Wind, natte sneeuw en 100 kilometer in Waterland.

Eigenlijk was ik nog niet van plan om zo vroeg in het jaar al een 100 kilometertocht te gaan lopen. Baankapitein Rolf Craanen maakt me echter enthousiast voor deze Euraudaxtocht en zo kwam het er toch van. Behalve het enthousiasme van Rolf was ik, en ik beken het eerlijk, nog nooit van mijn leven in Monnickendam geweest. Wel ken ik deze plaats als de geboorte- en woonplaats van ene Herman Steur.
Deze voormalig vermogend vishandelaar bezocht in de jaren 80 voor een zakentrip Sri Lanka (het vroegere Ceylon). De zakentrip verliep voor hem geheel anders. Door een voorval werd hij persoonlijk betrokken bij en geconfronteerd met de armoede die het land kende en nog kent. Door dit voorval besloot hij zijn zakenleven op te zeggen en zich in te zetten voor de allerarmsten van Sri Lanka. Zo stichtte hij midden in de jungle het zogenaamde Holland Welkom Dorp, waarin 260 dakloze Srilankaanse bejaarden een dak boven het hoofd hebben. Twee jaar geleden ben ik in het Holland Welkom Dorp geweest om les te geven aan het verzorgend personeel. Behalve weldoener is Herman Steur ook een 'vreemde' kerel, want de huisjes in het Welkom Dorp zijn allemaal gebouwd volgens Monnickendamse stijl!
Als ik dan op 5 maart 2004, midden in de nacht, met een kleine 70 medewandelaars door Monnickendam loop, is het een heel klein beetje alsof ik door het Holland Welkom Dorp loop. Eén van de grote verschillen is de temperatuur. Terwijl het in het Welkom Dorp op dit moment een graad of dertig zal zijn, zo is de temperatuur op hetzelfde moment in Monnickendam om en nabij het vriespunt.
Na een welkomst woord door Rinus Jordaan vertrekken we precies om 23.00 uur uit Cultureel centrum De Bolder. Doordat deze 9e Nacht van Waterland zal bestaan uit 3 lussen van ongeveer 35 kilometer, komen we 2x terug in De Bolder, één maal voor het ontbijt en één maal voor de lunch. De eerste lus voert door Volendam, Edam, Middelie en Purmerend.
Op een zeker moment lijkt het erop alsof er sneeuwvlokjes in de lucht dwarrelen. Even later wordt dit vermoeden bevestigd en is het voor menigeen het moment zich te wapenen tegen de nattigheid. Het valt me iedere keer weer op dat bij regen sommige wandelaars zich verschuilen onder een paraplu. Nu heb je er bij een tocht als deze amper hinder van, maar wanneer er duizenden paraplu's rondlopen, zoals bij de Nijmeegse Vierdaagse van 2001, dan is dat toch op zijn zachtst uitgedrukt onaangenaam.
In Volendam lopen we in het donker langs de haven. Als we langs het monument ter nagedachtenis van die afschuwelijke Nieuwjaarsbrand in Café Het hemeltje van 2001 en het café zelf lopen, zie ik in gedachten weer die verschrikkelijke beelden op de televisie. Evenals het leven gaan ook wij verder en iets verderop, in een nieuwbouwwijk van Volendam, is de eerste wagenrust. Na de verplichte 5 minuten rust vervolgen we onze weg. De eerste 5 wandelaars hebben dan al bedankt voor verdere deelname. Deze wandelaars, vrienden van elkaar, leefden in de overtuiging dat zij zonder noemenswaardige training wel 100 kilometer konden lopen. Het is natuurlijk zuur als je al na 10 kilometer moet vaststellen dat het tempo waarin een Euraudaxtocht gelopen wordt, te hoog gegrepen is.
