|
Sint-Oedenrode |
Waar komt de naam Sint-Oedenrode vandaan?
Sint-Oedenrode dankt zijn officiele naam aan de Heilige Oda. Volgens de legende was zij een blinde Schotse prinses, die in Luik bij het graf van St. Lambertus van haar blindheid genezen werd. Toen haar vader er op aandrong dat zij zou gaan trouwen, vluchtte zij en kwam terecht in een streek "begroeid met bossen, boomgaarden en groene weiden". Zij kreeg een stuk grond en begon het land te ontginnen. Vandaar de naam Rode, ontgonnen land.
De historie van Sint-Oedenrode in een notedop
Sint-Oedenrode is ontstaan op een hoge plek dichtbij de Dommel omstreeks 500 na Chr.
Deze nederzetting groeide snel uit tot een belangrijke plaats in de meierij. Vanaf 1231 was Sint-Oedenrode de hoofdstad van Peelland. Sint-Oedenrode kreeg toen zelfs stadsrechten. Rode was in de Middeleeuwen een welvarend dorp. Het dorp is ontstaan uit twee nederzettingen: een op de linkeroever van de Dommel (Rode) en Eerschot op de rechteroever.
In 1900 waren er 4402 Rooienaren. In 1940 steeg dit tot 7853. Sint-Oedenrode groeide in de loop der jaren uit tot wat het nu is: een groen en gastvrij dorp, een fijne woongemeente van ongeveer 17.000 inwoners.
Hieronder vindt u een overzicht van belangrijke gebeurtenissen uit de geschiedenis van Sint-Oedenrode in het tweede millenium
(Auteur W. van Rooij).
Sint-Oedenrode in het tweede millenium
Belangrijke gebeurtenissen uit Sint-Oedenrode in het tweede millenium.
11e eeuw
Graaf van Rode heeft burcht op de Heuvel.
Parochie heeft Martinuskerk in Eerschot.
12e eeuw
Philippus uit Gravengeslacht van Rode bisschop van Osnabrück (1141). Bouw Sint-Odakapittelkerk te Rode (1150).
13e eeuw
Rode ingelijfd bij hertogdom Brabant (1231).
Hertog Hendrik verleent Rode stadsrechten (1232).
Rode wordt hoofdplaats van Kwartier Peelland van de Meierij (1232).
14e eeuw
Ontstaan van de Bodem van Elde in Olland en Gemonde. (1314).
Rode sluit zich aan bij verbond van Brabantse steden (1355).
15e eeuw
Bouw van de Knoptoren bij de Sint Maartenskerk (1410).
Stichting van het Sint-Paulusgasthuis (1434).
Bouw van nieuw Hoogkoor aan de Odakerk (1498).
16e eeuw
Sint-Odakapittel sluit zich aan bij Brabants Kapittelverbond.(1505).
Verwoesting van Sint-Oedenrode in de 80-jarige oorlog (1583).
17e eeuw
Kwartierschout Jonker van Gerwen bouwt slot Dommelrode (1605).
Vrede van Munster: Beide Kerken gesloten voor Katholieken (1648).
Ned.Hervormden nemen Martinuskerk in gebruik (1648).
Bouw van een raadhuis midden op de Markt (1690).
18e eeuw
Hervormden nemen ook de Odakerk in gebruik (1741).
Kwartierschout Baron Willem v. Haren koopt Henkenshage (1748).
Stadhouder Willem IV benoemt hem tot Gezant te Brussel (1748).
De Fransen onder generaal Pichegru trekken Sint-Oedenrode binnen (1794).
Dr Hendrik Verhagen uit Sint-Oedenrode gekozen tot lid van het Wetgevend Lichaam der Bataafse Republiek (1798).
19e eeuw
De Knoptoren verliest zijn knop (storm 9 nov. 1800).
Katholieken bouwen Martinuskerk op de plaats der Odakerk (1808).
Hervormden bouwen kleine kerk tegen de Knoptoren (1808).
Gemeente Sint-Oedenrode ontstaat: Jan van Hombergh burgemeester (1814).
Slotzusters vestigen zich op slot Dommelrode (1819). Olland wordt een zelfstandige parochie (1865). Doktershuis aan de Markt wordt raadhuis (1881).
20e eeuw
Zusters van Schijndel bouwen klooster en meisjesschool (1906).
Nijnsel wordt een zelfstandige parochie (1911).
Pastoor Van Erp bouwt nieuwe Martinuskerk (1915).
Parochie opent jongensschool aan het Kerkplein 1916).
Rooi bevrijd door Amerikaanse parachutisten 1944).Boskant wordt een zelfstandige parochie 1955).
