Op zaterdag 24 december organiseerde de FLAL de Popta wandeltocht.
De wandeling van deze dag voert door een gebied waar wij nog niet eerder gewandeld hebben. Daarom geef ik wat meer achtergrond informatie van de verschillende dorpen als gebruikelijk. De start was vanuit dorpshuis Nij Franjum te Marssum. Voor diegenen, die niet precies weten waar Marssum ligt, Marssum ligt aan de westkant van Leeuwarden, vlak bij het vliegveld.
Marssum ligt in de gemeente Menameradiel. Menameradiel bestaat uit de dorpen Bitgum (Beetgum), Bitgummole, Berltsum (Berlikum), Blessum, Boksum, Deinum, Dronryp, Ingelum (Engelum), Kleaster-Anjum, Marsum (Marssum), Menaam (Menaldum), Ritsumasyl, Skingen, Slappeterp en Wier.
Menameradiel vormt samen met de gemeenten het Bildt, Ferwerderadiel en Leeuwarderadeel het intergemeentelijk samenwerkingsverband Middelsee Gemeenten.
Deze vier gemeenten hebben gezamenlijk ongeveer 43.000 inwoners op een grondoppervlakte van ongeveer 360 km². Hoofdplaatsen in het Middelseegebied zijn St. Annaparochie, Ferwert, Stiens en Menaam. De Middelsee Gemeenten liggen ten noorden van de lijn Harlingen-Leeuwarden.
De samenwerking van de Middelsee Gemeenten richt zich op de gezamenlijke uitvoering van taken en beleid. Stapsgewijs wordt gewerkt aan de bundeling van delen van de vier ambtelijke organisaties. De Middelsee Gemeenten werken o.a. samen op het gebied van informatie- en communicatietechnologie, handhaving en toezicht, personeel en organisatie, sport, onderwijs, communicatie en financiën. De Middelsee Gemeenten zullen de komende periode initiatieven nemen tot het gezamenlijk ontwikkelen van gebiedsgericht beleid, met als pijlers landbouw, ruimte, recreatie, toerisme en economie.
De vier Middelsee colleges hebben afspraken over de onderlinge samenwerking vastgelegd in een bestuurlijk convenant.
Marssum werd verlaten over een mooi smal pad tussen akkerland. We kregen uitzicht op de Marssumermolen uit 1903, die langs de Ingelumer Feart staat. Op de akkers stonden talrijke plassen.
De eerste doorkomstplaats was Engelum en voerde onder andere langs de Nederlands Hervormde kerk. De website van deze plaats, met iets meer dan 400 inwoners, gaf aan dat in Engelum alleen maar aardige mensen wonen. In Engelum was het nu nog rustiger als normaal vanwege een afgesloten doorgaande weg.
We liepen onder de plaats Beetgumermolen door naar Beetgum. Daarbij kwamen langs de voormalige Stins Martena State of Groot Terhorne. In Beetgum kwamen we langs de plaatselijke kerk. Deze kerk was oorspronkelijk aan de Heilige Sint Martinus gewijd.
Langs de oude Middelseedijk (Alddyk) ligt het rustieke terpdorp Bitgum (Beetgum) en heeft ruim 800 inwoners. Van verre is de spits van de in 1671 gebouwde Hervormde Kerk te zien. Deze prachtig gerestaureerde kerk vormt het centrum van het dorp en is gebouwd op de top van de terp.
Waar de naam Bitgum (Beetgum), Bade-hiem, precies vandaan komt, is niet helemaal duidelijk. Vermoedelijk is het de woonplaats van Bade, een vooraanstaand persoon uit de Terpentijd, en harren 'woonplek van Bade en de zijnen' of 'Bades-hiem terrein'.
Eigenlijk bestaat Bitgum (Beetgum) uit de 2 terpendorpen Besse en Bitgum (Beetgum). Het 754 inwoners tellende dorp is in het verleden door zijn ligging continu beïnvloed door de veranderingen van het Bildtland en heeft zich destijds ontwikkeld van havenplaats tot een sterk agrarisch georiënteerd dorp.
