Met WS78 vanuit Ilpendam

Op zaterdag 18 oktober 2003 organiseerde WS78 een 40 km wandeltocht vanuit Ilpendam. De start was vanuit Dorpshuis Ilpendam aan de Kerkstraat. Het was de eerste keer dat WS78 een startlocatie had, die niet direct bereikbaar was vanaf een treinstation. Maar Ilpendam was bereikbaar vanuit Amsterdam en er reden tussen 8.00 en 9.00 uur wel 8 bussen vanaf NS Amsterdam-Centraal naar Ilpendam.
Ilpendam is een dorp dat al in 1170 bestond. Het dankt zijn naam aan de plaats van een dam in de Ilp, een watertje waarvan de Dorre Ilp, die aan de overkant van het Noord- Hollands kanaal ligt. Voor de inpoldering van de Purmer had Ilpendam nog een open verbinding met de Zuiderzee. Het Noord-Hollands kanaal is van 1818-1824 gegraven en loopt van Amsterdam naar Den Helder met een lengte van 80 km.
Rond 9.00 uur werden we buiten toegesproken door de voorzitter van WS78 waarna gestart kon worden. Al na 150 meter kregen we de eerste, zij het kleine, bospassage met het Burgemeester van Oorschotplantsoen. We verlieten het plantsoen over een stenen bruggetje. We zouden deze dag nog eindeloos veel over bruggen en bruggetjes komen. We liepen deze dag wel zo'n 40 (veertig) keer over een brug.
We verlieten Ilpendam over een brug over de Purmerringvaart. 1½ km verderop staken we de Purmerringvaart over. We liepen nu naar en door het uitgestrekte buurtschap Overleek. Op een splitsing bij een gemaaltje, waar het r.d. naar Monnickendam nog 3 km was, sloegen we af. Nadat we over een bruggetje waren gekomen, kwamen we twee wandelaars met rugzak tegen. Zij liepen een traject van het Trekvogelpad.
Opnieuw sloegen we af en zetten nu koers naar het plaatsje Broek in Waterland. We konden het ons nauwelijks voorstellen, dat er op zo korte afstand van de hoofdstad van Nederland zo'n rust heerst en dat er zoveel weilanden zijn met schapen en koeien en paarden. We kregen de kerktoren van Broek in Waterland in het vizier en lieten deze blik niet meer los totdat we in het centrum van Broek in Waterland kwamen. Bij het Havenrak, een groot meer in het centrum van Broek in Waterland hadden we een mooi uitzicht op de kerktoren. Verderop aanschouwden we talrijke oude, haast antieke huizen. Op enige huizen lazen we het jaartal 1740. Dit was onder andere het geval met het Broekerhuis, waarlangs we ook liepen. Even voorbij een begraafplaats hadden we op 10½ km de soeppost. Hier lieten we de vermicellisoep goed smaken en namen nog een paar bekertjes.
Broek, zoals de plaatselijke bevolking van Broek in Waterland hun stek trots noemen, is aan drie zijden gebouwd rondom een water, het Havenrak. Dit water stond in de 18e eeuw nog in open verbinding met de Zuiderzee. In de 17e eeuw dreef de bevolking handel op de Oostzee en was het dorp het domicilie van verschillende zeeschepen. De vrij grote huizen getuigen van de vroegere welstand, evenals de verzorgde tuinen, de theekoepels, de sierprieeltjes en de houten huisjes, geschilderd in de echte ‘Broeker-grijs’ kleuren, de fraaie Hervormde kerk en de slingerende straatjes.
Nu volgde een heel mooi traject door natuurgebied Varkensland. We moesten nu witte palen volgen in een weilandengebied. Een echt pad liep hier niet en je moest goed opletten dat je niet in uitwerpselen van koeien liep. De niet altijd even grote weilanden waren verbonden met hekken, die niet altijd openstonden of bruggetjes waar we overheen moesten lopen. Soms was het bij deze op- en afstapjes bij de bruggetjes modderig, waarop het gewenst was af en toe wat grotere stappen te nemen. Althans voor diegene waarbij dat mogelijk was. De anderen hadden hier dan pech.
Het Varkensland is een door Staatsbosbeheer beheerd open veenweidengebied en is 505 ha groot. Brede waterlopen en manshoge rietkragen bepalen het beeld van dit gebied tussen Broek en Watergang. Het Varkensland bevat licht brak water waardoor er zoutminnende planten voorkomen, zoals echt lepelblad. Op de drassige graslanden kunnen grote aantallen weidevogels ongestoord broeden. De vele rietkragen bieden plaats aan moerasvogels als bruine kiekendief, porseleinhoen en roerdomp. Buiten het broedseizoen is het gebied opengesteld over het kerkenpad. Het is dit pad waar wij deze dag met WS78 bijna vier kilometer lang overheen lopen.
