Op zaterdag 16 februari 2013 organiseerde de FLAL de Gaasterlandtocht. De start was vanuit Multi Functioneel Centrum De Gearte te Bakhuizen. Er kon gekozen worden uit 3 afstanden, namelijk de 25 km, 40 km of 50 km. Wij kozen de 40 km. Toen om 9 uur de parkoersuitdeler naar buiten liep, was iedereen kennelijk zo verbaasd dat ze niet meteen naar hem toeliepen. Dat deed ik wel, waardoor ik als eerste de routebeschrijving kreeg.
Bakhuizen heeft een overwegend rooms-katholiekebevolking, wat voor Friesland uitzonderlijk is. De Reformatie is aan dit dorp voorbijgegaan, vermoedelijk door de krachtige invloed van het klooster St. Odulphus bij Stavoren. Doordat het dorp tegen een heuvel gebouwd is, krijgt het landschap hier bijna Zuidlimburgse trekken. Overigens liggen vrijwel alle dorpen in Gaasterland (een gaast is een licht bollende zandrug) op zo’n hoogte.
Toen we ons op weg begaven, liep er een wandelaar achter ons aan zonder routebeschrijving. Op onze vraag of hij geen routebeschrijving nodig had, antwoordde hij dat de route altijd goed gepijld was en geen routebeschrijving nodig had. Nadat nog twee andere wandelaars ons gepasseerd waren, was op de weg De Simmen een afslag over een smal pad. De drie wandelaars voor ons was de afslag niet opgevallen en wij waarschuwden hen daarop.
Over een leuk smal pad werd Bakhuizen verlaten. Het was bij de start mistig en het nodigde ons vooralsnog niet uit om foto's te maken. Nadat we Bakhuizen hadden verlaten en bij het bord van Mirns kwamen, twijfelden we even of we hier toch een foto van zouden maken. We herinnerden ons, dat we op 11 september 2010 hier ook langs waren gekomen met een NS-tweedaagse wandeltocht en hier toen ook een foto van hadden gemaakt. Na ruim een km verlieten we Mirns en nu besloten we toch het bord van Mirns op de foto te zetten.
Toen we later de ingetekende route bestudeerden, kwamen we er achter dat we hier vrij dicht langs het IJsselmeer waren gelopen, maar we hebben het tijdens de wandeling niet gemerkt. We liepen het Rijsterbos in. Met de mist had dit nu wat geheimzinnigs. Door de slottuin Rys werd de Marderleane bereikt. Na Hotel Gaasterland liepen we de bebouwde kom van Rijs uit. Er lagen her en der nog sneeuwresten waar deze opgehoopt waren. Ook op koude plekken in het bos lagen nog sneeuwresten en op water lag vaak nog ijs.
Het Rijsterbos is door zijn ligging een bijzonder bos. Vanaf Rijs strekt het 172 hectare grote bos zich uit tot aan het Mirnser Klif aan het IJsselmeer. Het Rijsterbos werd al halverwege de zeventiende eeuw aangelegd en bestaat nu uit een gevarieerd loofbos met veel oude eiken en beuken. Net als elders in Gaasterland zijn er veel soorten varens en paddenstoelen. Het bos is een bijzondere plek voor vogels die tijdens de trek het Rijsterbos als rustplaats gebruiken en als verblijf- en broedplaats voor zeer veel vogelsoorten. De das is een vaste bewoner en heeft er een aantal burchten. Ook de eekhoorn is er nog steeds te vinden, hoewel in aantal drastisch gedaald. Door de natuurlijke glooiing is het een prachtig wandelbos met aan de randen mooie vergezichten over de glooiende weilanden en het IJsselmeer
Bij of voor huizen lagen soms hele grote zwerfkeien. We sloegen af over de Oude Balksterweg. Na camping De Bosrand en camping Zonneheuvel betraden we een bos. Na camping De Waps verlieten we het bos weer. In een waterig weiland zagen we koeien staan. Oudemirdum werd bereikt en in een zijstraat viel de kerk van de Gereformeerde Gemeente op. De grote rust op 10 km werd bereikt in Dorpshuis It Klif te Oudemirdum. Deze lag vrij dicht bij kerkgebouw De Fontein.
