maar steeds links van ons liggen.

Heerhugowaard
Midden in het polderlandschap ligt de relatief nieuwe gemeente Heerhugowaard, ontstaan uit het gehucht Huigenwaard. Er zijn nog historische poldereigenschappen terug te vinden en er is een Poldermuseum. Nu is de plaats vooral geschikt om te winkelen in het moderne winkelcentrum Middenwaard.

Bij het gemaal Obdam was op 14,0 kilometer een rustplaats. We kregen hier een flesje water met prik aangeboden, waarvan je goed kan boeren, maar dus niet ideaal voor de wandelaars was. Maar iets dat je gratis kan krijgen negeer je niet zo makkelijk. Net toen we weer verder wilden lopen brak de tweede bui van deze dag los. Gelukkig konden we bij de verzorgingspost onder (loof-)bomen staan. We hadden uit voorzorg wel de regenbroek aangetrokken, maar dat bleek achteraf niet nodig te zijn.
Bij buurtschap Berkmeer staken we de Ringsloot van de Berkmeer over. Vervolgens volgden we de Nieuwe Weg tot ongeveer 1 kilometer voor Opmeer. Bij een ophaalbrug sloegen we af en volgden nu de Lage Hoek. Op nummer 3 was de verzorgingspost. Maar het bleek dat we de Lage Hoek aan het eind hadden opgepikt. Daarna volgden we deze weg zeker nog een kilometer alvorens de verzorgingspost nabij Langereis op 21,5 kilometer werd bereikt. Dit was vlak voorbij molen De Vier Winden uit 1891.

Molen De Vier Winden uit 1891 te Hoogwoud, buurtschap Langereis, gemeente Opmeer.
Oorspronkelijk maakte het gebied van de Lagehoek deel uit van het Waterschap De Vier Noorder Koggen. In de eerste helft van de16de eeuw scheidden de landen van de Binnenpolder met die van de Lagehoek zich van de overige landen van de Vier Noorder Koggen af en werden bij uitspraak van de commissarissen van het Hof van Holland op 22 september 1541 tot een afzonderlijke polder gemaakt Achtendertig jaar later heeft de Lagehoek zich als lager deel weer van de Binnenpolder afgescheiden en zich verzekerd van een uitmaling op de Langereis, die deel uitmaakte van de Geestmerambachtsboezem. Hiertoe werd in 1578 een overeenkomst gesloten tussen Geestmerambacht en die van de lange landen van Hoogwoud van den Hoeck, waarin het onderhoud der kadijken, het zetten van een molen en andere verplichtingen tegenover het ambacht werden geregeld.

We hoorden hier een medewandelaar de opmerking maken dat er helemaal geen EHBO op de posten was. Omdat wij deze nog niet nodig hadden gehad, hadden wij daar niet zo opgelet. De Eerste EHBO was deze dag pas op ongeveer 27½ kilometer. Over de Veenhuizerkade liepen we naar de Molenweg. Daarna volgden we de Middenweg tot aan de verzorgingspost op 28,5 kilometer. Men was hier al bezig om banken op te ruimen omdat we tot de laatsten behoorden. Iets voorbij deze post was op ongeveer 29 kilometer pas de eerste koffiemogelijkheid in een Chinees restaurant. En deze stond niet in het officiële programma.
Via de buurtschappen Oostwijk bereikten we buurtschap Pannekeet.

Pannekeet ligt in het noorden van de gemeente Heerhugowaard, tussen Zuid-Scharwoude, kanaal Omval-Kolhorn, en De Noord in. De plaatsnaam komt al in 1840 voor in de huidige spelling. De naam verwijst naar het oorspronkelijke kleine gebouw waaruit de buurt is ontstaan. Het is onduidelijk of de plaatsnaam verwijst naar het pannendak van het gebouwtje of naar de familienaam, die veel voorkomt in dit deel van West-Friesland. Van de uitgegroeide en uitgestrekte plaats is weinig meer te zien, een groot deel van het gebied is industrieterrein geworden. Aan het westelijk deel daarvan is de huidige bewoning van Pannekeet nog wel te vinden.

