Randje Vliegveld tocht
Op dinsdag 11 april 2017 organiseerde OLAT - Wandelen op Dinsdag (WoD) een wandeling vanuit Eindhoven. De start was vanaf Café Restaurant Beatrix Zicht. Dit lag vlakbij de haven van de Eindhovense Jachtenvereniging Beatrix. De parkoersuitzetters hadden deze tocht de naam "rondje vliegveld" gegeven. Maar de wandelaars vonden de naam "randje vliegveld" een betere benaming, mede omdat we niet om het vliegveld waren gelopen. Na de start liepen we onder de A2 snelweg door. Daarna dwaalden we door het Philips van Lenneppark. De narcissen bloeiden hier fraai. Na kruising met de Tilburgseweg kwamen we langs de kerk De Bron, vergadering van gelovigen Eindhoven. Ik liep naar één van de ramen van de kerk nabij de hoofdingang. Een schoonmaakster deed de deur open. Ik zei dat ik alleen even de kerk in wilde kijken en dat ik snel weer verder moest lopen.
Verder liepen we langs bosgebied Wielewaal. Achter een toegangshek stond in vijf talen dat we niet welkom waren. Daarna dwaalden we door het Philips de Jongh Park. We kwamen bij de spoorlijn Best-Eindhoven en volgden deze langs het PSV-complex De Herdgang. Nadat we waren afgeslagen liepen we over een lange vlonder. Daarbij kwamen we langs een poel die ingericht was als kraamkamer voor bedreigde amfibieën zoals de alpenwatersalamander en de kamsalamander. Daarna liepen we om de Philips Fruittuin heen naar de spoorlijn. Deze volgden we verder tot de Anthony Fokkerweg. Daar liepen we onder het spoor door en vervolgden de spoorlijn opnieuw.
Nabij het Ecopark Acht, Acht was vroeger een zelfstandig dorp maar nu een wijk van Eindhoven, hadden we een rust. Aan onze rechterhand lag een dijk waar een grasweg omhoog voerde. Toen ik deze grasweg voor de helft omhoog was gelopen, passeerde net een trein met auto 's. Daar kon ik nog mooi een foto van maken met de wandelaars op de voorgrond. We kruisten de snelwegen A2, A50 en A58 gecombineerd. Voor het Wilhelminakanaal sloegen we af. Hier liepen we het terrein op van bestgolf.nl en hadden hier op 13 km de grote rust. De prijzen voor de consumpties waren hier gepeperd. Voor mijn favoriete drank Latte Macchiato betaalde ik € 3,70. Nog maar één keer eerder had ik meer voor deze drank betaald. Maar als uitzetter van deze tocht ben je al lang blij om een mooie rustpost te vinden.
We liepen weer terug naar het Wilhelminakanaal en volgden dit tot aan Batadorp. De huizen in deze wijk, die platte daken hebben, zijn in het verleden speciaal voor de Bata werknemers gebouwd. En de reden van de platte daken staat vermeld in de hieronder vermelde toelichting.
In 1933 kocht de Tsjechische schoenmakersfamilie Batá het Breeven in Best om een nieuwe fabriek te stichten. Men koos voor Best vanwege de lage grondprijs en de aanwezigheid van goedkope arbeidskrachten. Ook de gunstige verkeerssituatie (de aanwezigheid van het Wilhelminakanaal, het Beatrixkanaal en spoorwegen) speelde bij de keuze een rol. Men bouwde er in 1933 een fabriek die een exacte kopie was van de hoofdvestiging te Zlín. Bata bezat toen al 28 schoenwinkels en dit aantal nam toe tot 150 in 1961. Veel Bata winkels hadden een eigen schoenreparatiewerkplaats en een pedicureafdeling. In Best werden dames-, heren- en kinderschoenen, maar ook sportschoenen geproduceerd.
