Tjongervalleitocht met de FLAL vanuit Oosterwolde

Op zaterdag 15 maart organiseerde de FLAL de Tjongervalleitocht. De start was vanuit het Ac­ti­vi­tei­ten­cen­trum de Miente te Oos­ter­wol­de. Er kon gekozen worden uit de afstanden 25, 40 en 60 km. Wij gingen op voor de 60 km. Daardoor konden we al om 8 uur starten. Met de 60 km route liepen we eerst een lus van 20 km om vervolgens de 40 km route te vervolgen. Oos­ter­wol­de werd in noor­de­lij­ke richting verlaten waarbij de eerste 3 a 4 km min of meer parallel aan de N919 (Oos­ter­wol­de-Veenhuizen) werd gevolgd. Na het Grootdiep werd de N919 nabij buurtschap Weper verlaten. Na het Tiesingbos kwamen we weer op de N919 uit, hier Weper geheten. In buurtschap Weperpolder werd de N919 weer verlaten en dwaalden door het Weperbergbos.

Weper is vooral bekend van de Weperbult. De Weperbult is een voormalige vuilstortplaats. Deze was tussen 1970 en 1994 in gebruik.

Onderstaand info over Wepe en Tonde waar we later in de route doorheen kwamen.

Hoewel er in Zuid-Oost Friesland overwegend weg­dor­pen voor­ko­men vonden we in deze streek in vroeger tijden ook enkele esdorpen, die lijken op de veel in Drenthe voor­ko­men­de esdorpen. Het gaat daarbij o.a. om de dorpen Weper en Tronde. Door ruil­ver­ka­ve­lin­gen en land­ver­be­te­ring is veel van het oorspronkelijk es­dor­pen­land­schap verloren gegaan.

Deze esdorpen droegen voor de ingrijpende ver­an­de­rin­gen in de 20ste eeuw sterk het karakter van dorpen in een overgangsgebied. In feite was er in deze dorpen een combinatie van kenmerken van weg­dor­pen en esdorpen zoals die in Drente voor­ko­men. Het es­dor­pen­ka­rak­ter kwam tot uiting in de concentrerende werking die van de bij elkaar gelegen landerijen op de es uitging op de ligging van de boerderijen: de boerderijen stonden bij elkaar rond een brink. Het duidelijkst komt dit naar voren bij nederzettingen die op een zandeiland liggen, zoals Tronde. In de geconcentreerde esdorpen zoals Tronde was een mandebrink als centrale dorpsruimte aanwezig.

Na het natuurgebied Fochteloërveen werd Fochteloo bereikt en doorkruist, Bekende plekjes hier zijn café Het Korhoen en IJsclub Eensgezindheid. Via buurtschap Medhuizen werd de startlocatie in Oos­ter­wol­de weer bereikt.

Zoals gezegd liep de 60 km route eerst een lus van 20 km. Na een rust werd vervolgd met de 40 km route. De start werd nu in westelijke richting verlaten. Nog voor de verkeersweg Buttinga werd de looprichting ver­an­derd en liepen we noordwaarts. Daarna dwaalden we door het noordwestelijke deel van de bebouwde kom van Oos­ter­wol­de. Na oversteek van het Grootdiep werd koers gezet naar buurtschap Jardinga. Na oversteek van de Boven Tjonger liepen we door bosgebied De Pegge.

Nabij Donkerbroek werd de Opsterlandsche Hoofdvaart bereikt en overgestoken. Over de Vaart Westzijde liepen we naar Donkerbroek maar voor de bebouwde kom van Donkerbroek werd een bosgebied opgezocht en liet men Donkerbroek verder rechts liggen. We staken de Tjonger over en na buurtschap Hoek Makkinga werd Makkinga bereikt. Hier was de tweede rust op ongeveer 35 km.

Makkinga is een van de 13 dorpen in de gemeente Ooststellingwerf.

Makkinga is oorspronkelijk een streekdorp dat vanuit Oos­ter­wol­de in de 15de eeuw als agrarische ontginningsnederzetting is ontstaan. Het bestond aanvankelijk uit enkele agrarische streken. Er groeide geleidelijk een kom in de buurt van de hervormde kerk en om een brink met waterpomp op het kruispunt van wegen vanuit Oos­ter­wol­de, Oldeberkoop, Donkerbroek en Elsloo. De laatmiddeleeuwse Lycklamastins die aan de noordoostzijde van deze kruising stond is in 1829 afgebroken. Het was de enige stins in de wijde omgeving en dat wijst erop dat Makkinga op een strategische plek lag of een zekere status had of beide. Het dorp is na Oldeberkoop en voor Oos­ter­wol­de van 1848 tot 1886 hoofdplaats van de grietenij en na 1851 gemeente Oost­stel­ling­werf geweest.

