Op zaterdag 30 januari 2010 organiseerde WS78 de Vinnige Veluwezoomtocht.
De start was vanuit Zalencentrum Parkstaete te Velp.
Het had de voorgaande nacht vrij onverwacht veel gesneeuwd.
Daardoor lag er een laagje van 5-10 cm sneeuw.
Rond vijf minuten over negen maakte de voorzitter ad interim bekend, dat er al gestart kon worden.
Hij zag natuurlijk ook wel in, dat het deze dag heel zwaar kon worden.
We verlieten de start door een fraai villapark.
Overbeek is het eerste landgoed dat in Velp werd veranderd
in een villapark. De tuin- en landschapsarchitect Hugo A.C.
Poortman maakte een helder en krachtig ontwerp voor de
aanleg van het villapark, waarbij hij gebruik maakte van de
bestaande padenstructuur, de aanwezige waterpartijen en
de oude bomen in de tuin van het landgoed. Het villapark
Overbeek vormt een sterk samenhangend geheel.
Karakteristiek zijn de stedenbouwkundige opzet, het groene
karakter en de gevarieerde bebouwing met villa’s van een vaak
hoogwaardige architectuur. Het park is een goed herkenbaar
gebleven voorbeeld van een villapark uit het begin van de 20e
eeuw en ook tegenwoordig nog een aangenaam woongebied.
Hoewel het al anderhalve maand winters is, blijft sneeuw toch heel mooi om te zien.
Voordat de eerste bospassage bereikt werd, werd er dan ook al volop gefotografeerd.
Toen we de bebouwde kom van Velp verlieten en het bos betraden werd ook meteen de eerste berg beklommen, te weten de Keienberg.
Met de Keienberg betraden we ook het Nationaal Park Veluwezoom. Dat was zeker niet vreemd vanwege de naam, die aan deze tocht werd gegeven, namelijk Vinnige Veluwezoomtocht. Wat dat vinnige betekende, zouden we uit en ten treuren ervaren.
We kwamen bij de Emmapyramide.
Op de top stond een uitkijktoren.
We hadden er nu geen zin in om de uitkijktoren te beklimmen, want we zagen al aankomen dat het een hele zware tocht zou worden.
En dan is het voor ons belangrijk om voor sluitingstijd (17:30 uur) binnen te komen wat trouwens niet gelukt is.
Ongeveer 150 meter van de top bos-inwaarts werd in 1891 een werkverschaffingsproject opgezet. 107 man wierpen daar toen een aardenheuvel op, de Emmapiramide. Vanaf de top kon worden gekeken of er bosbranden waren in de omgeving. In 1971 werd er op deze ‘armoedsbult’ een houten uitkijktoren geplaatst, omdat de bomen inmiddels hoger reikten dan de Emmapiramide zelf. Bij de Emmapiramide is een monument voor tien mannen die hier in 1944 tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn geëxecuteerd.
Na de Keienberg stond de Zijpenberg op het wandelprogramma.
De 106 meter hoge Zijpenberg dankt zijn naam aan het water dat aan de westkant nog altijd uit de flank ‘zijpelt’.
Daarna dwaalden we verder over natuurgebied het Rozendaalse Zand.
Zand zagen we nu natuurlijk niet vanwege de sneeuwval.
We hadden hier mooie vergezichten.
Tocht duurde het nog even voordat we de brandtoren zagen, want deze stond achter een bospassage gezien vanuit de richting van waar wij kwamen aanwandelen.
Op 110 m hoogte op het Rozendaalse veld staat sedert 1949 een brandtoren. en werd door de brandweer gebruikt voor het ontdekken van bos en heidebranden en voor het bepalen van de plaats ervan. Sinds 1978 worden de bossen en heidevelden door vliegtuigen bewaakt. Deze 34 meter hoge brandtoren is door NUON geadopteerd als electriciteitsmast en wordt door hen regelmatig voorzien van een nieuwe verflaag. Het eerste platform (6m) is vrij om te beklimmen.
Bij de brandtoren hadden we even problemen met het fototoestel.
De lens wilde niet meer inklappen.
We hadden dit probleem al een keer eerder gehad en daarop deden we het toestel even van de (batterij)stroom af.
Net op dat moment kwamen wandelaars uit Drachten, die een week tevoren nog 103 km hadden gelopen met de Bossche honderd voorbij gelopen.
Doordat al mijn concentratie op het herstellen van mijn fototoestel gericht was, heb ik amper wat tegen hen kunnen zeggen. Mijn excuses hiervoor alsnog.