In de hedendaagse tijd kun je de kenmerken uit het verleden nog goed terugvinden. De fraai gerestaureerde woningen en boerderijen op en rondom de terp geven het dorp zijn rustieke uitstraling. Door allerlei ontwikkelingen in de land- en tuinbouw heeft het dorp de laatste jaren haar agrarische oriëntatie grotendeels verloren. Door haar gunstige ligging ten opzichte van Leeuwarden (10 km) wonen er nu voornamelijk forensen van de stad.
Samen met de omringende dorpen Bitgummole en Ingelum beschikt Bitgum (Beetgum) over de volgende voorzieningen: basisscholen, sportvelden, een rijk verenigingsleven, middenstand en horecagelegenheden.
Langs de Berltsumer Feart werd nu koers gezet naar Berlikum. Daarbij kwamen we langs een opvallende zwerfsteen met opschrift: "Ruilverkaveling Berltsum 1960-1980". In Berlikum kwamen we langs een standbeeld van een hond.
Wetterhûn is een Fries hondenras. Het beeld verwijst ook naar de bijnaam van de inwoners van Berlikum, die 'hounefretters' genoemd worden. Het is onthuld door burgemeester mr. Dirk Reitsma.
Opvallend in Berlikum was ook de Koepelkerk.
De Koepelkerk, voorheen de Hervormde Kerk, is een beeldbepalend gebouw voor Berlikum met een rijke historie.
In 1776 bleek de oude kruiskerk in zo'n vervallen staat, dat restauratie niet meer mogelijk was. Daarom is overgegaan tot het afbreken van de oude kerk, waarmee in 1777 werd begonnen. De bestaande kruiskerk had een zware toren met een zadeldak in de vorm van de toren van Wanswerd.
Van de afbraak bouwde men een loods die tijdelijk voor de eredienst werd gebruikt. In 1779 werd de kerk in gebruik genomen onder het bestuur van George Frederik Baron thoe Schwartenberg en Hohenlansberg en Evert Annes Nauta als kerkvoogden. De eerstgenoemde was grietman (burgemeester) van Menaldumadeel. Evert Annes Nauta was herbergier in de herberg "Het wapen van Vriesland". Deze herberg stond op de plaats waar later het tramstation stond. Omdat de bouw van een nieuwe kerk veel werk met zich mee bracht, kregen de kerkvoogden assistentie van Sijbren van Gelder (deze was "tigchelaar" dus steenfabrikant) en Jetze Meinderts (op de steen staat Meinerts). Deze laatste was timmerman.
De wagenrust werd buiten Berlikum bereikt. Deze was fraai gelegen in een grote loods. Er stond hier een opvallende dame, die de verzorgingspost runde, namelijk de voorzitter van de FLAL. Het was niet duidelijk of ze hier stond vanwege gebrek aan vrijwilligers of dat ze het zo leuk vond om de vele wandelaars te zien.
Deze dag zagen we onderweg veel kassen. We volgden nu, weliswaar tegengesteld, trajecten van de 11-stedentocht. Op een water dreef, vastgemaakt langs de kant, op een soort vlot een auto met op het dak luidsprekers en daarachter zat ook nog een caravan.
Naast de vele kassen kregen we deze dag ook meerdere trajecten met modder. Op een gegeven moment werd het kennelijk zo erg dat een routewijziging werd ingelast. Nadat we weer op een asfaltweg waren uitgekomen en de omgeving van een provisorische uitkijkplaats, die in een boom was gevestigd, hadden kunnen overzien volgde een volgend moddertraject.
Via Kleaster-Anjum en Slappeterp werd over een zeer nat weiland Menaldum bereikt.
We kwamen langs een standbeeld van "het jongetje van Menaldum".
Het was een bronzen beeld van een jongen op een fiets op een bakstenen sokkel.
Dit beeld verwijst naar het door de bekende Friese dichter Fedde Schurer geschreven liedje 'It feintsje fan Menaam (het jongetje van Menaldum ). Het is onthuld op 15 mei 1971 door de weduwe W. Schurer-de Vries. In dit liedje is sprake van een jongetje dat op zijn "âld rydrak" (oude fiets) achter de meisjes aangaat en naar ze wuift.
