Baffelder Koarschoevertocht

Op zaterdag 14 december 2013 organiseerde de FLAL de Baffelder Koarschoevertocht vanuit Ba­flo. Er waren 411 deel­ne­mers.

De start was vanuit Dorpshuis Agricola te Ba­flo. Omdat de startlokatie aan de kleine kant was konden we al om 8:50 uur startten. Ba­flo werd over een smal maar stevig ijzeren bruggetje over de Ras­quer­der­maar verlaten. Even liepen we langs de N363/Warfumerweg. We sloegen af waarop Ras­quert werd bereikt. Ras­quert wordt verlaten na kruising met de spoorlijn Groningen-Roo­de­school. Opnieuw staken we de Ras­quer­der­maar over en opnieuw kwamen we weer in Baflo. Baflo werd langs de begraafplaats verlaten waarbij we zicht op een boomhut hadden.

Buiten Baflo was de parkoersbeschrijving even onduidelijk. Er stond dat we na een plaatsnaambord RA een rode weg met een bocht naar links moesten volgen. Maar na de achterkant van het plaatsnaambord van Baflo liep wel een weg naar rechts met een bocht naar links, maar deze weg was niet rood. We liepen daarop maar RD want de bepijling wees ook RD.

Daarop werd Tinallinge bereikt. Naast de grote vrijstaande kerk stond, enigzins opvallend, een oud stenen elektriciteits huisje. Iets verderop kwamen we langs de Nederlands Hervormde kerk. Dit was een relatief klein gebouwtje. Langs de vrijliggende begraafplaats aan de rand van het dorp werd Tinallinge verlaten. Na kruising met de Ab­be­weer­ster­tocht liepen we door buurtschap Abbeweer. Bij poldergemaal Sich­ter­man lag een doop schaap langs de weg. Op enige afstand van ons wandelpad zagen we iets dat leek op een lange fa­brieks­pijp of fa­brieks­schoor­steen. De bovenkant van dit object zag er min of meer gerafeld uit. Het bleek dat hier een oude steen­fa­briek heeft gestaan.

We liepen naar de N996/On­der­den­damsterweg die we naar On­der­den­dam volgden. Bij een fa­brieks­ter­rein zagen we twee stenen olifanten staan, een grote en een kleine. Na kruising met het Win­su­mer­diep werd het centrum van On­der­den­dam bereikt. We zagen verschillende gebouwen die het fotograferen meer dan waard waren. Bij een gebouw riep een medewandelaar naar mij toe dat hij wel op mijn website zou lezen wat voor gebouw dit was. Dat zorgde voor mij wel extra druk want vooralsnog wist ik niet wat voor gebouw het was. Het ging hier om het voormalige Wa­ter­schaps­huis. Op 9 km was de eerste binnenrust in dorpshuis Zijlvesterhoek te On­der­den­dam. Hier was later ook de 2e rust op 22 km.

Het Wa­ter­schaps­huis wordt ook wel Zijlvesterhuis ge­noemd en bevindt zich aan de Bedumerweg in On­der­den­dam. Het statige pand is gebouwd rond 1620 als vergaderruimte voor het zijlvesterbestuur. Na het opgaan van het wa­ter­schap Hunsingo in het wa­ter­schap Noor­der­zijl­vest is het gebouw nog tot de zomer van 2001 gebruikt als wa­ter­schaps­huis. In 2001 is het verkocht aan een vast­goed­maat­schap­pij. Het wapen van Hunsingo staat nog op de gevel. Links onder op de gevel staat het bekende gezegde: "Dei nait diek'n wil mout wiek'n" (het Dollardgebied van land tot water en omgekeerd).