Bata liet de wijk bouwen, opdat de medewerkers dichtbij de fabriek konden wonen. Er werden 130 woningen gebouwd, alsmede scholen, een medische dienst en een kapsalon. Bata bouwde wel meer van dergelijke dorpen, overal ter wereld waar het bedrijf vestigingen had. Doordat een brug ontbrak lag Batadorp betrekkelijk geďsoleerd van Best. Orde en netheid werd door Bata op prijs gesteld. Naar verluidt zouden de huizen in dit dorp platte daken hebben; op zolders zou toch alleen maar rommel worden opgeslagen. De arbeiders mochten geen klompen dragen: het alternatief werd door Bata zelf geproduceerd. De eis tot hygiëne ontstond in een tijd dat de werkgever bepaalde wat zijn werknemers nodig hadden en wat goed voor hen was, maar resulteerde wel in een voorzieningenniveau dat zijn tijd ver vooruit was. Tot de bedrijfsbemoeienis behoorde ook het oprichten van sportverenigingen, een toneelvereniging, een fanfare en een vrijwilligersbrandweercorps.
Het Batadorp was de eerste projectmatige uitbreiding van Best. De wijk was heel bijzonder in die tijd. De straten, huizen en winkels waren eigendom van Bata. Bij de ingang van het dorp werden slagbomen aangebracht, die elk jaar op 31 december voor 24 uur werden gesloten om de eigendomsrechten te verzekeren. In Best werd dan ook gesproken over de Batakolonie. De huizen waren toen al allemaal voorzien van elektriciteit, gas- en waterleiding. Er waren geasfalteerde straten, straatlantaarns, trottoirs en straatnamen en het afvalwater werd afgevoerd door een riolering. Er waren veel voorzieningen zoals een kapper, een restaurant, een bar, een Edah-winkel en een bioscoop.
Na een aantal jaren werd er een houten voetbrug aangelegd, zodat het isolement enigszins werd doorbroken. Aan het eind van de 2e Wereldoorlog werd de brug door de Duitsers in brand gestoken. Op 6 december 1947 werd er een nieuwe ijzeren brug over het Wilhelminakanaal geopend door burgemeester Notermans, waardoor het Batadorp veel toegankelijker werd voor iedereen. De Tsjechische mensen konden na de oorlog niet meer terug naar hun vaderland omdat de Russen daar de baas waren. Na de oorlog steeg de vraag naar schoeisel enorm en het personeelsbestand groeide naar 2.500 arbeiders.
Vanaf de jaren ’60 van de 20e eeuw verdween de schoenenproductie naar lage-lonenlanden en werd Batadorp in 1978 aan de gemeente Best verkocht. Het winkelnetwerk verdween eveneens. De laatste Batawinkel werd in 1996 gesloten, op de fabriekswinkel na. De oorspronkelijke bebouwing van Batadorp is nu als industrieel erfgoed een historische bezienswaardigheid.
De fabriek bleef echter, in afgeslankte vorm, bestaan. Deze behoort nu tot de in 1970 opgerichte divisie: Bata Industrials, die speciaal schoeisel maakt, zoals veiligheidsschoenen. Het hoofdkwartier van de wereldwijd opererende divisie bevindt zich te Best. Ze beschikte in 2008 over 160 medewerkers die jaarlijks 900.000 paar veiligheidsschoenen en 1 miljoen paar veiligheidskousen produceerden.
We kwamen bij het Beatrixkanaal en volgden dit min of meer parallel tot aan de finish. We kruisten de A58-snelweg en liepen langs het Generaal Majoor De Ruyter van Stevinck kazerne complex. Daarna liepen we langs vliegveld Eindhoven. Bij de spotterplaats hadden we een rust en konden we een aantal vliegtuigen zien opstijgen waaronder een militair vliegtuig. Er stonden hier opvallend veel auto´s. Maar een enkeling stond buiten. Het bleek dat de automobilisten hier de vliegtuigen vanuit hun auto aan het spotten waren. Toen onze wandelgroep voor het hek stond te kijken, ontnam dat een aantal spotters het zicht op de vliegtuigen.
De Anthony Fokkerweg werd weer gekruist. Nabij Golfbaan Welschap werd het Beatrixkanaal overgestoken en over een smal pad langs de golfbaan werd de finish bereikt. Het was weer een aardige tocht geworden, mede dankzij het zonnige weer en ondanks het voor OLAT-begrippen relatief vele asfalt. Wij danken de parkoersuitzetters hartelijk voor deze tocht.
Klik HIER voor de betekenis van de buttons die boven aan dit verslag staan.
Henri Floor |