Het aantal (ophaal) bruggetjes waar we overheen lopen bewijst maar al te zeer dat we in Waterland wandelen. Op wegbewijzeringbordjes zie ik soms namen staan waar ik nooit van gehoord heb. Zo strijken we om 02.11 uur in Het Wapen van Middelie in het gelijknamige plaatsje Middelie neer. Precies 20 minuten nadat we in het café zijn binnen getreden, blaast baankapitein Rolf op zijn fluitje. We krijgen nog 5 minuten om ons klaar te maken voor vertrek.
Na Middelie vervolgen we onze weg door het wonderschone Waterland, althans voor zover ik kan zien in de duisternis. Via Kwadijk, ook zo'n plaats waar ik eerder nooit van gehoord heb, wandelen we naar Purmerend. Bij de plaatselijke voetbalvereniging is een wagenrust ingericht. We hebben 24 kilometer afgelegd. De sfeer in de groep is uitstekend en er zijn amper tekenen van vermoeidheid. Om deel te kunnen nemen aan een dergelijke Euraudaxtocht moeten toch aardig wat euro's worden neergelegd, maar je krijgt er wel wat voor terug! Niet alleen het drinken bij de verschillende wagenrusten is bij de prijs in begrepen, ook krijg je er iedere keer iets lekkers te eten. Nadeel is misschien dat je niet echt de tijd krijgt om te genieten van al dat lekkers. Vijf minuten schrijft nu eenmaal de Union voor en als je dit te kort vind, tja dan moet je geen Euraudaxtocht lopen!
Via een goed uitgedokterde route arriveren we om 05.08 uur in de Bolder in Monnickendam. De eerste lus is geklaard en we laten ons het ontbijt goed smaken. De 45 minuten voorgeschreven rust gebruikt men, naast het ontbijt, ook voor persoonlijke (voet) verzorging en sommigen weten zelfs een hazenslaapje te plegen.
Ietwat stijf in de ledenmaten maken we ons op voor de tweede lus. Tegen 07.00 uur wandelen we Broek in Waterland binnen en het begint heel voorzichtig te schemeren. Typerend voor dit plaatsje is dat het houtwerk van de huizen, authentiek en nieuw, allemaal grijsblauw\groenblauw geschilderd zijn. Dit maakt het tot een genoegen om er doorheen te mogen lopen. Helaas is het nog steeds niet droog en de neerslag, in de vorm van natte sneeuw, in combinatie met een aantrekkende wind vormen zijn niet echt de ideale wandelomstandigheden. Desondanks blijft de sfeer goed en het tempo strak.
De tocht voert ons over de Broekermeerdijk richting Ilpendam. Een tweetal 'wandelfotografen' wordt op een gegeven ogenblik vooruit gestuurd. Even verderop is namelijk een brug over het water en waar vanaf kunnen groepsfoto's gemaakt kunnen worden. Als we de trap opklimmen naar de brug worden de stijve kuit- en beenspieren op de proef gesteld. Kort na de brug arriveren we bij een wagenrust waar we weer ruimschoots gefêteerd worden. Ons wacht nu een oversteek met een pontje die, nadat we met zijn allen aan boord zijn gegaan, vol is. Het tochtje duurt alles bij elkaar slechts een paar minuten.
De route die we nu volgen is kortweg prachtig te noemen. Het voert ons door het bijna ongerepte polderlandschap, waarin veel vaarten liggen. Dit maakt dat we bruggetje op en bruggetje af lopen. Onderweg wordt bij het Vliegeniersmonument een groepsfoto gemaakt. De sneeuwval maakt de foto enerzijds spectaculair, maar aan de andere kant ook weer niet representatief. Zo belanden we in het plaatsje Landsmeer alwaar weer een wagenrust is ingericht.
De tocht na deze rust voert door het prachtige en waterrijke natuurgebied Het Twiske. Hier wordt van ons verwacht dat we sloten oversteken via een brede plank, hetgeen voor enige hilariteit zorgt. In Den Ilp wordt het Café De Drie Zwanen aangedaan voor een langere rustpauze. Er zijn ondertussen 56 kilometer afgelegd en zo langzamerhand beginnen voeten, beenspieren en knieën gevoeliger te worden. In het Café worden door de EHBO'ers vakkundig enkele blaren geprikt en zorgvuldig voeten en of delen ervan ingetapet. Als ook hier na 25 minuten het onverbiddelijke fluitsignaal van de baankapitein klinkt wordt er wat gesteund en gekreund. Het valt niet iedereen even gemakkelijk om weer in de benen te komen!