Na de rust begon voor ons de lus van de 35 km. We volgden het Win­su­mer­diep en kwamen langs de Nederlands Hervormde kerk van On­der­den­dam. Over het Jaagpad verlieten we On­der­den­dam. Het water aan onze linkerhand heette nu het Boterdiep. Na een sluizencomplex, waar we later overheen zouden lopen, kwamen we door buurtschap Fraamklap. We zagen een huis dat flink gestut werd, want we bevonden ons hier in het gebied waar aardbevingen plaatsvinden, die veroorzaakt worden door de gaswinningen van de Nederlandse Aardolie Maatschappij, kortweg NAM genaamd.

We liepen vervolgens naar Middelstum. Langs de kant van de On­der­den­damsterweg stonden tal­rij­ke mooie huizen. We liepen een eind op met een wandelaar die al heel wat jaartjes meeloopt met FLAL-tochten. Hij is woonachtig in de plaats waar dit jaar de start was van de FLAL-Lustrumtocht. Hij vertelde, dat in het verleden in dit gebied veel vaker tochten van de FLAL waren. Die tochten werden destijds uitgezet door wijlen de heer Zuidema. Na een aantal fotomomenten van mooie huizen verloren we de aansluiting met voornoemde wandelaar.

Voordat Middelstum werd bereikt kwamen we langs de natuurijsbaan van Middelstum, die er nu erg waterig bijlag. Het meest opvallende gebouw van Middelstum was de Sint Hippolytuskerk. Hier liepen we voor driekwart om de kerk heen. Een pijl naar links was ons niet opgevallen, maar een wandelaar voor ons zag de LA pijl gelukkig wel. Hier zagen we ook twee wandelaars teruglopen die de LA-pijl ook niet hadden gezien. In Middelstum stonden meerdere kerken. Langs Kerk Vermaning uit 1868 kwamen we nog alvorens het centrum van Middelstum te verlaten. Na Naai­mu­se­um Naald en Draad staken via een smal maar stevig bruggetje het Boterdiep over en volgden het Oude Kerkpad.

Op 1 mei 2004 is in Middelstum het Naai­ma­chi­ne­mu­se­um "Naald en Draad" geopend. Het gaat hier om een col­lec­tie hand- en trap­naai­ma­chi­nes met bijbehorende materialen. In het museum gaat u weer even terug naar de tijd waarin de ontwikkeling van de naai­ma­chi­ne een langzame maar zekere vooruitgang boekte. Er zijn zowel huishoudelijke machines te zien als machines die in de kleermakerij werden gebruikt

We liepen nu naar buurtschap Toorn­werd. Op de begraafplaats van Toorn­werd stond nog een hoge oude kerktoren.

Toorn­werd ligt direct onder de rook van Middelstum. Er wonen 91 burgers (peildatum: 1 januari 2011). Alleen een kleine toren staat nog in het centrum van het dorp. Er wordt geen ruimte geboden voor uit­brei­dings­plan­nen in het meest idyllische plekje van de gemeente. Toornwerd was ooit een kerkdorp. De kerk werd in 1756 door brand zwaar beschadigd. Maar de laatste resten van de kerk werden in 1818 opgeruimd. De wierde waarop de kerk was gebouwd ontging ook niet het lot van de afgravingen. In 1893 werd daarmee begonnen en in 1906 was bijna de hele wierde verloren. De eerste berichten over Toornwerd dateren vermoedelijk van 1446 wanneer Hiddo van Ewsum een kapel stichtte bij zijn landgoed dat Snitwinkel werd ge­noemd.

Over een modderig graspad op de grens van de gemeente Eemsmond en Loppersum werd de Bre­de­weg te Kantens bereikt. Kantens zelf werd niet betreden. De Bre­de­weg werd gevolgd tot de Stits­wer­ter­weg. Stits­wert lieten we rechts liggen. We liepen weer naar het Boterdiep en staken deze via een sluizencomplex over. On­der­den­dam werd weer bereikt. Na de Hunsingo korenmolen werd de rust op 22 km bereikt. Over de Stads­weg werd On­der­den­dam verlaten.

Daarop werd buurtschap Onderwierum bereikt. Op de plek waar vermoedelijk een kerk heeft gestaan was nu een grasveld.

