Met de FLAL naar het voormalige kamp Westerbork

Op zaterdag 7 februari 1998 organiseerde de FLAL (Friese Lange Afstand Lopers) een wandeltocht vanuit Assen over de afstanden 25, 40 en 50 km. Bij de FLAL heeft elke tocht zijn eigen naam. Bij deze was dat de Sterrenwachtwandeltocht. Om 8.55 uur mochten we starten. Wij kozen het 50 km parkoers.
Op weg naar het Melkwegpad
De start was vanuit de sporthal in de wijk Vredeveld aan de Vredeveldselaan. Deze start gelegenheid ligt aan de zuidoost kant van de stad, waardoor we spoedig de buitenwijken verlieten. We staken het Anreeperdiep (watertje dat langs buurtschap Anreep loopt) over. Voor de verkeersweg N33 (Assen - Rolde) sloegen we af en volgden deze over een parallelweg. Voor het Amerdiep (watertje dat langs buurtschap Amen loopt) sloegen we af, liepen onder de N33 door en volgden deze aan de andere kant in tegengestelde richting. Daardoor zagen we de talrijke wandelaars lopen, die ons nog achterop zouden komen.
Via het Deurserbroek liepen we achtereenvolgens door de buurtschappen Eleveld en Geelbroek. In het Ekerhaarderveld was de splitsing met de 25 km. We zagen al één deelnemer hier afslaan, die kennelijk ook vroeg gestart was. Nu dwaalden we eerst naar en later door de uitgestrekte boswachterij Hooghalen. Via het Groote Zand en de Meeuwenplas bereikten we de enige wagenrust op 12½ km. Hier konden we naar keuze koffie, thee of bouillon krijgen.
Nu volgden we het uitgezette Melkwegpad. Dit pad is genoemd naar de grote verzameling sterren, de Melkweg, waartoe ook onze zon en zijn planeten behoren. Langs het wandelpad is op sterk verkleinde schaal een model van ons zonnestelsel uitgezet. Eén stap komt hier overeen met 2½ miljoen km in de ruimte. Al wandelend kunnen we ontdekken hoe de afstanden van de planeten onderling en tot de zon, het middelpunt van het zonnestelsel, zich verhouden. De baan van iedere planeet is weergegeven als een rij paaltjes links en rechts van het pad. Op panelen wordt telkens informatie gegeven over het betreffende hemellichaam, zoals de werkelijke afstand tot de zon, de oppervlaktetemperatuur enz. Ook kunnen we het verschil in zwaartekracht op aarde, maan en Jupiter zelf ervaren door het “ter plaatse” optillen van gewichten.
Daarbij kwamen we langs 14 grote radiotelescopen van de sterrenwacht van elk 25 meter doorsnee. De radiotelescopen staan op een basislijn van 1600 meter. Door tijdens het meten gebruik te maken van de draaiing van de aarde wordt een radiotelescoop met een doorsnede van 1600 meter samengesteld. Met deze Synthese Radiotelescoop kunnen signalen worden ontvangen van radiobronnen die op een afstand van ± 10 miljard lichtjaar van ons verwijderd zijn, ongeveer 113½ triljard km. De astronomen zeggen met deze telescoop tot aan de grenzen van het heelal te kunnen meten. Om de gevoelige metingen van de radiosterrenwacht niet te storen is er een storingvrije zone ingesteld. Zonder ontheffing is gemotoriseerd verkeer in deze zone verboden, zelfs voor bromfietsen. De vonkende bougies fungeren nl. als mini-radiozendertjes. Voor ons wandelaars was dit een ideaal wandelgebied, geen verkeer, dus absolute stilte waardoor je het geluid van je eigen voetstappen bijna weer kunt horen.