Net even buiten Den Ilp wordt de tocht weer onderbroken door een tochtje met een pont. De pontbaas zet ons in een paar minuten over en zo zetten we voet aan wal in Ilpendam. Ook Ilpendam kent een aardig historisch centrum en kenmerkende huizenbouw. Tussen deze plaats en op route naar Monnickendam wordt een kaasboerderij aangedaan voor een wagenrust. De vriendelijke kaasboerin of kaasboer heeft een grote schaal vol heerlijke blokjes kaas voor ons neergezet en Hollanders als we zijn, is deze ook snel leeg gepeuzeld.
Na deze aangename korte stop volgt een deel langs het water en is het allerlaatste stukje naar De Bolder niet echt spectaculair. Maar ja, het kan nu eenmaal niet altijd feest zijn! In De Bolder hebben de organisatoren hun uiterste best gedaan om een heerlijke Tortellinieschotel met tomatensaus te bereiden. De organisatie rondom het bord pakken, opscheppen en wegwezen, verloopt eventjes niet gladjes. Als we allemaal door hebben hoe men de stroomlijn wil, heeft iedereen snel een bord vol koolhydraten. De tweede lus zit er op en we hebben een goede 70 kilometer in de benen. Rolf verklapt me dat het laatste stuk met recht het stuk met de laatste loodjes is. Ik zie wel en desnoods zet ik mijn verstand op oneindig.
Na 25 minuten rust vetrekken we vol goede moed aan de laatste lus en alleen zij die deze tocht al eerder liepen, weten hoe zwaar deze is. Even buiten Monnickendam krijgen we als voorproefje een stuk dijk. Een voorproefje slechts, want na enkele kilometers verlaten we deze 'zeewering' weer en zetten we koers richting Zuiderwoude. Deze keer doen we zo'n Waterlands plaatsje bij daglicht aan en geniet ik er des te meer van. Het is werkelijk een heel leuk plaatsje, waar ik zeer zeker op een ander moment nog eens naar terug zal keren. Na de wagenrust in De Belmermeer (vogelmeerpolder met ganzencolonies), vervolgen we onze weg die vooral lang en recht is.
Ondanks de wind en de vermoeidheid is en blijft de sfeer in de groep geweldig en valt er zelfs nog genoeg te genieten van de omgeving. De weidsheid van het landschap is enorm. Dit zijn nu van die plekken in Nederland waarbij je je afvraagt of dit landje werkelijk zo dicht bevolkt is. Aan de andere kant heeft deze weidsheid ook zijn nadelige kant. Zo zien we al geruime tijd de kerktoren van Ransdorp. Dan weer recht vooruit, dan weer links van ons en het lijkt maar niet dichterbij te komen. Als we nagenoeg op de A2 lopen slaan we gelukkig linksaf en stevenen we recht op de kerktoren af. In Ranswijk proppen we ons in het oergezellige Café De Zwaan, niet te verwarren met de Drie Zwanen van enkele uren geleden. Een stappenteller geeft 85 kilometer aan.
Het valt menigeen nu behoorlijk zwaar om weer overeind te komen en moet zelfs een wandelaar ondersteund worden door zijn wandelmaatjes. In de verte ligt de dijk waarop we straks de laatste kilometers zullen afleggen. Na 88 kilometer is het dan zo ver. De lang verwachte dijk ligt aan onze voeten en eenmaal bovenop krijgen we de wind van voren. Neen, niet van onze baankapitein, maar van Moedertje Natuur. Achtentachtig kilometer, dus 12 kilometer dijk tot aan Monnickendam. Hoe ik ook mijn best doe om een glimp van deze plaats op te vangen, het lukt me niet. Het tempo dat de voorlopers aangeven is niet voor iedereen meer te volgen. Het gevolg is dat er grote gaten vallen in het peloton. Omdat een Euraudaxtocht stipte tijden kent, lijkt het erop dat hier het gezegde: 'samen uit samen thuis niet opgaat!' Zeker op een dijk, waar je heel ver naar voren en naar achteren kunt kijken, is de lange sliert zichtbaar.