Mgr Bekkers uit Sint-Oedenrode bisschop van Den Bosch (1960).
Slot Dommelrode wordt raadhuis (1963).
Bisschop Bekkers onder grote belangstelling begraven in Rooi (1966).
Sint-Oedenrode gekozen tot groenste dorp van Nederland (1999).
Bisschop Bekkers gekozen tot katholiek van de eeuw (1999).
Sint-Oedenrode uitgeroepen tot groenste dorp van Europa (2000).
(Auteur W. van Rooij)
Bijzondere historische gebouwen
Kasteel Henkenshage
Kasteel Henkenshage is in de veertiende eeuw al bekend onder de naam Strijpe of Streepe. Een aantal jaren in de 18de eeuw bewoonde de bekende Friese dichter Willen van Haren. Hij was kwartierschout van Peelland en tevens Gezant te Brussel. In 1850 kocht Pieter Jacob de Girard de Milet van Coehoorn het buitenverblijf. Hij gaf het een forse uitbreding waardoor het zijn huidige vorm kreeg.
Het is een Middeleeuws aandoend kasteel, compleet met torens en kantelen. Rondom de het Kasteel kunt u geweldig wandelen in de onlang vernieuwde kasteeltuinen.
Tegenwoordig wordt het kasteel geexploiteerd door het party-cateringbedrijf 'La Casserole' en wordt veelal gebruikt voor bruiloften en partijen.
Sint-Paulusgasthuis
Het uit 1434 daterende Sint-Paulusgasthuis aan de Kerkstraat werd tot 1972 bewoond door arme alleenstaande vrouwen van onbesproken gedrag. Nu is er een museum (Brabantse Mustsen
en Poffers), en het VVV-kantoor gevestigd, met op de binnenplaats een bijzondere kruidentuin.
De Knoptoren
De Knoptoren aan de Nederlands Hervormde Kerk is 65 m hoog. In 1800 verloor hij bij een zware storm zijn knop. De uit rond 1400 stammende toren heeft zijn naam echter behouden
Kasteel-raadhuis Dommelrode
In dit voormalige slot, dat van 1605 tot 1645 bewoond werd door de kwartierschout van Peelland, is tegenwoordig het gemeentehuis gevestigd. Het Kasteel-raadhuis is aan de achterzijde fors uitgebouwd (realisatie in 1997). Wie aan de voorkant naar het kasteel kijkt, ziet hier echter niets van. Zo blijft de historische uitstraling in tact. Ook het groen rondom het Kasteel-raadhuis is grondig herzien. Het voorplein heeft hierbij een formele status gekregen met strak vormgegeven haag- en boompartijen. In het park aan de achterkant zijn ruime waterpartijen en slingerende paadjes aangelegd. De raadzaal wordt deels omringd door een waterpartij. In het park staat ook een forse rode kastanje. Door de uitbreiding van het gemeentehuis moest de boom naar een andere plek verhuizen. Met een opmerkelijk staaltje van vakmanschap heeft een plaatselijke boomkweker deze boom,met een totaalgewicht van ruim 40 ton, in 1996 verplant. In het historische deel van het gemeentehuis kunt u nog een interessante archeologische collectie bekijken.
Martinuskerk
De Martinuskerk staat op de plaats waar in het begin van de 12e eeuw heer Arnold van Rode een Sint-Odakerk stichtte. In 1498 werd tijdens een verbouwing een nieuw priesterkoor aangebouwd in Gotische stijl. Dit 'Oud Hoogkoor' bestaat nog en is een rijksmonument. Achtereenvolgens zijn er verschillende kerken gebouwd op deze plek.
In 1915 werd de huidige kerk in gebruik genomen.
Achter de kerk ligt het monumentale Martinuskerkhof. Het kerkhof is in 1854 aangelegd als een tuin met veel bomen. De populaire Bisschop Bekkers ligt hier begraven.
Archief
De gemeente Sint-Oedenrode is aangesloten bij het Brabants Historisch Informatiecentrum, dat de historische archieven van de regio Veghel beheert. Het BHIC geeft historische informatie en heeft antwoorden op vragen over vroeger. Meer informatie vindt u via www.bhic.nl
De archieven van de gemeente zijn ingevolge de archiefwet overgebracht naar de archiefbewaarplaats in het rayon Veghel.
Het groenste dorp van Europa!
Deze titel is in het jaar 2000 in de wacht gesleept door de deelname aan de internationale groencompetitie Entente Florale. Een jaar eerder werd Rooi al tot het groenste dorp van Nederland uitgeroepen. Natuurlijk is Sint-Oedenrode trots op al het prachtige groen. Hier laten wij u graag zien waarom Sint-Oedenrode de prijzen in de wacht heeft gesleept!
