Wandelen door de gemeente Gaasterlân-Sleat |
Henri Floor & Coos Verburg |
Sinds enige jaren komen er meer mensen uit andere landsdelen naar Oost-Groningen dan er uit Oost-Groningen naar elders vertrekken. Bijna de helft komt naar het noorden vanwege de mogelijkheid om hier rustig en goedkoper te kunnen wonen.
Het wonen met een recreatief karakter voegt daar voor velen nog een dimensie aan toe. De unieke combinatie van een goede prijs/kwaliteitverhouding van woningen en kavels in een voor watersport aantrekkelijke omgeving heeft de belangstelling voor dit project ook in andere delen van het land sterk bevorderd.
Rozenpaviljoen
In het rosalium vindt u een rozenpaviljoen, van waaruit u prachtig beeld heeft over het park.
U kunt in het paviljoen genieten van bijvoorbeeld rozenthee, maar er worden ook lunches en diners geserveerd. Er zijn regelmatig tentoonstellingen in de expositieruimte; daarnaast vinden er geregeld concerten plaats.
Rhododenderonroute
Rondom de rozentuin kunt u wandelen langs de Rhododenderonroute. Deze heeft een totale lengte van 3 kilometer en bestaat uit ruim 300 winterharde variëteiten, die per kleurgroep zijn gegroepeerd. Nog elk jaar wordt de route mooier en voller. Tijdens de wandeling kunt u genieten van de landelijke en rustieke sfeer, die deze planten uitstralen.
Voor de liefhebbers, maar ook voor hen die een keus voor hun tuin willen maken zijn zowel rhododenderons als rozen van naamplaten voorzien.
Bloeien de rozen voornamelijk in juli en augustus, de rhododenderons tonen hun volle pracht in mei en juni. Maar ook buiten deze maanden is het volop genieten in het stadspark van Winschoten.
De Ennemaborgh
de Ennemaborgh
De vroegste gegevens over de Ennemaborgh dateren uit de 14e eeuw. De borg had toen aan weerszijden twee torens. Het landgoed is ontstaan door de ontginning van veen en was oorspronkelijk 361 ha. groot. De eerste naam die uit die tijd (1391) opduikt is die van Sebo Ennema Midwoldani. In de 16e eeuw is het landgoed bewoond door de familie Diurcken.
Door het huwelijk met een dochter van deze familie, kwam het in bezit van de familie Clinge. Toen Anna Maria CIinge in 1681 met Wilhelmus Hora, een zoon van de rijke Mozes Aaron (Hora) trouwde, kwam het landgoed in zijn bezit. Een dochter die uit dit huwelijk werd geboren huwde in 1737 met Wiardus Siccama. Hierdoor ontstond de naam Hora-Siccama. In het midden van de 18e eeuw liet Wilhelmus Hora de torens van de borg slopen en de grachten dichten. Als vesting had de borg zijn functie verloren en er was in die tijd bovendien meer belangstelling voor luxe landhuizen met grote ramen en ruime vertrekken, omgeven door een parkachtige bossen met wandelpaden en vijvers. Hiermee kon je relaties imponeren. Door het grote fortuin dat Wiardus Siccama bezat werd het landbezit flink uitgebreid. Hierna kwam het landgoed in het bezit van een zoon uit het huwelijk van Anna Maria Hora en Wiardus Siccama, namelijk Johan Hora Siccama. Het landgoed, inmiddels reeds 500 ha. groot, beleefde toen haar grootste glorietijd. Na het overlijden van Johan Hora Siccama en z'n vrouw, moest het landgoed worden geveild omdat de kinderen onenigheid hadden. Het landgoed kwam toen in 1817, voor een bedrag van ruim 111.000 gulden, in het bezit van de heren Teling en Van Beyma die het landgoed door rentmeesters lieten beheren. Het rentmeestersschap duurde voort tot in de 20ste eeuw.
Vanaf 1817 is de echte ontginning van het landgoed begonnen. Er hielpen ook veel ervaren arbeiders uit de Veenkolonieën mee. In die tijd werden grote hoeveelheden eiken, acasia's, esdoorn's, wilgen, beuken en sparren omver gehakt en werd er turf gestoken. Direkt bij de venen ontstonden toen gehuchten en bouwde men er veenarbeidershuisjes. Sommige van deze huisjes staan er nog, als stille getuigen uit vervlogen tijden. Achter de voormalige strokartonfabriek "de Toekomst" stond in het verleden een stoombaggerpers. Hier sloeg men ook het veengereedschap en de turf op. Veel straatnamen in Midwolda herinneren nu nog aan de verschillende eigenaren van het landgoed "Ennemaborgh".