Verderop kwamen we bij een hekwerk, waar wandelaars kwamen teruglopen.
Dit wegens het ontbreken van een pijl of de pijl was niet duidelijk zichtbaar, want wij zagen de pijl ook niet. In de routebeschrijving stond dat we vlak voor het hek moesten afslaan.
Nu volgden we een oud Kerke- of Schoolpad over de Rheder en Worthrheder heide.
De plaatsnaam-aanduiding met de toevoeging -heide, -veld of -zand op vrij grote afstand van een buurtschap, vindt zijn oorzaak in een eeuwenoud gewoonterecht in deze omgeving, namelijk het stelsel van geërfden.
De genoemde "woeste gronden" behoorden aanvankelijk aan niemand. De bisschoppen en de adel hadden in het verre verleden in deze woeste gronden geen interesse. Vanuit een zeer oud gewoonterecht zijn deze woeste gronden in gebruik genomen en in eigendom verkregen door de bewoners van de meest nabijgelegen nederzettingen. Men moest dan wel geërfde zijn, dat wil zeggen dat men een bezitting in grond of opstal moest hebben. Zo heeft men in deze omgeving naast de Worth-Rhedense heide, de Rheder-heide voor de Rhedense geërfden, de Velper-heide voor de Velpse geërfden, de Rozendaalse heide voor de Rozendaalse geërfden en de Terletse heide voor de geërfden uit Terlet.
De rechten bestonden onder andere uit het weiden van vee (doorgaans schapen), het plaggen van zoden, het maaien van heide, het graven van leem, zand, enzovoort. Een heel gesjouw om de opbrengsten thuis te krijgen.
Voor toezicht, beheer en rechtspraak was een soort bestuur (bank) bestaande uit geërfden aangesteld. In 1931 zijn deze gronden verkocht aan, en de plichten overgenomen door Natuurmonumenten. De hierboven genoemde rechten behielden de geërfden. Door onbewust - of bewust - niet beschrijven van deze rechten door de plaatselijke notarissen (wellicht waren zij bevriend met Natuurmonumenten) werden deze bij versterf of verkoop niet meer doorgegeven aan de nieuwe eigenaren. Wij mogen hen nu achteraf zeer dankbaar zijn, daar de gronden niet verkaveld zijn. Door de komst van kunstmest en andere manieren van landbouw en veeteelt had ook geen enkele boer meer belang bij deze rechten.
Nu waren er even weer wat meer wandelaars om als achtergrond op de foto te zetten.
Dat is wat kleurrijker is een overwegend wit landschap.
Op een gegeven moment stonden er vijf Schotse Hooglanders op ons pad.
Het advies luidt om niet binnen een straal van 25 meter de dieren te passeren.
Maar dat was op dit punt heel erg moeilijk.
Over de Eerbeekse weg liepen we vervolgens naar een boswachterswoning.
Nabij het bijgaande Jachthuis was de soeppost op 11½ km gelegen.
Deze was heel mooi midden in de bossen gelegen en derhalve prima uitgezocht door de parkoers-architect.
Maar door het winterweer en het ontbreken van sneeuwkettingen voor de auto van de verzorgingploeg was het de verzorgingsploeg niet gelukt om de soeppost te bereiken.
Alleen de voorzitter ad interim troffen we hier om het ongemak nader te verklaren.
De volgende berg, die op het WS78 programma stond, was de Imbosberg.
Opnieuw volgden we een traject over de Rheder en Worthrheder heide, maar nu over de Tunnekes weg.
We kwamen uit op de Burgermeester Bloemersweg.
Meteen daarop werd de Beekhuizenseweg gekruist.
Er stond opnieuw een berg op het programma.
Nu was dat de Kraaienberg.
Verder liepen we langs het Herikhuizerveld en over de Heuvense Bergen naar een Schaapskooi.
Even voor de grote rust werd bereikt, troffen we eerst een langlaufster.
Een andere dame meldde, dat het niet ver meer naar de erwtensoep was.
De grote rust was gelegen in het bezoekerscentrum Veluwezoom dat in 1974 nog De Heurne heette en
tegenwoordig Veluwetransferium Veluwezoom heet.
De afgelegde afstand bedroeg hier 19½ km.
We kwamen hier net na één uur aan en we besloten meteen door te lopen.
Want het parkoers was nog steeds zwaar en we wilden nog steeds op tijd finishen.