In gedachten ben ik bij hen die niet meer dan een stip aan de horizon zijn. Wat moet dit voor hen afzien zijn. Helaas kent ook deze tak van sport geen mededogen. Gelukkig is er in het prachtige plaatsje Uitdam nog een comfortabele wagenrust in een grote schuur. Het geeft de achterblijvers en vergeef me deze betiteling, de gelegenheid weer aan te sluiten. Genietend van de heerlijke erwtensoep, die naar hartelust wordt uitgeschonken door de organisatoren, is de hele groep weer compleet. Edoch, edoch ... het fluitje van Rolf is meedogenloos. Na ampele 7 minuten is het weer tijd voor vertrek. Eenmaal weer op de dijk zijn heel in de verte de twee kerktorens van Monnickendam te zien. Althans, ik laat me dit vertellen door een medewandelaar. Er moeten nog 7 kilometer worden afgelegd en als ik zo naar de torens kijk, kan ik me dit niet voorstellen. In mijn beleving liggen zij nog vele kilometers verderop.
Als de zon langzaam begint te zakken, wordt het ook een stuk kouder. Toch is het een prachtig gezicht die ondergaande zon op het water van het IJsselmeer en ik kan er zelfs na zo'n afstand als nu nog van genieten. De natuurlijke elementen, de afstand en de tijd dat we al op de been zijn, begint zijn tol te heffen. Binnen een paar kilometer is de groep weer geheel uiteen geslagen en is de laatste wandelaar amper nog te zien. Ondanks dit blijft het tempo straf en er wordt al een heel klein beetje gemopperd om me heen. "Moeten ze nou echt precies om 19.00 uur binnen zijn?", vraagt een enkeling zich af. Baankapitein Rolf kan dit niet gehoord hebben, maar heeft het kennelijk wel via telepathie vernomen. Vanaf het moment dat we dijk verlaten is het alsof de handrem aangetrokken wordt. Bijna stapvoets naderen we het verlossende einde.
Als we uiteindelijk 2 minuten 'te laat' aankomen is de groep wel nagenoeg weer compleet. Buiten het Cultureel Centrum worden we met een warm applaus onthaald door de organisatoren en familieleden en vrienden van wandelaars. Even later weet organisator Rinus Jordaan de aanwezigen in de zaal te melden dat er slechts 7 uitvallers zijn. Zij die voor de eerste maal de 100 kilometer hebben afgelegd krijgen naast het diploma ook een bos bloemen en ik denk: "Da's nou eens leuk!" Afgezien van deze extra aandacht die deze mensen verdiend hebben, wordt iedere wandelaar in het zonnetje gezet door dat ieder persoonlijk het diploma overhandigd krijgt. Neen ik vind deze afsluiting meer dan de moeite waard, want ik heb het wel eens anders meegemaakt!!
Onder de aanwezigen worden de schijnwerpers ook op verschillende personen in het bijzonder gericht. Zo ontvangt Johan Hut een kolossale, maar prachtige Adelaar uit handen van Euraudax voorzitter Bertus van Ginkel, namens de Franse Audax Organisatie. Hij krijgt dit bijzondere geschenk omdat deze 9e Nacht van Waterland voor hem zijn tiende Adelaar opleverde. Als de voorzitter opsomt wat dit inhoudt, duizelt het me door de vele kilometers die ervoor afgelegd moeten worden. De man stijgt in ieders achting en zo komt er een einde aan een lange, mooie, koude en vermoeiende tocht, die perfect georganiseerd is en bovenal perfect geleid door Rolf Craanen en Peter Roelofsen als assistent.
Rinus Jordaan, op naar je tiende Nacht van Waterland.

Wandelaar Hans Brongers