Voor de ontwikkeling van het dorp was het van belang dat in 1887 de Makkingaastervaart naar de gekanaliseerde Tsjonger werd gegraven en dat het in 1914 bovendien aan de tramlijn van Oos­ter­wol­de naar Steenwijk kwam te liggen. Aan de Wemeweg is in 1895 de zuivelfabriek gesticht, de Coöperatieve Melkerij "De Eendracht" die in 1908 op stoomkracht overging. Korenmolen "De Weijert" werd in 1925 aan de Lyclamaweg herbouwd, na in Gorredijk (toen nog als houtzaagmolen) en Twijtel te hebben gedraaid.

Naast de korenmolen bevindt zich tegenwoordig het museum voor oude handgereedschappen "Oold Ark". Hier kan men een verzameling van gereedschappen bewonderen die in de periode 1850 - 1950 gebruikt werden bij het uitoefenen van voornamelijk beroepen uit de Stel­ling­wer­ven.


Nu werd koers gezet naar buurtschap Twijtel. Als wandelaars mij vragen waarom ik FLAL-tochten loop, dan zeg ik o.a. dat je bij vrijwel elke tocht door een plaats komt, waar je nog nooit van gehoord hebt. En bij deze tocht is dat met Twijtel het geval. Omdat bij deze tocht het aantal onverharde wegen en paden minder dan gemiddeld is, werd nu motorcrossbaan Prikkedam opgezocht. Over de gelijknamige weg liepen we naar de Tjonger en werd even gevolgd. Dit riviertje is ook de naamgever van deze tocht. De Tjonger wordt ook wel De Kuunder genoemd.

We dachten dat we in Nederland zouden blijven met deze tocht. Maar nu kwamen we door Egypte. Bij dit buurtschap dwaalden we fraai door een bosgebied met de waterplas Diaconieveen. Het blijkt dat we een grote lus hebben gemaakt want we kwamen weer in Twijtel uit. Tot vandaag hadden we er nooit van gehoord en nu kwamen we er tweemaal doorheen. Maar niet op dezelfde plaats.

Er volgden nog meer buurtschappen zoals Nij­e­ber­koop en Tronde. Buiten Tronde liepen we langs de Stobbepoel, een meertje, en met uitzicht op paaltjasker Vesuvius.

Paaltjasker De Vesuvius wordt sinds 1987 gebruikt voor het in circuit rondmalen van water in het natuurgebied De Stobbepoel. Zo wordt voor­ko­men dat de conditie van de molen door stilstand achteruitgaat, terwijl De Stobbepoel baat heeft bij water dat niet stilstaat.

Nu kwamen we in een wat grotere plaats te weten Elsloo. Voor ons is de Limburgse plaats Elsloo bekender dan de Friese plaats Elsloo. In Eetcafe 't Anker hadden we nog een rust. De afgelegde afstand bedroeg hier ongeveer 53 km. Met de 4-daagse van Diever waren we meerdere keren hier in Elsloo geweest. Dan kwamen we langs een klokkestoel, maar zo zuidelijk kwamen we nu niet in Elsloo. Wel kwamen we met de 4-daagse van Diever wel door het schitterende Aekingerzand of Kale Duinen. Door dat natuurgebied kom je ook door met het Drenthepad.

We mijmerden wat weg van de route en keren weer snel terug. Elsloo werd in oostelijke richting verlaten. Via De Bult werd buurtschap Langedijke bereikt. Het laatste buurtschap waar de route doorheen liep was Boekhorst alvorens de finish te bereiken. De GPS gaf ruim 62 km aan. Na afloop van de tocht konden we onze herinnering in ontvangst nemen, voor zover je met herinnering had in­ge­schre­ven. Wij hadden dit seizoen 9 tochten gelopen. Dat was het minimale aantal voor een wandbord. Een deelnamescore van 732 was beslist hoog te noemen. Bij het maken van dit verslag viel het ons op dat het riviertje, waarnaar deze tocht genoemd is, Tsjonger is, dus nog met een letter "s" extra in de naam. Op dezelfde dag or­ga­ni­seer­de WS78 een tocht vanuit Ede en had maar liefst 781 deelnemers. Wij danken de organisatie hartelijk voor deze tocht. De volgende FLAL-tocht is op 25 oktober 2014, de Turftocht vanuit Appelscha.

Ik hoop dat u het een mooi verslag vond. Door gezondheidsproblemen loop ik momenteel niet. Omdat ik in het verleden veel wandelverslagen heb gemaakt kan ik dit nog wel doen. Dit verslag is tot stand gekomen met behulp van de ingetekende route en fotoreportages van wandelaars.

Klik HIER voor de betekenis van de buttons die boven aan dit verslag staan.

Henri Floor