Sporen in en om Amersfoort met WS78 vanuit Amersfoort op 28 november 2015  

datum 28 november 2015 plaats Amersfoort
provincie Utrecht gemeente Amersfoort
afstand 40 km naam wandeltocht Sporen in en om Amersfoort
starttijd 9.00 uur postcode start: 3812 BH
parcoursbouwer: Ephrem Jacobs en Hermien van den Heuvel
startadres: Verkeerstuin, Soesterweg 312, 3812 BH Amersfoort (UT)( ?
openbaar vervoer: NS station Amersfoort uitgang Piet Mondriaanplein. LA verharde weg langs spoor met enkele bochten volgen tot achteringang Verkeerstuin. Totaal 700 meter.
info
links naar foto's en ingetekende route staan boven in het verslag
verslag


















Met WS78 vanuit Amersfoort op 28 november 2015, Sporen in en om Amersfoort

Vandaag zien we veel sporen, die de laatste tienduizend jaar in en om Amersfoort zijn achtergebleven. De stuifduinen uit de laatste ijstijd, de afvoer van water uit de Gelderse Vallei, de al ruim 750 jaar oude stad, de bedrijvigheid bij het knooppunt van spoorwegen, het bewaard gebleven industrieel erfgoed, de achtergebleven sporen van de beide wereldoorlogen en andere militaire activiteiten. De eerste tien kilometer lopen we rond en door het oude centrum van Amersfoort. Daarna trekken we de buitengebieden in. In de omgeving van Soest komen de 40 km lopers door het vorig jaar opengestelde landgoed De Paltz en Vliegbasis Soesterberg.

De startlocatie is in een oude loods van de Wagenwerkplaats. In deze beperkt verwarmde loods kunnen kinderen op een skeltercircuit onder toezicht van vrijwilligers spelen.

Het Wagenbedrijf Amersfoort is in 1904 geopend. Men hield zich vooral bezig met het onderhouden, reviseren en ombouwen van goederenwagons. Na de opheffing van de wagenwerkplaatsen te Tilburg, Zwolle en Utrecht werden geleidelijk aan de goederenwagons alleen nog in Amersfoort onderhouden. In 1930 was ‘Het spoor’ de grootste werkgever van Amersfoort. Uiteindelijk is de Wagenwerkplaats in 2000 gesloten.

Al snel komen we langs de Rijtuigenloods, het huidige station en het van 1863 tot 1902 gebruikte stationnetje. In de buurt van het centrum lopen we langs de Koppelpoort, die alle treinreizigers naar het noorden en oosten kennen. Onder de spoorbrug hangt een kunst kroonluchter. Langs het havengebied staat industrieel erfgoed uit de eerste helft van de vorige eeuw, zoals de vroegere Prodent fabriek met een oude fabrieksstraat. Van dit authentiek erfgoed bestaat nu niet veel meer. Na de rivier de Eem lopen we over vlonders in het moerasgebied van de Oude Eem.

De stad Amersfoort dankt zijn ontstaan en naam aan een doorwaadbare plaats in de rivier de Eem. De Eem begint waar de Lunterse Beek (Heiligenbergerbeek) en de Barneveldse Beek (Flierbeek), die water afvoerden uit de Gelderse Vallei, bij elkaar kwamen. Bij die doorwaadbare plaats werd de Eem gekruist door handelsroutes. De Eem is de enige rivier in Nederland die zijn oorsprong en monding binnen de landsgrenzen heeft.

In het centrum komen we langs de grachten met overgebleven delen van de twee stadsmuren. Muurhuizen, de binnenste ring, is de oudste. Sinds vorig jaar heeft de Onze Lieve Vrouwen toren een 1700 kilo zware bronzen Pelgrimsdeur. De OLV kerk is door een buskruitontploffing in 1787 ingestort. Vanaf het ontstaan van het kadaster in 1832 is dit het kadastrale middelpunt van Nederland. De assen zijn in de bestrating aangegeven.