Nadat we ons hadden gemeld bij dorpshuis It Klif vervolgden we ons pad. We werden ingehaald door twee wandelaars. We hoorden de wandelaar uit Drachten tegen de andere wandelaar uit Lutjewinkel zeggen dat ze haar GPS was vergeten. Dat bracht mij op het idee om 's-avonds haar de GPS-route door te mailen en dat heeft ze zeer op prijs gesteld. We verlieten Oudemirdum door het Fonteinbos.
Aan de rand van het bos staken we de Sminkefeart over. Nu liepen we langs golfterrein Gaasterland. Bij de ingang van de Nijemardumerheide lagen weer een paar grote zwerfkeien. Verderop kwamen we door het Lyklamabos. Inmiddels liepen we door Nijemirdum. Daarop werd bosgebied Bremerwildernis betreden. Langs enige boswegen lagen hoge stapels hout, keurig in stukken gezaagd, langs de kant van de weg.
Bremer wildernis is een ruig gebied met in een ver verleden overwegend brem. Daar heeft de Bremer wildernis zijn naam aan te danken. Nu een prachtig natuurgebied met verschillende flora en fauna. Net als elders zijn hier ook dassenburchten en is het een schuilplaats voor de reeën.
Langs de Noorderreed stond een huis waar wormen te koop waren en meteen daarna zagen we een man met een metaaldetector. Toen wij langs liepen, gaf de metaaldetector aan dat er wat gevonden was. Daarop nam de man de schop ter hand en begon te graven.
Na Sondel werd koers gezet naar Wijckel. Daarbij kwamen we langs een relatief nieuw bungalowcentrum. Hier stonden huizen te koop en te huur. Nabij buurtschap Delburen kwamen we nog langs een boerderij waar op de twee toegangszuilen respectievelijk een roodbontkoe en een zwartbontkoe stonden afgebeeld. Na buurtschap Delburen volgden we een fietspad langs een verkeersweg naar Wyckel.
De tweede grote binnenrust was op 22 km. Deze was gevestigd in gebouw Irene te Wijckel. Deze lag tegenover de plaatselijke Vaste Burcht kerk. Wijckel werd verlaten langs het Van Coehoornbos. De volgende doorkomstplaats was Balk. Hier begon de eerder vermelde NS tweedaagse tocht. Destijds werd het fraaie oude raadhuis ontsierd door een groot spandoek als aankondiging van monumentendag. Nu konden we er fraaie foto's van maken. In het centrum van Balk liepen we langs de Luts met in de gracht weerspiegelingen van geknotte bomen. In een zijstraat stond een standbeeld van een man met een boekje in zijn hand.
De Luts is gegraven tussen 1820 en 1830. Aanvankelijk werd deze gebruikt voor de afvoer van eikehout en eikeschors. De schors werd gewonnen voor het looizuur ten behoeve van de leerlooierijen. Kippenburg werd in 1834 door de familie Van Swinderen gebouwd. Het moest dienen als pluimveebedrijf, vandaar de naam. Het bedrijf was echter niet rendabel en werd in 1850 omgebouwd tot café annex logement. Tegenwoordig wordt het alleen nog als vakantiehuis verhuurd aan groepen tot 18 personen. In de buurt van Kippenburg ligt de Wyldemerk, de wilde markt. Tot de eeuwwisseling werd op deze plek een grote jaarmarkt gehouden, aan het eind van de maand augustus. Van heinde en verre trokken de kooplieden hierheen. Naast een markt was het ook een groot kermisfeest, dat vooral door jongeren bezocht werd.
Balk is vanwege zijn strategische ligging aan het riviertje De Luts en bij het Slotermeer tot de hoofdplaats van Gaasterland geworden. Het is in de 18e eeuw groot geworden door de boterhandel op Engeland.
Na de RK Lugeruskerk werd het centrum van Balk verlaten. We kwamen in Balk nog langs een gebouw met een hekwerk er om heen en boven de ingang van het gebouw hing iets dat op een wapen leek. Verderop kwamen we ook nog langs de Christelijke lagere landbouwschool. De volgende doorkomstplaats van Harich. Boven de toegangsdeur van de plaatselijke kerk was een mooie versiering met tekst aangebracht.