In Menaldum kwamen we onder andere langs het gemeentehuis. Boven de ingang van het stadhuis, op de dakrand, sierde fraai het wapen van Menaldum. Hier in Menaldum was de café-rust in Kultureel centrum de Weme. Menaldum werd in zuidelijke richting verlaten.
In het hart van Menaldumadeel ligt het dorp Menaldum. De naam komt voor het eerst voor omstreeks 1300. Het dorp had vroeger een zeer groot dorpsgebied. Denk alleen maar aan de verschillende staten die dit dorp rijk is geweest, zoals Orxma State, Gralda State en Hemmema. Op de plek van Orxrna State staat nu een senioren wooncomplex van die naam. De wapens van het vroegere Orxma State zijn in de muur gemetseld. In de Menamer mieden vond in 1397 een gevecht plaats tussen de Schieringers en de Vetkopers, waarbij de laatsten het onderspit moesten delven.
Van ouds was Menaldum een zeer agrarisch dorp met veeteelt en landbouw, bedreven op de vruchtbare kleigronden rondom dit dorp. Dit agrarisch karakter is nog herkenbaar aanwezig in de vorm van kleine stjelp boerderijtjes, de zgn, gardenierswoningen o.a. aan de Ljochtmisdyk en Berltsumerdyk.
Gardeniers waren kleine landbouwers. Rond 1955 was dit agrarisch leven duidelijk aanwezig. Doordat er steeds minder werkgelegenheid was in de landbouw verlieten veel inwoners, vooral jongeren, het dorp. Met als gevolg dat Menaldum in 1969 slechts 1400 inwoners telde. Ook waren er veel middenstanders in dit dorp. In de jaren 30 waren er nog 5 slagers en 6 bakkers. Andere beroepen naast de winkeliers waren o.a. wagenmaker, hoefsmid, kuiperij en kleermaker. Ook was er een aardappelveiling. Het winkelbestand concentreerde zich rondom de Menaldumervaart. Op de Lytstebuorren waren op een zeker moment 13 neringdoenden. De boodschappen werden nog het meest bij de mensen thuis bezorgd (o.a. door bolkoerrinsters).
Centraal in het dorp staat op de grote dorpsterp de Nederlands Hervormde Kerk gebouwd in 1874. Hierin bevindt zich het grootste dorpskerkorgel van Friesland, in 1861 vervaardigd door W. Harddorf uit Leeuwarden. De fraai besneden preekstoel dateert van 1672, evenals het doophek. Karakteristiek zijn ook de boogbruggen over de Menaldumervaart, evenals het in 1841 - 1843 door architect Thomas Romein gebouwde gemeentehuis.
Het dorp heeft een rijk verenigingsleven, waarvan vele al meer dan honderd jaar bestaan. In 1964 werd de Menaldumer Zakenclub opgericht, die op haar beurt een commissie voor plaatselijke aangelegenheden in het leven riep. Die heeft er o.a. voor gezorgd dat er weer nieuwe woningen in het dorp gebouwd werden ('t War en de Boech waren de eerste nieuwbouw wijken), waardoor het inwonertal weer begon te stijgen. In 1977 werd Dorpsbelang Menaam opgericht, die een eigen blad "Menaem yn't Ljocht" uitgeeft. Menaldum is nu een forenzendorp. Veel inwoners hebben hun werk in Leeuwarden.
Het dorp telt nu zo'n 3.000 inwoners en heeft een uitstekend winkelbestand en veel voorzieningen waaronder het wooncomplex "Nijstatelan".
We kregen nog zicht op molen De Rentmeester uit oorspronkelijk 1833. De molen stond oorspronkelijk in de voormalige Noorderpolder bij Dronrijp maar werd in 1981 verplaatst naar zijn huidige plek. Er werd koers gezet naar Dronrijp. Daarbij kwamen we langs bungalowpark Schatzenburg. Na kruising met de A31-snelweg (Leeuwarden-Harlingen) werd Dronrijp bereikt.
Dronrijp werd in oostelijke richting verlaten over de Puoldyk. Daarop werd het Van Harixmakanaal bereikt. Dit kanaal werd gevolgd tot voorbij Deimum. In Deinum viel de kerktoren op met zijn uivormige top. De A31 werd weer gekruist en via Ritsumazijl werd Marssum bereikt.
