Vorig WS78 verslag Volgend WS78 verslag Terug naar de overzicht van alle WS78 wandeltochten Terug naar de homepage van Henri Floor Met WS78 naar een stad waarin mensen woonden die New York stichtten

embleem WS78 Op zaterdag 13 december 1997 organiseerde WS78 een 40 km wandeltocht vanuit Nijkerk. Nijkerk is gelegen aan de westkant van de Veluwe.
De stichting van de plaatsen Nieuw-Amsterdam/New York en Schenectady
In de 17e eeuw legden Kilean van Renselaer en Arendt van Curler, inwoners van Nijkerk, in Amerika de grondslag voor Nieuw-Amsterdam, het latere New York. Kilean van Renselaer, juwelier en diamantslijper te Amsterdam was één van de bewindhebbers van de in 1621 opgerichte West-Indische Compagne. Hij stichtte Renselaerswijk, een uitgebreide landbouwkolonie aan weerszijden van de Hudson. Nijkerkers zijn zeer godsdienstig en streng calvinistisch. Uiteraard namen de emigranten hun geloof mee de oceaan over. Vandaar dat ook nu nog de Dutch Reformed Church een belangrijke kerkgenootschap is in de staat New York. In de hervormde kerk van Nijkerk hangt een bronzen gedenkplaat waarmee de stad Schenectady (N.Y.) Arendt van Curler, ook een oud Nijkerker, herdenkt. Hij stichtte Schenectady in 1661 en sloot een vredesverdrag met de Iroquois Indianen. Over rustige straten, door nieuwbouw, verlieten we de plaats. We staken de spoorlijn van Amersfoort naar Zwolle over. Na een kleine 1½ km staken we het spoor opnieuw over.
Oldenaller dateert al uit 1655
Via buurtschap Diermen en over de Diermenseweg bereikten we landgoed Oldenaller. De bladeren waren bijna allemaal van de bomen gewaaid of gevallen en tussen de kale bomen was het kasteel Oldenaller goed zichtbaar. Op een bord stond aangegeven dat we bij een bepaald huisnummer jonge poesjes konden afhalen. Reeds in 1313 wordt een huis Aller genoemd, zodat we mogen aannemen dat een huis "Olden" aller nog ouder moet zijn geweest. De geschiedschrijvers vermelden het in 1495, toen het in het bezit was van Reyner van Aller. Van het oorspronkelijke gebouw is niets meer over. Het huidige gebouw dateert van 1655. Johan van Wijnbergen was toen eigenaar. Hij liet de bekende architect Jacob van Campen het ontwerp maken. In de 19e eeuw hebben nog allerlei restauraties plaatsgevonden. Van die tijd ook dateert het wat eigenaardige torentje. Fraaie loofbossen met een rijke vegetatie van o.a. salomonszegel en dalkruid maken dit landgoed tot een mooi wandelgebied. In het bos achter het kasteel broedt jaarlijks een reigerkolonie.
Putten in de vroege middeleeuwen
We staken de provinciale weg van Nijkerk naar Putten opnieuw over en even later staken we ook de spoorlijn opnieuw over. We kwamen nu bij de soeppost aan. Deze was gelegen in de gemeente Putten. Geschiedkundig valt het volgende over Putten te vermelden: Bij de splitsing van de Dorpsstraat met de Provinciale weg staat een monument van Mari Andriessen "Vrouw in Veluwse klederdracht", ter herinnering aan de geweldige ontruiming van het dorp door de Nazi’s in oktober 1944. Putten komt van Puthem of Putheim, woonplaats bij een put. Achter de kerk vindt U dan ook een symbolische waterput. Putten werd voor het eerst genoemd in 855 als een zekere Folckerus zijn goederen, waaronder het "vico Puthem", schenkt aan een klooster te Werden (bij Essen). In 1031 wordt Putten opnieuw vermeld als Bisschop Meinwerk, uit dankbaarheid dat hij de pest heeft overleefd, zijn Puttense goederen schenkt aan het klooster Abdinckhof te Paderborn (Westfalen). Omdat het moeilijk is deze goederen te beheren van zo verre afstand, sticht het klooster een dependance, het Hof van Putten, met aan het hoofd een soort rentmeester, die cellularius of op z’n Nederlands kellenaar wordt genoemd. Het Hof van Putten heette dan ook wel kelnarij. Na de Franse revolutie kwam er een einde aan deze toestand en verviel de kelnarij aan de staat. Van de bijbehorende gebouwen, de burcht, het huis en de kapel bleef geen steen overeind. Zo eindigde de eeuwenoude relatie van Putten met Paderborn.