Het voormalige kamp Westerbork
Verderop kwamen we over het voormalige kamp Westerbork. Als eerste passeerden we de woning van de voormalige Duitse kampcommandant. Het kamp Westerbork werd in 1939 door de Nederlandse regering opgericht en in gebruik genomen als centraal opvangkamp voor joodse vluchtelingen uit nazi-Duitsland. Op 1 juli 1942 nam de Duitse bezetter het beheer van het kamp over en omringde het met prikkeldraad en wachttorens. Vanaf deze datum tot 1945 gebruikten de Duitsers het als “doorgangskamp”, door hen gevangen genomen joden, zigeuners en anderen werden hier voor kortere of langere tijd geïnterneerd voor ze op transport werden gesteld naar de vernietigingskampen in Polen.
De barakken van het kamp hebben na de oorlog nog dienst gedaan voor de opvang van verschillende groeperingen mensen, o.a. als strafkamp voor politiek geïnterneerden, militairen, gerepatrieerden uit “Nederlands-Indië” en voor Zuid-Molukkers. In 1971 zijn de laatste barakken gesloopt. Op de voormalige appèl-plaats symboliseren 102.000 paaltjes de gedeporteerden die niet terugkwamen. Op bijna elk vierkant houten paaltje was een jodenster bevestigd. Naast de paaltjes met een jodenster waren er ook paaltjes met een ander afbeelding. Namelijk voor de zigeuners en de verzetstrijders die hier ook onder vielen. De bomen zijn de stille getuigen van deze diep ingrijpende periode uit onze geschiedenis en aan de rand van het terrein staat het herinneringsteken, het Westerbork-monument, de omgebogen spoorrails.
Twee grote rusten in hetzelfde cafetaria
We staken opnieuw het Amerdiep over en dwaalden vervolgens door boswachterij Grolloo. Daarop liepen we in de richting van Grolloo. Hier was de 1e (en naar later bleek ook de 2e) grote rust in cafetaria “Gerrie” op 22½km. De lichte mothagel was na de rust overgegaan in regen. Voor ons zagen we diverse wandelaars hun regenkleding aantrekken en wij volgden hetzelfde voorbeeld. Eerst volgden we een fietspad langs een verkeersweg. Nu in de regen was dat nogal troosteloos. Gelukkig werd de weg spoedig verlaten en dwaalden we door het Grolloërholt, boswachterij Borger en het Grolloërveld. In de boswachterij Borger zagen we nog een verwijzing van een km naar het “boomkroonpad”, een verhoogd aangelegd pad, dat langs de kruinen van bomen loopt. We staken ook nog het Rolderdiep over. Op 33 km was de 2e grote rust in cafetaria Gerrie.
Standbeeld van een lid van de popgroep Cuby en de Blizzards
Een paar honderd meter voorbij de grote rust zagen we een standbeeld van een popmuzikant, één van de leden van de voormalige popgroep Cuby en de Blizzards, welbekend bij 40-50 jarigen onder ons. Nu volgde wisselend open terrein en bosgebied. Rond half vier begon de lucht te breken en rond de vier uur kregen we zelfs perioden met zon. Voor Rolde staken we de N33 verkeersweg weer over. Maar in plaats van meteen naar het centrum te lopen liepen we eerst door het Boerbosch en langs het Ruige Veld alvorens het centrum van Rolde te betreden.
Op 45 km was hier een laatst mogelijk grote rust in café ‘t Hofke. Op de bijna naastliggende kerktoren wees de klok 17.05 uur aan. Daarop besloten we deze rust over te slaan en te proberen om nog voor 6 uur te arriveren. Onderlangs Balloo en langs het Tumulibosch bereikten we het Loonerdiep (watertje dat langs buurtschap Loon loopt). Deze staken we over en om 2 minuten voor zes stapten we de sporthal en tevens finish binnen, moe maar voldaan. Het was een niet onaardige tocht. Waarbij naar onze mening meer uitgehaald had kunnen worden. Er waren opvallend veel verharde wegen, maar zoals gemeld ook flinke stukken bos. De maximum temperatuur bleven steken op ongeveer 4 graden. Er waren 333 deelnemers.

Henri Floor & Coos Verburg