Een stukje geschiedenis van Onderwierum
In oude oorkonden wordt gesproken over Ul­der­na­we­rum: wierde in het gebied van de onlanders. Eens stonden er een school en een kerk, een middeleeuwse kerk, afgebroken in 1840/41. De zerken vertellen het verhaal van bewoners van Onderwierum en omgeving. Opgravingen en metingen in de jaren twintig en tachtig van de 20e eeuw, resp. door prof. A.E. van Giffen en dr. M. Miedema, hebben aangetoond dat deze hoogte (2.85 boven N.A.P.) een vluchtplaats was in de tijd toen steeds weer nieuwe overstromingen plaatsvonden. Omstreeks het begin van de jaartelling was hier bewoning, daarna een poos niet vanwege te hoge wa­ter­stan­den en sinds de Middeleeuwen ononderbroken. Het kerkje stond midden op de wierde. Op de plaats waar nu een klein bosje is, stond de pastorie. Deze is in de vijftiger jaren van de 20e eeuw afgebroken. Tot 1863 woonden hier predikanten. In dat jaar werd namelijk de nieuwe pastorie in On­der­den­dam betrokken: Middelstumerweg 9, tegenover de kerk aan de andere kant van het water. In 1974 verkocht de kerkvoogdij het kerkhofje aan de gemeente Bedum.

Over een moddergraspad werd de Bosweg bereikt. In Winsum liepen we eerst onder het station door. Hier had ik theoretisch op de trein kunnen stappen om huiswaarts te gaan. Maar dat deed ik niet omdat ik de hele route wilde lopen. Winsum werd verlaten over de Garn­wer­der­straat, maar via een lus werd Winsum opnieuw bereikt. Het Win­su­mer­diep werd bereikt en hier was de laatste rustpost. De route voerde daarna over het Win­su­mer­diep O­ber­gum in.

Uit het centrum van Winsum klonk muziek waarop we besloten daar nog even naar toe te gaan. Want molen De Ster viel hier ook op. Ook een ge­bak­kraam zag er mooi uit. Via de Hoofdstraat-O­ber­gum werd de Nicolaas kerk bereikt van O­ber­gum. O­ber­gum werd over de Schou­wer­zijl­ster­weg in wes­te­lij­ke richting verlaten. Langs het Mensingeweerster Loopdiep werd Maarhuizen bereikt. Dit was haast niet meer dan een grote boerderij.

Nu werd koers gezet naar Baflo en werd na een paar lange wegen weer bereikt. We kwamen nog langs het standbeeld Agricola alvorens de finish werd bereikt.

Rodolphus Agricola Phrisius heette eigenlijk Roelof Huesman of Huisman was een van de be­lang­rijk­ste vroeg-humanistische geleerden van de noor­de­lij­ke Lage Landen. Rodolphus Agricola Phrisius heette eigenlijk Roelof Huesman of Huisman was een van de be­lang­rijk­ste vroeg-humanistische geleerden van de noor­de­lij­ke Lage Landen. Agricola, die in Baflo geboren is, vertaalde tal­rij­ke Griekse werken in het Latijn. Hij was een van de eerste in Nederland, die het antieke Grieks beheerste. Hij zette zich in voor de studie van de antieke Hebreeuwse, Griekse en Latijnse cultuur. Agricola leerde later in zijn leven Hebreeuws en was van plan zich verder aan Bijbelstudies te wijden, toen hij jong overleed. Agricola werd in zijn tijd Frisii soli spes decusque (hoop en sieraad van de Friese bodem) ge­noemd.

We waren om 8:50 uur gestart en finishten om 15:35 uur. Het was weer een hele mooie tocht geworden. Nog tijdens de tocht werden we verrast met een toegift van 3,3 km, want de 35 km route was 38,3 km lang. We willen de organisatie hartelijk danken voor deze tocht.

Klik HIER voor de betekenis van de buttons die boven aan dit verslag staan.

Henri Floor