We kwamen uit bij "'t Marsbosje". Dit was een klein bosperceel temidden van de weilanden. Voor de aardigheid telden we hoeveel stappen het pad door dit bosje lang was en we kwamen uit op 55 grote stappen. In het bosje stonden twee banken en een prullenbak. We zagen aan de prullenbak overduidelijk, wat we hier niet de eersten waren. De prullenbak was overval en het afval zwierf ook in de directe omgeving van de prullenbak op de grond.
We verlieten het bosje over een meer dan 2 meter hoge brug. Verderop voerde ons pad smal tussen riet door en opnieuw liepen we over een meer dan 2 meter hoge brug. We kwamen uit op de Dorpsstraat van buurtschap Watergang. Hier en ook later hadden jonge kinderen van een jaar of 10 speciale aandacht voor mijn wandelstok en soms vroegen ze, als deze in de kleinste stand was ingeschoven, wat dat voor ding was. We bereikten de verkeersweg van Amsterdam naar Purmerend en volgden deze een kleine km. Daarop staken we met een pont het Noord-Hollands kanaal over. Voor wandelaars kostte het overzetten 27 cent, maar deze en een volgende overtocht was op rekening van de organisatie.
We zetten nu koers naar Landsmeer. Maar de parkoersarchitect had nog een mooie lus bedacht alvorens we het centrum van Landsmeer zouden betreden. Daarbij kwamen we langs een gedenkmonument ter nagedachtenis aan het neerstorten van een vliegtuig in 1941 tijdens de tweede wereldoorlog. Het monument had de vorm van een propeller van een vliegtuig en werd op dat moment gerenoveerd door twee mannen.
1326 - Het begin van het ontstaan van Landsmeer. Het was toen een parochie met de naam Lantsmaer. Later wordt de naam nog afwisselend gespeld als Lantsmer, Lantsmeer, Landsmer en Lansmer. In de naam is er nog steeds een verband tussen Land en Meer. De nederzetting heeft zich langs het meer (De Breek) indertijd ontwikkeld. Landsmeer behoorde indertijd tot de Heerlijkheid Waterland. Dit bestond uit zes hoofddorpen, t.w. Landsmeer, Ransdorp, Zunderdorp, Broek, Zuiderwoude en Schellingwoude. Dit duurde tot 1731.
Voor 1930 was er sprake van toenemende welvaart, vooral de eierhandel gaf veel werk maar ook de handel in eenden en kippen. In 1895 vond ruim driekwart van de bevolking zijn bestaan in de eierhandel. In 1932 sloeg ook in Landsmeer de crisis hard toe. Veel bedrijven kwamen in moeilijkheden vanwege de prijsverlaging van de eieren.
In 1954 had Landsmeer 8000 inwoners. Op 1 augustus 1966 vond er een annexatie plaats. Landsmeer raakte een stuk grondgebied kwijt. Bij de gemeentelijke herindeling per 1 januari 1991 kwamen Den Ilp en Purmerland bij Landsmeer en werd Purmerend de naaste buur.
De nieuwe gemeente telt ruim tienduizend inwoners. Wie er binnenrijdt treft een lange smalle weg geflankeerd door een wegsloot waarover bruggetjes naar de afzonderlijke woningen leiden. Het oude patroon van de ene weg met lintbebouwing is duidelijk herkenbaar.
Op 19½ km was de grote rust in het Dorpshuis te Landsmeer. Toen wij hier rond 13.00 uur arriveerden was het al aardig rustig geworden. Na een rust van 20 minuten vervolgden we ons pad. Nu zetten we koers naar het uitgestrekte natuurgebied 't Twiske. Maar eerst brachten we nog een bezoek aan het Ratteneiland. Dit bleek geen eiland te zijn in de zin van dat het geheel omringd was met water. Maar in zijn soort als natuurgebiedje was het een eiland. Het was hier wat moerassig en je moest goed kijken waar je je voeten neerzette.
Het Ratteneiland is een 2 ha groot veenmosrietland, dat omgeven is door moerasbos, bestaande uit veel berken. Het drassige terrein is toegankelijk over een knuppelpad.
Het Twiske is een circa 650 ha. groot recreatiegebied met 200 ha. water voor zwemmers, vissers, surfers, zeilers en kanovaarders. Voor fietsen, wandelen en paardrijden zijn speciale routes uitgezet. De auto blijft op het parkeerterrein. Het gebied is bij de inrichting in 1972 zoveel mogelijk in oorspronkelijke staat teruggebracht. Naast de zogenaamde stiltegebieden waar de natuur ongestoord haar gang kan gaan, zijn er aantrekkelijke voorzieningen voor dagrecreatie zoals een avonturenspeelplaats, een speelsloot en een waterspeelplaats. Bij de beheersboerderij "De Marsen" is een dierenweide.