Wat verderop in het oosten werd in dezelfde tijd, gewerkt aan de drooglegging van het Huningameer. Vanaf 1828 had men al watergangen naar het Koediep gegraven en primitieve watermolens geplaatst. Vanaf 1840 werd er echter pas serieus met de bemaling begonnen toen Gedeputeerde Staten toestemming gaf voor de bouw van een watermolen. In 1886 werd het waterschap "Huninga-Meerland" opgericht en werd begonnen aan de bouw van een stoomgemaal die de watermolen, via een aandrijfas, moest assisteren bij windstil weer. In 1921 werd alles afgebroken en vervangen door een nieuw stoomgemaal.
Door de schaarste aan brandstof is er in de Tweede Wereldoorlog nog weer op grote schaal turf afgegraven op de restanten van het veen. Vanaf 1965 is de Ennemaborgh met medewerking van de toenmalige gemeente Midwolda gerestaureerd en voor het publiek opengesteld. Ook het "Koetshuys" is toen gerestaureerd en ingericht als restaurant. De "Stichting Het Groninger Landschap" beheert vanaf 1965 het landgoed. De stichting heeft geprobeerd de Barokstijl uit de 18e eeuw, gekenmerkt door symmetrie en een lange centrale zichtas en de Landschapstijl uit de 19e eeuw, gekenmerkt door bochtige paden, sierlijke vijvers en exotische boomsoorten, zoveel mogelijk te herstellen. Het bos is uitgebreid en er zijn een recreatieplas en natuurplassen aangelegd. De "Ennemaborg" is ook nog een aantal jaren gebruikt ter voltrekking van huwelijken. Momenteel wordt de borg bewoond door de kunstenares Maya Wildevuur, die er haar atelier heeft. Er is tevens een expositie en er worden schilderijen en antiek verkocht.
Op dezelfde plek lag vroeger een vijf hectare groot meer, waar de kinderen van de Hora's mochten zwemmen en zeilen. Er was aan het water een botenhuis gebouwd en er lagen enkele zeilbootjes. Op het landgoed "Ennemaborgh" is voor de borg een groot gazon met veel stinzeplanten. Aan de oostzijde is een appelboomgaard en aan de westzijde een notenboomgaard. Rechts ziet u het "Koetshuys", welke als restaurant in gebruik is. Vroeger stonden hier vele rijtuigen en was er een stalling voor tien paarden. Rechts van het Koetshuys loopt een monumentale lindenlaan. De prachtige linden zijn meer dan 150 jaar oud. Er is een hertenkamp welke met behulp van vrijwilligers en donateurs in stand wordt gehouden. Naast het hertenkamp ziet u een werkschuur die door vrijwilligers van de Stichting Het Groninger Landschap zal worden omgebouwd tot een informatiecentrum. Langs de oprijlanen staan brievenbussen, waarin zich folders bevinden met een uitgebreide beschrijving van de wandelpaden die door het landgoed lopen. De paden zijn, met gele bordjes voorzien van nummers, duidelijk aangegeven.
Door deze begrazing met paarden is er een natuurlijk beheer van het bos, wat uiteindelijk moet resulteren in een soort oerbos. Dood hout blijft liggen, waardoor zich hierop schimmels vormen. U vindt er in de herfst dan ook grote aantallen bijzondere paddestoelen. In de herfst organiseert het Groninger Landschap een paddestoelenwandeling. Jaarlijks wordt er in mei, op een vroege zondagochtend tussen vijf en acht uur, een excursie "dauwtrappen met ontbijt in de Ennemaborgh" georganiseerd. In het steppengebied en bij de natuurplassen vindt u uitkijkposten, waarop u het gebied goed kunt overzien.
Vooral in de herfst- en wintermaanden ziet u hier vaak reeën en konikspaarden. In het zuidoostelijk deel van het landgoed liggen twee grote en wat kleinere plassen en poelen. Deze plassen zijn in het begin van de jaren negentig uitgegraven. Deze vogelreservaten worden in de winter bevolkt door eenden, meerkoeten, futen en aalscholvers. In de buurt van de plassen grazen de konikspaarden veel en hebben er inmiddels een gevarieerd landschap van gemaakt. In de kleinere plasjes komen allerlei waterdieren voor zoals, kikkers en salamanders. Langs de oevers zitten veel libellen. Zeldzame planten als de gevlekte orchis hebben zich op de oevers gevestigd. In de rietzones komen de blauwborst, kleine karekiet en de rietgors voor. Vermoedelijk zal in dit deel een moerassig gebied onstaan, omringd door een schraalgebied waarop mogelijk heide zou kunnen groeien. In de natuurplassen krioelt het van de vis.
Scheemda
Op 1 januari 1990 zijn de drie gemeenten Midwolda, Nieuwolda, en Scheemda heringedeeld tot de nieuwe gemeente Scheemda. De gemeente Scheemda had per 1 januari 2001 14.366 inwoners en bestaat uit de volgende dorpen en buurtschappen:
DORPEN: Heiligerlee, Oostwold, Midwolda, Scheemda, Nieuwolda, `t Waar, Nieuw Scheemda, Westerlee
BUURTSCHAPPEN: Bikkershorn, Niesoord, Bovenstreek, Oostwolderpolder, Napels, De Kamp, Scheemdermeer, Nieuwolda-Oost, Tranendal, Oostwolderhamrik, Ekamp, Scheveklap, Meerland, Westeind.