Harich werd over de Stinsenwei verlaten. Nu dwaalden we een tijdlang door het Harichsterbosk. We staken de Starnumanbrug over, Door de Starnumanbossen liepen we langs de Luts naar Huize Kippenburg. De derde en laatste rust kwam in zicht. Deze was gelegen op 32 km bij manege Gaasterland. Toen we de manege betraden zagen we een tweetal aangespannen rijtuigen die door een Fries paard werden voortgetrokken. Later werd het Friese paard losgelaten en stoof het door de manege. We kregen het paard toen niet meer scherp op de foto. Een wandelaar vroeg aan mij hoeveel foto's ik al gemaakt had. Nog voordat ik een antwoord kon geven zei een wandelaar tegenover mij: "die man maakt van elke boom een foto".
Na deze laatste rust dwaalden we door bosgebied Elfbergen naar Rijs. In Rijs voerde de route een km dezelfde route als de heenweg. In het Rijsterbos kwamen we nog langs het Vredestempeltje.
Het oorspronkelijke Vredestempeltje is in 1814 gebouwd, vlak na de Franse bezetting. De tempel was een uiting van blijdschap en opluchting voor de herverkregen vrijheid. In 1941 nam It Fryske Gea het Rijsterbos over van de familie Van Swinderen en verkreeg hiermee ook het Vredestempeltje. Dit oorspronkelijke en zeer karakteristieke monument bevond zich eerst op een andere plek. Het stond toen schuin tegenover het bedrijfsgebouw van It Fryske Gea genaamd: de Wildtskuorre. Helaas was dit oorspronkelijke Vredestempeltje niet bestand tegen het oorlogsgeweld van de Tweede Wereldoorlog. In de herfst van 1944 was dit bos een paar weken lang de lanceerplaats van de V-2 raket. Vanaf het Rysterbos schoten de Duitsers bijna zeventig raketten richting Antwerpen en Zuid-Engeland. Een drietal lanceringen mislukte, maar die richtte weinig schade aan. Op zaterdag 30 september 1944 ging er weer een V2 van start. De motor kwam echter niet op gang en het projectiel stortte neer in het bos. Een explosie bleef eerst uit, maar een uur later volgde nog de knal, waarbij het Vredestempeltje werd vernield. Op de plek waar de raket neerkwam werd in 1945 het tempeltje opnieuw gebouwd van oude materialen. In 1969 was het zo vervallen dat sloop onontkoombaar was. Een groep Gaasterlanders heeft het in 1977 herbouwd in de huidige vorm.
Bij punt 77 in de routebeschrijving ontbrak de RA pijl. Twee 50 km lopers, die ons zojuist hadden ingehaald, kwamen teruggelopen. Over een licht heuvelachtig terrein liepen we weer terug naar Bakhuizen. De finish werd even voor vijf uur bereikt. Met een hele aardige wandelaar, één van de velen, kon ik meerijden naar station Heerenveen. Hier op het station troffen we een bekend echtpaar uit Drachten, die ook FLAL lid zijn, maar terugkeerden van hun Kennedymars vanuit Winterswijk. De vrouwelijke helft van dat echtpaar maakt veel foto's en plaats deze op internet op hun website bestgenog.nl.
Hoewel bij deze tocht relatief veel verharde wegen waren, was het toch een hele aardige tocht geworden. Er waren 474 deelnemers. We danken de organisatie voor deze tocht. Om aan deze tocht mee te kunnen doen, heb ik op de voorgaande vrijdag overnacht in het buurtschap Galamadammen, dat tot Koudum behoort, in hotel Galamadammen. Omdat het nu rustig is in dat hotel en om toch gasten te trekken waren de prijzen gehalveerd. Bovendien was er een verwarmd zwembad waarbij het water 31 graden warm was. Op zaterdagochtend reed ik met de eerste bus naar Bakhuizen. Aan het eind van de fotoreportage van de wandeltocht treft u foto's aan die in Galamadammen zijn gemaakt.
|