Een eind verderop kwamen we op bekend terrein. Ons pad voerde over het traject van de wandelklassiekers Amsterdam-Hoorn en Amsterdam-Leeuwarden. Dit zijn twee tochten van respectievelijk 42,195km en 150 km van de sportvereniging De LAT. Verderop zouden we nogmaals over een traject van deze tochten lopen, maar dan tegengesteld. Ons pad voerde verderop langs de Twiskemolen en hier verlieten we het traject van de 2 genoemde tochten alweer. We volgden nu zandpaden, graspaden, grindpaden en strandpassages langs het westelijke gebied van het watergedeelte van het Twiske. We liepen hier op een hoogte van ongeveer 1½ meter onder N.A.P.
Het Twiske is een oud veenweide- en moerasgebied, dat in de vorige eeuw al enige decennia niet meer agrarisch werd gebruikt en gedeeltelijk was dichtgegroeid. In de volksmond werd het DE RIMBOE genoemd. In de zeventiger en tachtiger jaren is deze rimboe omgevormd tot een recreatiegebied met hoge natuurwaarde. Het bestaat uit plassen, moeras, rietland, schraal grasland, weiland en parkachtige gedeelten met bos. Schotse hooglanders en veel schapen begrazen de natuurgebieden.
We zagen hier verschillende keren bordjes met de tekst "ongeklede recreatie, niet toegestaan" waarbij de eerste twee letters waren weggehaald. Op 30 km werd de koffiepost bereikt. Deze was gelegen bij de Manege Taams in Oostzaan. Nu volgden we ruim een km een weg, die op het moment dat wij daar liepen gebruikt werden door 9 porches. De bestuurders van deze sportauto's reden hier stevig door hetgeen niet zo geslaagd voor ons wandelaars was. We vervolgden de ronding om de waterplas 't Twiske. Het pad bleef mooi en steeds duidelijker werd hoeveel energie de parkoersarchitect in deze tocht had gestopt. Het werd dan ook een zeer geslaagde tocht.
Maar het verslag is nog niet ten einde. Want na het verlaten van 't Twiske werd de fruitpost bereikt op 37 km. Hier werd persoonlijk door de voorzitter van WS78 aan mij een appeltje overhandigd. De laatste 2½ km voerden door het natuurgebied Ilperveld.
Het Ilperveld is een natuurgebied van stichting Landschap Noord-Holland. Het behoort tot de gemeente Landsmeer en strekt zich uit tot Den Ilp, Ilpendam en Watergang. Stichting Landschap Noord-Holland is ontstaan na de fusie van Het Noord-Hollands Landschap en Landschapsbeheer Noord-Holland. Het Ilperveld is uniek om zijn flora en fauna, maar kent een aantal grote knelpunten waardoor de natuurwaarden sterk onder druk staan. De waterkwaliteit is onvoldoende, er zijn meerdere slecht afgewerkte vuilstortplaatsen en in de waterlopen bevinden zich grote hoeveelheden bagger. Momenteel werken verschillende partijen samen om deze knelpunten aan te pakken en de grote (potentiële) natuurwaarden van het gebied te versterken.

Op 40 km bereikten we het Noord-Hollands Kanaal. De pont kwam er net aangevaren. En tezamen met 8 andere wandelaars begonnen we aan de overtocht van het Kanaal. Daarna was het nog 140 meter, waarna op 40,125 km de finish werd bereikt.
Het was een hele mooie tocht geworden, waarbij we maar weinig over wegen kwamen waarop auto's mogen komen. Na een koud begin (de ruiten van auto's waren bevroren) liep de temperatuur op naar zo'n 10 graden. Het wad de hele dag zonnig geweest. Het IVV-nummer was 16908.
Een deelnemersaantal van 308 viel wat tegen. Er waren zeker vier concurrerende wandeltochten op ziezelfde dag.
Vanuit Noordwijk werd de 1e Provinciaale Wandeling Zuid-Holland georganiseerd, waarbij de parkoersen nota bene waren uitgezet door een van de vorige WS78 voorzitter. Hij verklaarde wel, dat de datum door een miscommunicatie was ontstaan. Verder was er een tocht vanuit Den Helder met o.a. afstanden van 40 en 60 km. Op de Utrechtse Heuvelrug werd vanuit Leersum een Euraudax tocht georganiseerd met de afstanden van 25, 50, 75, 100, 125 en 150 km. En tenslotte had de FLAL zijn openingstocht vanuit Appelscha.
Voor ons beiden was deze tocht ook gedenkwaardigd. Het was voor ons beide de 225 tocht bij WS78. Daarmee bereikten we de 9.000 km grens bij WS78.

Henri Floor