Putten in de tweede wereldoorlog
In 1944 is het de Duitse plaats Ladelund, die een rol gaat spelen in Puttens historie. Ladelund ligt even ten zuiden van de Deense grens in Sleeswijk Holstein. Het begint op zaterdagavond 30 september 1944. Een Puttense verzetsgroep pleegt een aanslag op een Duitse legerauto, waarbij twee hoge Duitse officieren ernstig worden gewond. De Duitsers zijn razend en willen een voorbeeld stellen. Tijdens de kerkdienst de volgende ochtend omsingelen ze het dorp Putten en sluiten het hermetisch af. Alle bewoners worden in de kerk bijeengedreven. In het begin van de avond mogen de vrouwen en kinderen naar huis, maar ze moeten de volgende ochtend terugkomen. Maandagochtend 2 oktober leest een hoge Duitse officier het vonnis voor. Als represaille voor de aanslag zullen alle mannelijke inwoners tussen de 18 en 50 jaar worden weggevoerd. Het dorp Putten moet binnen twee uur volledig geëvacueerd zijn en zal daarna worden platgebrand. Aldus gebeurt. Maandag 2 oktober 1944 is de zwartste dag in de geschiedenis van Putten. Een gedenksteen in de kerkmuur en een monument met een beeldhouwwerk van Mari Andriessen voorstellende een treurende Puttense vrouw in klederdracht herinneren ons er aan. De weggevoerde mannen, 660 in totaal, gaan eerst naar het concentratiekamp in Amersfoort en worden later verder doorgezonden naar verschillende concentratiekampen in Duitsland. Slechts 108 overleven het. Eén van de concentratiekampen waar veel Puttenaren terecht komen is nabij het dorp Ladelund. Daar protesteert de plaatselijke Duitse predikant Pastor Johannes Meijer fel als hij voor het eerst een grote groep uitgemergelde gevangenen door het dorp ziet komen. Zijn protest haalt niets uit. Hij wordt door de commandant van het kamp bedreigd met represailles als hij zo lastig blijft. Toch weet hij gedaan te krijgen dat de overleden gevangenen op het kerkhof van Ladelund begraven mogen worden. Nauwkeurig houdt hij de lijsten bij met namen van de overledenen. Tijdens de begrafenissen weet hij uit het zicht van de SS de gevangenen voedsel toe te stoppeen. Na de bevrijding brengt Pastor Meijer samen met zijn vrouw en dochter een bezoek aan Putten. Dit legt de grondslag voor een brug die geslagen wordt tussen Putten en Ladelund, een brug van liefde over alle leed heen. Er worden verschillende pelgrimages gemaakt van Puttenaren naar Ladelund. En ook de inwoners van Ladelund komen op bezoek in Putten. Deze wederzijdse bezoeken duren voort tot op de dag van vandaag.
Het mooiste gedeelte van de tocht lag tussen de grote rust en de koffiepost
Na de soeppost in Putten volgde een mooi parkoers langs een afgezet natuurgebied met veel pijpjesstro. Nu naderden we de bebouwde kom van Putten en liepen door een buitenwijk. Nadat we de bebouwde kom van Putten hadden verlaten dwaalden we door landgoed Volenbeek. Het parkoers werd wat mooier, want we dwaalden wat meer door de bossen. Voordat we Ermelo bereikten liepen we fraai over een heidegebied. Door de stafkaart werd dit gebied aangeduid met militair oefenterrein. Op 21 km was de grote rust in de kantine van een voetbalvereniging. Daarna volgde het mooistegedeelte van de tocht tot aan de koffiepost. Eerst liepen we over landgoed Oud Groevenbeek, overgaand in Nieuw Groevenbeek. Daarna volgde het Putterbosch, een bosgebied van Staatsbosbeheer. In buurtschap Krachtighuizen was de koffiepost op 29½ km. Daarna volgden een paar hele lange wegen om op 36 km de fruitpost te bereiken. De totale afstand bedroeg 40,930 km. Het was een mooie wandeldag geworden met flink wat zon. In de middag had het ruim een uur licht geregend.
naar de top van deze pagina

Henri Floor & Coos Verburg