Rijk der 1000 eilanden
De dorpen Broek, Zuid- en Noord-Scharwoude hadden als bijnaam 'Het rijk der duizend eilanden'; die naam is nu vereeuwigd in de naam van een nieuwbouwwijk. Ten tijde van de varkenspest in de 13e eeuw besloot men om de dieren in quarantaine te stellen. Dit deden de boeren door aparte eilanden te maken. De vruchtbare grond die men overhield bij het maken van de sloten werd gebruikt om het land op te hogen. De verhoging van de vruchtbaarheid was een belangrijke reden om dit eilanderijk te creëren. Elk eiland heeft een aparte naam.

Door het Rijk der 1000 eilanden liep ook de dorpsgrens van Zuid-Scharwoude en Broek op Langedijk. Kort daarop werd de Broeker veiling in Broek op Langedijk bereikt. Over een route die normaal verboden is betraden we de Broeker veiling. We kregen hier een lunchpakket aangeboden. Later hoorden we dat de 20 kilometer lopers hier een tegoedbon voor een gratis bezoek kregen, hetgeen wij niet aangeboden kregen. Op een terrasje buiten aten we ons lunchpakket op. Toen even later een wandelaarster arriveerde met een groot taartgebak, kon één van de wandelaars het niet laten om te vragen waar zij haar lunchpakket had gehaald. Het lunchpakket bestond trouwens uit een broodje met ham, een broodje met kaas, een krentenbol, een mars, een kartonnen pakje Friese Vlag halfvolle melk en een plastic flesje van 1/3 liter met halfvolle melk en een appel. Hoewel we ons meegenomen lunchpakket, bestaande uit 12 sneden vruchtenbrood, al op hadden, kon dit er ook nog bij.

Broek op Langedijk is het centrum van een oud tuinbouwgebied.
Ooit bestond dit gebied uit meer dat 10.000 eilandjes. Deze eilandjes zijn sinds de 17e eeuw ontstaan door het, met de hand, uitgraven en uitbaggeren van sloten. Deze eilandjes (akkertjes) waren uitsluitend per boot over het water bereikbaar. De gemeente werd daarom ‘het rijk der duizend eilanden’ genoemd. Op de akkertjes werd vooral kool geteeld. De kool werd vanaf 1887 verhandeld in de Broekerveiling.
Een doorvaart groenteveiling, uniek in Europa.
Hier is het ‘veilen bij afslag’ ontstaan, een systeem dat tegenwoordig bij alle grote veilingen wordt toegepast. De herinnering wordt levend gehouden door het historische veilinggebouw en de markante lighallen die boven het water gebouwd zijn.
In de 70-er jaren van de 20e eeuw heeft dit tuinbouwgebied door een nieuwe ‘landinrichting’ een grote metamorfose ondergaan. Het hele gebied ging op de schop. De percelen werden veel groter gemaakt, vele sloten werden gedempt, gemalen werden vergroot, nieuwe wegen aangelegd en bedrijven verplaatst. De vaarpolder werd een rijpolder.

We passeerden een hekwerk voor een weiland met de tekst: "Alles wat adem heeft looft de Heer". Dit is vrijwel de letterlijke tekst van het eerste couplet van lied 21 uit het Liedboek voor de Kerken en luidt: "Alles wat adem heeft love de Here".
Aan de zuidkant van Broek op Langedijk liepen we nog langs een molen en langs kanaal Alkmaar (Omval) Kolhorn. Daarna liepen we ter hoogte van Sint Pancras nog langs de spoorlijn Alkmaar - Den Helder. Alkmaar werd betreden bij buurtschap Nollen waarbij we over de Achterweg liepen.
Door het Oudorperhout kwamen we nog langs het voormalige kasteel De Nieuwburg en zagen we nog 3 molens. De dagafstand bedroeg 40,8 kilometer. Het was een overwegend droge en zonnige dag geworden met een maximum temperatuur van rond de 16 graden.

Henri Floor