Ronde van Zuid-Limburg 2005, 1e wandeldag, maandag 21 mei.

Voorgaande jaren waren we steeds op de vrijdag voorafgaande aan het begin van de wandeltocht afgereisd naar Heerlen of omgeving. Dit jaar vertrokken we op de eerste dag van deze wandeldriedaagse ’s-ochtends vroeg van huis. We legden de ± 190 km lange reis af in 2 uur en een kwartier.
Rond 9.50 uur begonnen wij deze eerste wandeldag met de wandeling op zaterdag 21 mei. De route voerde globaal hetzelfde als het voorgaande jaar, maar dan tegengesteld. We verlieten startlokaal De Spuiklep op het NS-emplacement als een van de laatste. We liepen eerst parallel aan de spoorlijn. Voor het station liepen we het spoor onderdoor en passeerden het busstation. Daarna liepen we door de wijk Schandelen en passeerden de Evangelisch Lutherse kerk en de RK kerk van het Heilige Hart van Jezus.
Vervolgens liepen we door de wijk Meezenbroek en liepen langs enige vijvers. We staken de Kasteellaan nog over. We kregen uitzicht op fabriekgebouwen behorende bij de zandgroeve. Even betraden we hier de gemeente Landgraaf, maar spoedig werd dat weer Heerlen.
We betraden de Brunssummerheide.
Ruim 600 hectare van deze heide is in het bezit van de Vereniging Natuurmonumenten die hier schapen laat grazen (Drentse Schoonebeekers), om opslag van bos tegen te gaan. De naaldbossen, in de jaren dertig van de vorige eeuw aangelegd, ten behoeve van de mijnbouw, worden geleidelijk omgevormd tot 'natuurlijk' bos met meer inheemse soorten. De heide is een sterk heuvelachtig terrein met bossen, beeklopen, vennetjes en heidevelden. Met name de heidevelden zijn uniek, omdat ze als enige in Nederland op een zandbodem voorkomen die niet uit de ijstijd stamt. Aan de rand van de Brunssummerheide wordt dan ook zilverzand gedolven, dat o.a. door de kristal- en glasindustrie gebruikt wordt. Het gebied is op een aantal plaatsen zeer nat, de Rode beek ontspringt hier. Het brongebied van de Rode Beek is zeer waardevol en daarom grotendeels een beschermd natuurgebied en niet toegankelijk. Vereniging Natuurmonumenten hoopt in dit gebied in de nabije toekomst weer de kraanvogels aan te treffen, op trektocht naar het Zuiden. Vanaf vele heuvels kunt u van mooie vergezichten genieten.
Na een lange weg door het bos werd het bezoekerscentrum van Natuurmonumenten bereikt.
Bezoekerscentrum Brunssummerheide (Schrieversheide) en pannenkoekenhuis is een van de zes bezoekerscentra in Nederland van de Vereniging Natuurmonumenten. U kunt zich hier laten voorlichten over de natuur op de heide en een hapje eten of iets drinken. Ook zijn er wandelroutes van Natuurmonumenten verkrijgbaar. Het dak van het centrum fungeert als opvangbak van regenwater. Via een ondergrondse pijpleiding wordt een van de vennen in de nabijheid van het centrum met dit regenwater gevoed.
De afgelegde afstand bedroeg 6 km. We hielden hier een rust. We zaten hier binnen aan een tafeltje in de schaduw. Maar de meeste wandelaars zaten buiten op het terras in de zon. Er waren al zo’n 4˝ uur voorbij gegaan sinds we ontbeten hadden en hadden trek gekregen.
Na deze rust vervolgden we ons pad en maakten nog een foto van dit café. We kwamen langs een weersatelliet van de sterrenwacht. We dwaalden verder over de Brunssummerheide. Het gebied was behoorlijk heuvelachtig met meerdere steile heuvels. Het noordelijkste punt van deze wandeling was het bruggetje over de rode beek.
Na 9˝ km werd de verzorgingswagen bereikt, gelegen aan de rand van de Brunssummerheide en op ± 1 km van de Duitse grens. We wilden soep bestellen, maar dat kon niet meer op deze post. Men was al bezig met opruimen. We hadden nu definitief het grondgebied van de gemeente Landgraaf betreden.
De gemeente Landgraaf is ontstaan uit een fusie van de drie gemeenten Schaesberg, Nieuwenhagen en Ubach over Worms. De gemeente ontleent haar naam aan de landgraaf. Een landgraaf bestaat uit een dubbele wal met een twee tot drie meter droge diepe gracht. Deze loopt over een grote afstand bijna geheel langs de rand van een gebied, waarvan de samenstelling van de bodem uit zandgrond bestaat. Op de wal is er een begroeiing van in elkaar gevlochten bomen en struiken. De wal diende o.a. voor afweer en bescherming van een groot gebied tegen rovers en plunderaars. De landgraaf stamt uit de Middeleeuwen. Aan de rand van de Brunssummerheide, oostelijk van de Sigranogroeve en nog in de gemeente Landgraaf, ligt een deel van een landgraaf.
Door de wijk Ravetsmaar liepen we naar het centrum van Landgraaf. Bij een bergsportzaak was nog een kleine verzorgingspost met gratis koffie, thee of limonade. Gratis om hierdoor ook nog eens een blik in de bergsportzaak te werpen.