Via een ander deel van Muurhuizen en de plantsoenen langs de buitenste stadsmuur verlaten we het centrum. Na het oversteken van een goederenspoorlijn komen we in een stadsparkje. Vroeger was dit een exercitieterrein. De voormalige kazernes zijn omgebouwd naar woonhuizen.

Na de koffiepost verlaten we de stad en komen in Klein Zwitserland. Dit hoog gelegen bosgebied is als werkverschaffingsproject in de crisisjaren aangelegd. Langs de route ligt de Galgenberg, waar vroeger ter dood veroordeelden werden opgehangen. Na een mooi uitzicht op de Stichtse Rotonde komen we bij Kamp Amersfoort. Op dit terrein lopen we door een loopgraaf. Daarna komen we langs het monument “De Stenen Man” met de 320 meter lange schietbaan.

Kamp Amersfoort was in de Tweede Wereldoorlog een gewelddadig doorgangs- en strafkamp van de Duitse bezetter (SS). Van 18 augustus 1941 tot 19 april 1945 hebben hier ongeveer 37.000 mensen voor korte of langere tijd gevangen gezeten.

Ook de Eerste Wereldoorlog heeft sporen in Amersfoort achtergelaten. We wandelen vlak langs de beide delen van het Belgenmonument.

Het Belgenmonument is door België geschonken aan Nederland uit dankbaarheid voor de opvang van gevluchte militairen en burgers tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het is in omvang het grootste monument van Nederland. In de middelste toren bevindt zich een carillon, dat regelmatig bespeeld wordt door leerlingen van de Amersfoortse Beiaardschool.

Na een spoorwegovergang gaan de 20 km deelnemers door een bos en langs het spoor terug naar de startlocatie. De 40 km gaat langs de dierentuin en een ander deel van het spoor naar de grote rust in Soestduinen.

Uitgerust wandelen we verder door het vroegere militair oefenterrein De Stompert en het Burgemeestersbos naar de hoofdingang van de voormalige Vliegbasis Soesterberg. In december 2014 is deze voor publiek opengegaan. Eerst lopen we langs het tegelijkertijd geopende Nationaal Militair Museum. Door de glaswand is een deel van het tentoongestelde te zien. De route komt langs een stukje Berlijnse muur en gaat onder een buiten opgesteld vliegtuig door. Vanaf een voormalige radarheuvel zien we de start/landingsbanen, het sheltergebied en in de verte de contouren van de stad Utrecht. Vervolgens lopen we langs kunstobject Model Former Soesterberg Airbase (een abstracte verbeelding van de basis, gemaakt van de hier gevonden voorwerpen) en vele munitiebunkers.

Vliegbasis Soesterberg was tot 2008 in gebruik als militair vliegveld door Defensie. De vliegbasis is in eigendom van de provincie Utrecht. Het beheer van het beschermde natuurgebied wordt door Utrechts Landschap verzorgd. De ene na de andere ecologische verrassing werd ontdekt op de vliegbasis, vertelt boswachter Martijn Bergen, zichtbaar enthousiast, als hij een rondleiding geeft. ‘Wat een rijkdom aan natuur én historie. Het is een eer dat we zo’n gebied mogen beheren.’

In landgoed De Paltz lopen we door en langs een enorme kuil van de zandafgraving uit de vorige eeuw. In het witte huis langs het grote grasveld zit het Herman van Veen Arts Center. Het Utrechts Landschap heeft een blokhut op het landgoed voor onze koffiepost beschikbaar gesteld.

Landgoed De Paltz is sinds 1 juli 2011 in eigendom en beheer van Utrechts Landschap. Sinds 9 mei 2014 is het opengesteld voor publiek. Het is een prachtig landgoed, dat in 1876 werd ontworpen door de landschapsarchitecten Copijn en Springer. De zandafgravingen en de productiebossen voor de mijnbouw hebben hun sporen achtergelaten en het afwisselende landgoed met verrassende details gevormd.