Ritsumasyl is een buurtschap van ongeveer 20 woningen, 10 woonboten en een aantal omliggende boerderijen. Deze oude uitwatering van de voormalige Middelsee ligt aan weerszijden van de kruising tussen Hegedyk en Sylsterrak. Nog tot ver in de vorige eeuw was het Sylsterrak dé vaarverbinding van Noordwest Fryslân met Leeuwarden. Na de aanleg van het Van Harinxmakanaal en het verdwijnen van de (tol)brug is er geen doorvaart meer mogelijk. Het verdwijnen van die brug werd veroorzaakt door de ophoging van de Hegedyk, ooit een belangrijke verbinding tussen Bolsward en Leeuwarden. Het toenemende autoverkeer maakte noodzakelijk dat de weg werd verbreed en voortdurend werd geasfalteerd. Uiteindelijk besloot men maar een duiker aan te leggen. Vandaag de dag is ook het doorgaande verkeer verdwenen en is Ritsumasyl een rustig buurtschap waar (recreatieve) fietspaden elkaar kruisen. Het buurtschap telt eigenzinnige bewoners, maar is tegelijk een gemeenschap met een sterke sociale binding. Ieder jaar komen de inwoners bij elkaar op het buurtfeest voor de traditionele barbecue.
Maar voordat de finish werd bereikt kwamen we nog langs het Poptaslot, waar deze wandeltocht naar is genoemd.
Het Poptaslot, ook wel het Heringa State genoemd, werd omstreeks 1500 door de Heringa's gesticht. De oudste vertrekken stammen nog steeds uit die tijd. Door vererving kreeg het geslacht Van Eysinga de state in haar bezit. De familie Eysinga liet het slot verfraaien in 1631. In 1687 kocht Henricus Popta het slot, inclusief inboedel, het Fries zilverwerk en familiebank in de kerk.
De heer Popta was werkzaam bij de rechtbank in Leeuwarden en gebruikte het slot voornamelijk als zomerverblijf. Voor arme alleenstaande vrouwen en behoeftige weduwen stichtte hij in 1712 het gasthuis. De sloteigenaar wilde dat na zijn overlijden het slot nooit meer permanent werd bewoond, omdat het in originele staat moest blijven. De state moest goed worden onderhouden en het gasthuis moest blijven bestaan. Henricus Popta stelde daarom vier voogden aan die zeggenschap kregen over het slot en voor middelen zorgden om de dames van het gasthuis te onderhouden. Door de eeuwen heen zijn de voorwaarden van het testament uitgevoerd. Nog steeds zijn vier voogden verantwoordelijk voor het slot en wonen alleenstaande vrouwen tegen een lage huurprijs in het gasthuis.
Het Popta Slot is een van de weinige in Friesland overgebleven States. Te bezichtigen zijn gemeubileerde vertrekken in de stijl van de 17e en 18e eeuw.
Door een fraaie toegangspoort werd het Popta Gasthuis betreden met zijn vier hofjes aan een grote binnenplaats. De opkomst deze wandeldag was bijzonder goed te noemen. Maar liefst 433 wandelaars wisten de weg naar Marssum te maken.
Bij de finish waren papieren aan een muur bevestigd waarop vermeld stond hoeveel km FLAL leden hadden gelopen. Om het overzicht niet te uitgebreid te maken, stonden alleen de namen vermeld van wandelaars die minimaal 500 FLAL-km's hadden gelopen.
De oprichter van de FLAL stond bovenaan met 20.260 gelopen FLAL-km's. Hij was de enige die meer dan 20.000 FLAL-km's heeft gelopen.
Er waren 6 wandelaars die meer dan 15.000 FLAL-km's hadden gelopen.
Er waren 30 wandelaars die meer dan 10.000 FLAL-km's hadden gelopen.
Er waren 115 wandelaars die meer dan 5.000 FLAL-km's hadden gelopen.
Er waren 246 wandelaars die meer dan 2.500 FLAL-km's hadden gelopen.
Er waren 705 wandelaars die meer dan 500 FLAL-km's hadden gelopen.
Ondergetekende staat op plaats 238 met 2600 gelopen FLAL-km's. Ik heb op mijn website alle gelopen tochten vermeld. Klik
HIER voor dat overzicht.