Nadat we weer in bosgebied gekomen waren hadden we een na een sanitaire stop een verkeerd vervolgpad ingeslagen. Op een splitsing aangekomen zagen we geen markeringen meer. Wel zagen we een eind lager wandelaars lopen. Er kwamen echter ook twee wandelaars op ons pad achterop gelopen. We vroegen hen of ze de gele markeringen hadden gevolgd of dat ze ons waren gevolgd. Ze zeiden dat ze de gele markeringen hadden gevolgd, maar ze begonnen wel te twijfelen. Wij vervolgden ons pad in de richting waar we de andere wandelaars hadden gezien, terwijl onze achtervolgers terugliepen en zodoende weer op het goede wandelpad terecht kwamen.
Via Nieuwenhagen werd Eygelshoven bereikt. Hier was een rustpost in basisschool De Schatkist. De afgelegde afstand bedroeg hier 16˝ km. Hier konden we nog wel soep krijgen.
Langs een vijver, waar veel vissers actief waren, verlieten we Eygelshoven weer. Tijdens de beklimming van een steile helling zagen we een boom, die van onderen een langgerekte dwarsdoorkijk had. We bevonden ons inmiddels op het grondgebied van Kerkrade, waartoe Eygelshove ook behoort.
Nu zetten we koers naar de Anstelvallei en liepen nu een tijdlang langs de Cranenweyer. We liepen op korte afstand van NS-station Chevremont, maar we zagen het station niet. Het zuidelijkste punt wan de wandeling was bij kasteel Erenstein. Hier was ook een controlepost.
Het kasteel stamt uit de 18de eeuw en in het kasteel bevinden zich woningen en een restaurant. Aan de achterkant van het kasteel is een slotgracht. Door de Anstelvallei stroomt de Anstelerbeek en vormt enkele meren. Het verst van het kasteel gelegen meer is een stuwmeer, in de volksmond bekend als de 'Craneweijer'. Boven op een heuvel aan het einde van de Anstelvallei loopt de spoorlijn Kerkade richting Heerlen v.v.. Omdat het aanleggen van het spoor langs de Anstelvallei een kostbare aangelegenheid was, werd dit spoor al snel 'Miljoenenlijntje'genoemd.
De officiële route liep hier niet over de binnenplaats van kasteel Erenstein, zoals vorig jaar. We waren zo vrij om hier even van de officiële route af te wijken.
We verwisselden de gemeente Kerkrade voor die van Landgraaf en kwamen in het Strijthagerbeekdal.
In dit gebied liggen historische gebouwen, zoals twee oude hoeven, Winselerhof en Overste Hof, alsmede het fraai gerestaureerde Kasteel Strijthagen met bijbehorende watermolen en ijskelder.
Daarop bereikten we de Strijthagener watermolen. Hier was de laatste wagenrust. De afgelegde afstand bedroeg nu 23 km. Even verderop passeerden we kasteel Strijthagen op afstand (we zagen het aan de overkant van een vijver liggen).
De muziek, die we al een tijdje in de verte hoorden, werd nu steeds luider. Op een parkeerplaats bij een draf- en renbaan, waar een week tevoren het Pink Pop Festival plaatsvond, stond opnieuw vol met auto’s. Maar nu met fietsfanaten. Het was hier uitermate druk met fietsers en vertrekkende auto’s van fietsers die hun tocht beëindigd hadden. We liepen hier langs een groot Schachtwiel.
Dit schachtwiel komt van schacht II van de voormalige steenkolenmijn Staatsmijn Wilhelmina. Een schachtwiel diende om de liften naar de ondergrondse mijngangen op en neer te laten.
Verderop kwamen we nog langs de Caumermolen en de Oliemolen alvorens de finish te bereiken.
Aan de oude tak van de Caumer ligt de Caumermolen. De achterzijde van molen bestaat uit authentiek vakwerk. Het molenwerk is er niet meer, maar het was vroeger de oudste molen van Heerlen en in bezit van de landsheer. Een inbraak in de nacht van 7 op 8 december 1772 leidde tot het grootste Heerlense bokkenrijdersproces ooit. Het huidige complex is grotendeels uit baksteen opgetrokken en stamt uit 1787. Het is echter een verbouwing uit dat jaar want de molen is veel ouder en wordt reeds in 1371 genoemd als "banmolen", dat wil zeggen dat de bewoners van een bepaald gebied verplicht waren daar hun graan te laten malen, tegen betaling (in natura) uiteraard. Door het bezit van dit recht valt af te leiden dat (een voorloper van) de molen zeker al in de 11e eeuw bestond. Het maalwerk werd na de tweede wereldoorlog verwijderd.
De Oliemolen is een bovenslagmolen. Deze werd eerst gebruikt voor het malen van oliehoudende gewassen als lijnzaad. Later werd er alleen nog graan gemalen. De muurankers 1502 zijn gebaseerd op een waarschijnlijk valse oorkonde. De molen stond er wel sinds midden 16de eeuw. De molen was van 1769-1953 in het bezit van de Heerlense familie Wetzels.
De afgelegde afstand bedroeg 30,3 km. Het was een mooie droge dag geworden met een maximum temperatuur van 20°.

Henri Floor & Coos Verburg