Dorp aan de Dommel
Sint-Oedenrode ligt aan de rivier de Dommel in de provincie Noord-Brabant. Of je nu in het omvangrijke buitengebied staat of midden in het centrum, overal is de natuur dichtbij. De Dommel stroomt dwars door het centrum en geeft het dorp een uniek karakter.
Een groen centrum
Tot ver in het centrum is er een rijkdom aan groen. In de bebouwde kom kun je genieten van de kleurrijke bloemperken, de monumentale bomenlanen, de groene speelplekken en de mooi ingerichte parken.
De natuurgebieden
nSint-Oedenrode heeft met haar bijzondere landschappen een unieke plaats in de Meierij. De loop van de Dommel vormt de basis voor het ontstaan van markante landschapstypen en natuurgebieden.
De Dommelbeemden en de Moerkuilen
De Dommelbeemden is een Staatsnatuurmonument van ruim 100 hectare. Er komen zeldzame planten en dieren voor. Grenzend aan dit gebied liggen de Moerkuilen, een veenplas die door turfsteken is ontstaan en wordt omgeven door een prachtig broekbos. Door het hele gebied loopt een bewegwijzerende route die door het bos, de weilanden langs de drassige beemden naar de hoger gelegen akkers voert.
Het Vressels Bos en de Hazenputten
Het Vressels Bos ligt ten oosten van het kerkdorp Nijnsel en is, gelegen op een stuifzandheuvel, zo'n 250 hectare groot. Wie nu door dit bos wandelt zal zich maar moeilijk kunnen voorstellen, dat hier in de vorige eeuw nauwelijks een boom te bekennen was. Het was een gebied met zandverstuivingen en heide. Aan de randen woonden boeren die veel last hadden van het stuifzand. Zij besloten de stuifzanden te bebossen. Er zijn verschillende wandel- en ruiterroutes uitgezet. Ook is er een trimbaan.
Het Dommeldal
Het Dommeldal wordt gezien als een van de mooiste beekdalen van ons land. Dit unieke beekdal doorsnijdt het grondgebied van Sint-Oedenrode van zuid naar noord. Door en langs dit beekdal zijn fiets- en wandelroutes uitgezet. Natuurlijk kun je het gebied ook bekijken vanuit een kano!
Het Rooise Broek en de Scheeken
Het gebied rondom het kerkdorp Boskant wordt vooral gekenmerkt door de vele kleine, vaak onregelmatig gevormde percelen, met daarlangs meestal de populier. Deze statige bomen leveren o.m. het hout voor de klomp. Nabij Boskant ligt het natuurgeied de Scheeken, dat bestaat uit populierenbossen, afgewisseld met spar , eik en weilanden. Wellicht dat u hier en daar in oude populieren kunstig uitgehakte figuren aantreft die u naar een andere wereld zullen voeren, de wereld van Theo Sonnemans, onze Boskantse boomkunstenaar.
De parken
Park Henkenshage
Het Park Henkenshage is eigenlijk de achtertuin van het gelijknamige Kasteel. Het ontwerp is van Leonard Springer. Hij heeft de tuin in 1909 ontworpen. Springer geldt als een van de belangrijkste tuin- en landschapsarchitecten van de 20-ste eeuw in Nederland. In het voorjaar van 2000 is het Park in de geest van Springer gerenoveerd. Opvallende elementen zijn de 'verborgen tuin', het beeldeneiland, de uitkijkheuvel en het amfitheater. Vanuit het park kun je een bezoek brengen aan het natuurgebied Diependaal.
Park kasteel-raadhuis Dommelrode
In dit voormalige slot, dat van 1605 tot 1645 bewoond werd door de kwartierschout van Peelland is tegenwoordig het gemeentehuis gevestigd. Gelijktijdig met de uitbreiding van het gemeentehuis in 1997 is het groen rondom het Kasteel-raadhuis grondig herzien. De 'voortuin' heeft een formeel karakter gekregen met strak vormgegeven haag- en boompartijen. De 'achtertuin' heeft ruime waterpartijen en gevarieerde en meer natuurlijk aandoende oeverbeplantingen. De rode kastanje van ruim 40 ton is door een plaatselijke boomkweker vakkundig naar een nieuwe plek verplaatst.
Park Kienehoef
Het Recreatiepark Kienehoef is niet alleen geliefd onder de eigen inwoners maar trekt van oudsher ook bezoekers uit de wijde omgeving.
Een park met twee mooi aangelegde vijvers, een grote moderne speeltuin die het hele jaar gratis open is. Diverse picknickplaatsen en een prachtig bos om doorheen te wandelen.
