Met WS78 vanuit Vught

Op zaterdag 25 november 2000 organiseerde WS78 een 40 km wandeltocht vanuit Vught.
Aan zijn landelijke schoonheid verbindt Vught ook een ver en boeiend verleden.De naam "Vught" heeft de betekenis van "vochtige plaats". Pas vanaf ongeveer 600 werden de vele moerassige gebieden in deze omgeving (Taxandrië) door klimatologische veranderingen beter bewoonbaar en bebouwbaar. Rond het jaar 1000 moet er al een bloeiende handel zijn geweest, wat wij mogen afleiden uit enkele oorkonden uit de eerste helft van de 11e eeuw. Hierin worden schenkingen van goederen vastgelegd, waaronder de helft van de tol en munt in "Fughte". Een ander en betrouwbaar bewijs van bewoning werd in 1957 gevonden tijdens de restauratie van de Hervormde Kerk achter de St. Lambertustoren. Er zijn toen restanten van Romaanse en pre-Romaanse kerken ontdekt, waaronder zelfs een -zeer afgesleten- dorpel van een pre-Romaans kerkje (ca. 1000 jaar oud).
De start was vanuit het Sociaal Cultureel Centrum "Schoonveld". Coos liep deze dag met Wil van Coenen, een blinde waandelaar uit Vught. We verlieten de bebouwde kom van Vught aan de noord-west zijde. We kwamen langs een groot statig huis, Cronestein genaamd. Achter dit gebouw was een groot gebouw in aanbouw en een hijskraan zichtbaar, zodat dit gebouw niet direct geschikt was om hier een foto van te maken. We staken de Lekkerbeetjenlaan over.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog vond op 5 februari 1600 op de Vughterheide het laatste heroïsche riddergevecht in West-Europa plaats. Dit gevecht is de geschiedenis ingegaan als "De Slag van Lekkerbeetjen". Hoofdfiguren waren Gerard Abrahams van Houwelingen (alias Lekkerbeetjen) en de Franse edelman Pierre de Bréauté, die in dienst van de Staten-Generaal, de afgezanten van koning Philips bestreed. Dit merkwaardige duel heeft vele dichters en schilders geïnspireerd, getuige het grote aantal hekeldichten (gedichten waarin gebreken, ondeugden gegispt/afgekeurd worden) en lofliederen, en de vele schilderijen en gravures, die de Slag van Lekkerbeetjen tot onderwerp hebben. Kort daarna heeft Prins Maurits tweemaal pogingen gedaan Den Bosch tot overgave te dwingen.
Nadat we de spoorlijn 's-Hertogenbosch-Tilburg hadden overgestoken kwamen we in een betere buurt uit met veelal vrijstaande huizen. We bereikten het bosgebied Vughtse Heide en dwaalden hier geruime tijd doorheen. Daarbij kwamen we langs enige vennetjes, hier lunetten genaamd. We verlieten het bosgebied bij de hoofdingang van de Extra Beveiligde Inrichting "Nieuw Vosseveld". Daarna kwamen we door Woonoord Lunetten, een huizencomplex van voornamelijk Indonesiërs van Zuid-Molukse afkomst. Op een schutting waren duidelijk de letters RMS leesbaar. Opvallend bij deze huizen waren de vele onverzorgde tuinen. Alle huizen waren nu van steen. Toen ik in 1963 een bezoek aan dit woonoord bracht waren vele huizen nog van hout. Opnieuw dwaalden we een eind door een bosgebied als onderdeel van de Vughtse Heide. We kwamen in het centrum van Croimvoirt uit bij het voormalige gemeentehuis.
Cromvoirt maakt als fraai kerkdorp sinds 1933 deel uit van de gemeente Vught. In de naam Cromvoirt vindt men het van oorsprong oud-Germaanse woord "voirt": een overgang over water, een doorwaadbare plaats. Cromvoirt zou dus kunnen betekenen: een bochtige weg over water. In de wandeling wordt het vaak "Crommert" genoemd. Vanaf de 14e eeuw zijn er al archiefstukken bekend, waarin Cromvoirt wordt genoemd. In een oorkonde van 1312, bijvoorbeeld, is sprake van de overdracht van een bunder beemd, gelegen in "Crumvoert". Uit de eeuwen daarna zijn diverse stukken bewaard gebleven die betrekking hebben op de kapel van Cromvoirt. Ook dit dorp ontkwam niet aan watersnood, met name in 1740. Cromvoirt, waartoe ook het gehucht Deuteren behoorde, had, bestuurlijk tot 1811 en kerkelijk tot 1717, nauwe banden met Vught. In 1811 werd Cromvoirt geheel zelfstandig. Een in 1899 gebouwd raadhuis heeft slechts 34 jaar als zodanig dienst kunnen doen. In de jaren twintig werd het namelijk duidelijk dat Cromvoirt zich - gezien de zorgwekkend lege gemeentekas - niet langer als zelfstandige gemeente kon blijven handhaven. Op eigen verzoek kwam per 1 januari 1933 de opheffing tot stand. Cromvoirt werd grotendeels bij Vught gevoegd. Deuteren kwam bij Den Bosch.
Langs paardenpension Hoeve De Leye werd Cromvoirt weer verlaten. Vlak voor de Lambertusbrug (St. Lambertus is de parochieheilige van Cromvoirt) over de Zandleije sloegen we af en volgden een alleraardigst smal pad over een dijkje langs voornoemd beekje. Vlak voordat dit beekje in het Drongelse kanaal uitmonde staken we het beekje over en volgden nu ruim een km lang voornoemd kanaal.
Op 10,8 km was de soeppost in buurtschap Distelberg behorende tot de gemeente Helvoirt. Nu betraden we het bosgebied met de naam Helvoirtse Heide. Heide hebben we hier echter niet gezien en dat gold ook voor het eerder genoemde Vughtse Heide en het verderop genoemde Hoge Heide. We kwamen langs een camping waar melding werd gemaakt dat het gehele terrein elektronisch beveiligd werd. We kwamen langs de Hermina's Hoeve en Anny's Hoeve. Daarop werd buurtschap Giersbergen bereikt. Opnieuw doken we de bossen in en bereikten we de Loonse en Drunense Duinen, een Nationaal Park in oprichting. We liepen hier ongeveer een halve km door mul zand. We hadden hierbij fraaie vergezichten. Via een rode paaltjesroute werd Café Restaurant "De Rustende Jager" bereikt. Hier was de grote rust op 20,7 km te Biezenmortel, gemeente Udenhout.
Na de rust liepen we eerst een tijd langs een bosrand met uitzichten op weilanden. De zon was inmiddels volop aan het schijnen. Verschillende keren moesten we nog een bergje nemen. We dwaalden nu een tijdlang door bosgebied en weiland met de naam Hooge Heide. Op 30,5 km werd de koffiepost bereikt in Helvoirt. Langs de zuidkant van buurtschap Distelberg liepen we nu in de richting van Cromvoirt. We staken de beek Broekleij over en kwamen nu bij het meer De IJzeren Man. Hier liepen we een eind langs. Op 37,5 km was de fruitpost. Deze keer kregen we hier een mandarijn aangeboden. Na nog een klein bosparkoers en een buitenwijk van Vught werd de finish na 7 uur en 7 minuten bereikt. De totale afstand bedroeg 40,245 km. Het was de hele dag droog gebleven. De maximum temperatuur bedroeg 8 graden.

Henri Floor & Coos Verburg