De gemeente Scheemda heeft een oppervlakte van plm. 11.717 ha. Scheemda is geen uitgesproken industriegemeente, maar is echter rijk aan historisch waardevolle gebouwen en rustieke plaatsen. Voor de recreatie en ontspanning hoeft u niet ver te reizen. Wandelen kunt u op het vrij toegankelijke "Ennemaborgh", waar u in het wild levende paarden,
de zogenaamde Tarpans, kunt tegenkomen. Weidse koren- en koolzaadvelden worden afgewisseld door uitgestrekte bosgebieden en eeuwenoude natuurmonumenten. Voor de actieve recreant biedt de Midwolderplas volop uitstekende surf- en zwemmogelijkheden. Verspreid over de dorpen in de gemeente vindt u prachtige kerken met fraaie gerestaureerde orgels. De "Slag bij Heiligerlee" kennen we allemaal van de geschiedenisboeken. Het monument van Graaf Adolf van Nassau en het museum "Slag bij Heiligerlee" herinnert hieraan. Heiligerlee is ook bekend om het zeer bezienswaardige. In de toren van Scheemda, gebouwd in ± 1570, bevindt zich een prachtig klinkend digitale carillon, gemaakt door de Van Bergen Bell Company, South Carolina, USA. Dit carillon is in 1998 aan de gemeente Scheemda geschonken door Acheson Industries Inc. USA, producent van colloïde (geleiachtig) smeermiddelen, met een vestiging in Scheemda. Nieuwolda heeft een leuke Kinderwagenmuseum en het museum-gemaal "de Hoogte". In de Ennemaborg in Midwolda bevindt zich een landelijk befaamde galerie van Maya Wildevuur. Ook zijn er campings in Midwolda, Nieuwolda en Westerlee. Dezomers staan in het teken van de recreatievaart. Het mooie Termunterzijldiep heeft aanleghavens in Scheemda en Nieuwolda. Momenteel wordt er druk gewerkt aan een nieuwe jachthaven in Scheemda. Die haven zal plaats bieden aan 35 schepen. IJs en weder dienende wordt in de winter de Oldambtrit verreden. Deze schaatsklassieker geniet landelijke bekendheid.
De gemeente ligt midden in het Oldambt, een fraai, deels wijds landschap, waarin vele goede voorbeelden van het Oldambster boerderij type kunnen worden bewonderd. Daarmee wordt al aangegeven dat de landbouw ook nog een voorname plaats inneemt in ons gebied. Maar ook industrieel heeft Scheemda voldoende te bieden. Scheemda is gelegen aan de enige externe hoofdverbinding door Oost-Groningen nl. de Rijksweg A7 (Groningen - Nieuweschans (grens) - Duitsland). Scheemda heeft een spoorwegaansluiting met half-uurdienst naar Groningen, Winschoten en Nieuweschans. De industriële bedrijvigheid is voornamelijk geconcentreerd op het 25 ha. grote industrieterrein Eextahaven, dat via het Winschoterdiep bereikbaar is voor schepen tot 1.350 ton. Het terrein is goed geoutilleerd. De voordelen van vestiging op de Eextahaven worden benadrukt door de uitstekende bereikbaarheid over zowel weg als water. De gemeente huisvest naast diverse kleinschalige bedrijven ook diverse grote industrieën onder meer in de metaal-, chemische- en vleeswarensector. In de gemeente Scheemda zijn diverse aardgaslocaties aanwezig en in de dorpen Westerlee en Heiligerlee wordt zout gewonnen.
In het dorp Scheemda staat de jeugdherberg "Esborg". Deze jeugdherberg is de enige in de provincie Groningen en bestaat sinds 1953. Het verenigingsleven bloeit in onze gemeente volop en het voorzieningenniveau staat op een hoog peil. Elke kern heeft peuterzalen en basisscholen. In Scheemda is tevens een dependance (basisvorming en V.M.B.O.- afdeling) van het Dollardcollege te Winschoten gevestigd. De stad Groningen, op slechts 20 minuten afstand, kent vele HBO-instellingen en een Universiteit. De gemeente telt diverse sportaccommodaties, waaronder een evenementen- en sporthal, sportzalen, tennisbanen, openluchtzwembad, voetbal- en korfbalvelden, maneges en ijsbanen. De middenstand is zeer gevarieerd, zodat volledig in de dagelijkse behoeften kan worden voorzien. De kernen in de gemeente Scheemda hebben vriendelijke woonwijken met gevarieerde woonmogelijkheden, zoals: bungalow, patio-, premie- en huurwoningen. De woonwijken zijn ruim opgezet en omgeven met veel groen. De ontwikkelingen van de Blauwe Stad, een woonwatergebied tussen Winschoten, Beerta, Finsterwolde, Oostwold en Midwolda, zal een belangrijke impuls betekenen voor het Oldambt.