|
|
Helenaveen
|
Helenaveen is een dorp van circa 1000 inwoners, gelegen in zuid-oost-Brabant. Het dorp ligt prachtig in een prachtige, natuurrijke omgeving.
Jan van de Griendt
Het is ontstaan in 1853 toen Jan van de Griendt een stuk Peelgrond kocht van de gemeente Deurne. Dit om de turf te gaan exploiteren die in de grond zat. Arbeiders uit alle delen van Nederland kwamen hier werken: Er ontstond een nederzetting die naar de vrouw van Jan van de Griendt werd genoemd: Helena-Veen. In 1856 telde Helenaveen al 185 inwoners.
Gemeente Deurne
In 1860 besloot gemeente Deurne om een kanaal aan te leggen op haar eigen, resterende turfgebied. De waarde van de grond zou dan stijgen, en Deurne kon dan de grond duur verkopen aan andere verveningsbedrijven. Deurne mocht het kanaal echter niet op de, al in 1853 aangelegde, Helenavaart aansluiten omdat Van de Griendt vreesde voor zijn monopoliepositie. Daarom liggen in de gemeente Meijel het "Kanaal van Deurne" en de "Helenavaart" kilometers lang vlak naast elkaar.
Tabakscultuur
Naast turfsteken werd er ook geld verdiend met tabak. Op peelgrond groeien tabaksplanten goed en in 1870 deed de tabakscultuur zijn intrede in Helenaveen. Na 15 jaar werd de teelt echter beëindigd wegens te grote concurrentie van de goedkopere tabak uit Indië. Rond de eeuwwisseling had Helenaveen wegens de enorme turfproductie van "NV Maatschappij Helenaveen" en 5 andere concurrenten een van de drukste goederenstations van Nederland!
Koning Willem III
In 1886 werd koning Willem III beschermheer van NV Maatschappij Helenaveen en richtte in 1889 (een jaar voor zijn dood) het "Koningsfonds" op, dat als doel had de land- en tuinbouw en veeteelt te verbeteren, alsook sociale verbetering te bewerkstelligen. In 1900 bedroeg telde de bevolking 933 zielen.
Van de eeuwwisseling tot de oorlog
In 1910 begon het grauwveen echter op te raken en werd steenkool een steeds grotere concurrent van turf. Men werd gedwongen van turf over te stappen op landbouw en veeteelt. In dat jaar werd ook de Romeinse helm, vermoedelijk uit 320 na chr., gevonden door de G. Smolenaars uit Meijel. In de jaren 20 kwam de turfgraverij bijna helemaal stil te liggen. De bewoners deden voornamelijk aan veeteelt en het telen van groenten op grond, gepacht van de Maatschappij Helenaveen. In 1939 kwam er een elektriciteitsnet in Helenaveen.
Wereldoorlog
Helenaveen lag in het midden van de Peel-Raamlinie, en liep bij de Duitse inval ten behoeve van de verdediging van Nederland veel schade op (opgeblazen bruggen, afbranden huizen voor een goed schootsveld etc.). Gelukkig betaalde de verzekering wel uit. Het was erger gesteld met de bevrijding. Helenaveen lag weer midden in de frontlinie. Op 8 oktober 1944 tijdens een razzia 150 Helenaveense mannen tussen 15 en 65 jaar opgepakt en afgevoerd naar Wuppertal om te werken. 23 keerden niet terug... Helenaveen werd volledig geëvacueerd en leeggeplunderd.
Meer informatie over de deportatie op www.boxtelnet.nl/hildesheim.
Na de oorlog
Na de oorlog werd Helenaveen weer spoedig opgebouwd. In 1952 nam de gemeente Deurne het onderhoud van het wegennet over en in 1954 kwam er een openbaar waterleidingnet. In 1976 werd 228 ha woeste grond verkocht voor 1,6 miljoen aan de staat. Dit is nu natuurgebied. Halverwege de jaren '90 werd een start gemaakt met een project dat de veen weer terug moet brengen in de Peel. Hiertoe werden grote delen van de Mariapeel en de Deurnese Peel onder water gezet, om de omstandigheden van 2000 jaar terug na te bootsen. Daarnaast werd gestart met het opkopen van tuinders om de 2 natuurgebieden met elkaar te verbinden. In 1999 rapporteerde Staatsbosbeheer dat het project lijkt te slagen. Er werden al verschillende pollen veenmos gesignaleerd.