Voor jong en oud is er natuurlijk de kinderboerderij, die op woensdag- en zondagmiddag geopend is. Op een aantal plaatsen treft u verder opvallende kunstwerken aan. Grenzend aan dit park ligt een groot sportcomplex (hockey, tennis, manege, boogschutterij) en de 5 sterrencamping De Kienehoef.
Even ten noorden hiervan ligt Golfbaan De Schoot.
Entente Florale
Goud voor Sint-Oedenrode!
Sint-Oedenrode behaalde goud dankzij:
de uitstekende groenvoorziening in al haar facetten tot en met de recreatieve infrastructuur
het hoogwaardige particuliere groen in de gemeente
de mate waarin burgers en bedrijven meewerken aan 'een groene gemeente'
de groene kunst op de rotondes
het ecologisch beleid en beheer (zoals plan Dotterbloem en het plan buitengebied)
de goede samenwerking met de diverse organisaties op natuur- en milieugebied, zoals het Brabants Landschap en anderen worden door de jury als een uitstekend voorbeeld voor andere gemeenten gezien
Entente Florale Route
Speciaal voor de groencompetitie is een Entente Florale route uitgegeven. Een route van ongeveer 40 kilometer, langs de mooiste plekjes van de gemeente. De juryleden hebben deze route ook gevolgd tijdens de beoordelingsdag. De route is verkrijgbaar bij het plaatselijke VVV-kantoor en in het gemeentehuis.
Drie kerkdorpen
Nijnsel
Historie
Ten tijde van de klokbekercultuur woonden er al mensen in de nederzetting Nijnsel (1240 voor Christus). Uit de periode van het begin van de jaartelling is bekend, dat er Romeinse activiteiten zijn geweest. Het dorp heeft een historische ligging aan de Dommel. Nijnsel is ontstaan als een gehucht rond een kapel, behorende tot de oude Vrijheid Sint-Oedenrode. In 1731 wordt rond de al bestaande Sint-Antoniuskapel de eerste school in Nijnsel gebouwd. Pas in 1910 wordt Nijnsel een zelfstandige parochie met de bouw en ingebruikname van de Sint-Antoniuskerk.
Ligging
Nijnsel is als kern ontwikkeld als een bebouwingslint aan de oude verbindingsroute tussen Sint-Oedenrode en Lieshout. De ontwikkeling van het dorp is bepaald door enerzijds de kerk (kern) en anderzijds de ligging ten opzichte van de Veghelseweg-Sonseweg. Ook de ligging ten opzichte van een natuurlijke omgeving (Dommel en Vressel) zien de inwoners als meerwaarde voor het wonen in Nijnsel.
De grootste verandering tijdens de laatste decennia is de komst van een eigen industrieterrein in 1970. Nijnsel heeft een eigen dorpsraad.
Boskant
Historie
Boskant, met z'n ruim 1500 inwoners, is verreweg het jongste dorp in de gemeente Sint-Oedenrode. De ontwikkelingsgeschiedenis wijkt totaal af van de andere kernen. De plaats is op basis van functionele en maatschappelijke overwegingen ontstaan. De eerste school dateert van 1945 en de H. Ritakerk wordt in 1955 in gebruik genomen, waarmee Boskant een zelfstandige parochie wordt.
Ligging
Boskant is ontstaan als verzorgingscentrum voor de agrarische bevolking in de zuidwesthoek van de gemeente. De doorgaande weg Sint-Oedenrode - Best is heel bepalend voor Boskant.
Olland
Historie
Olland, met z'n ruim 1100 inwoners, is het kleinste kerkdorp in de gemeente Sint-Oedenrode. Bij de start van de jaartelling woonden er al mensen op het huidige grondgebied van Olland. Olland is ontstaan als nederzetting op de rand van het Dommeldal. Het is van oorsprong een kapel-gehucht dat behoorde tot de Vrijheid Sint-Oedenrode. De kapel (H. Petrus) behoort sinds 1520 tot de Sint-Odakerk in Sint-Oedenrode. Al vanaf 1670 is er een zelfstandige school, terwijl in 1865 een zelfstandige parochie met wijding en bouw van de
H. Martinuskerk plaats vindt. Tenslotte is vermeldenswaard dat in 1898 een eigen NCB-afdeling wordt opgericht. Kortom een zelfstandig dorp met een grote historie en daardoor met een totaal eigen karakter.
Ligging
Olland ligt in het noordwesten van de gemeente. De woonomgeving is transparant en de openbare ruimte oogt vriendelijk. Olland heeft een eigen dorpsraad.