We hoorden trouwens later dat er op de grote rust talrijke wandelaars het voor gezien hielden.
Toen we verder liepen, troffen we een zeer bekende dame.
We liepen heel even met haar op, maar spoedig daarna was er weer wat te fotograferen.
We liepen naar de noordkant van Rheden.
Aan de muur van het laatste huis voor de Arnhemsestraatweg viel een schotelantenne op.
Dit omdat de schotelantenne hetzelfde motief als de achterliggende muur had.
Dus eigenlijk viel de schotelantenne helemaal niet op
We hoorden een trein rijden en liepen op korte afstand langs het station van Rheden.
Op de hoek van de Arnhemsestraatweg en de Valkenbergerweg stond de nieuw Gereformeerde kerk Worth Rheden.
De plaatsnaam Worth-Rheden is tegenwoordig officieel niet meer in gebruik. De plaatsnaam komt namelijk niet meer voor op plaatsnaamborden, in gedetailleerde atlassen en in diverse plaatsenlijsten, maar dit is zeker tot in de jaren veertig van de 20e eeuw nog het geval geweest. Zo was er tot ca. 1945 nog een hulppostkantoor genaamd Worth-Rheden. Overigens spreken ouderen in de omgeving nog wel degelijk over bijvoorbeeld "die en die woont in Worth-Rheden". Er is ook nog sprake van een boomkwekerij Worth-Rheden (aan de Lentsesteeg 2) en een voetbalvereniging v.v. Worth-Rheden. De naam komt ook nog voor in het Bestemmingsplan Rheden-West en ook in diverse plannen van de Provincie wordt de naam nog gebezigd. En verder bij de Nieuw Gereformeerde kerk. Het is een raadsel waarom de plaatsnaam niet meer in gebruik is in atlassen en op plaatsnaamborden. De buurtschap als zodanig bestaat immers nog steeds.
Langs de Valkenbergerweg troffen we talrijke fraaie villa's.
We liepen nu naar Koepel de Kaap.
Deze werd bereikt via een steile trap.
Op de trap lang sneeuw en ijs en was spiegelglad.
Wij hadden inmiddels onze ijzers om onze hakken aangedaan.
Met de ijzers hadden we betere grip op de grond.
Vanaf de Koepel hadden we een enorm vergezicht.
We kwamen uit op de Beekhuizerweg en volgden deze enige tijd.
Het volgende bosgebied dat doorkruist werd was Het Asselt.
Hier kwamen we nog vrij dicht langs boerderij De Haverkist.
Na de Onzaligge bossen kwamen we op de Koningslaan uit.
Dit is eigenlijk geen laan meer, maar een bospad omzoomd met recht achter elkaar staande bomen.
Hier volgden we een traject van het Maarten van Rossum Pad.
We kwamen uit bij de Carolina Hoeve.
Op het terras stonden tafeltjes en stoelen, maar het weer was er niet naar om buiten te zitten.
Extra tijd hadden we trouwens ook niet.
De Carolinahoeve werd in 1765 gebouwd aan één van de koningswegen. Het doel van de hoeve was om hier even te kunnen verpozen en paarden te laten verwisselen. De hoeve werd gebouwd in opdracht van prinses Anna van Hannover, weduwe van stadhouder Willem IV en, evenals die aan de koningsweg gelegen berg, genoemd naar de dochter Carolina van Oranje, vorstin van Nassau Weilburg, die in 1743 werd geboren. Een andere heuvel in deze omgeving kreeg de naam van haar zoon: prins Willem. In de hoeve is een gedenksteen gemetseld met het opschrift M.E.M.H. 1851. In die tijd was een zekere heer Havelaar eigenaar van de hoeve. Kennelijk heeft hij in dat jaar de hoeve vernieuwd of er iets bijgebouwd.
Verschillende prominente figuren hebben op de Carolinahoeve gelogeerd, o.a. prof. Gerbrandy, minister Kan en later zijn zoon Wim Kan met zijn vrouw Corry Vonk, die 26 jaar lang vaste gasten waren. In de oorlog lag de Carolinahoeve tussen 2 munitieopslagplaatsen in; evengoed waren er 7 onderduikers en ongeveer 15 vluchtelingen uit Arnhem. Ook vuurwapens werden door de ondergrondse in de kelder opgeslagen om vervolgens weer te worden doorgestuurd. De laatste maand van de oorlog werd de hoeve bezet door de Duitsers en met veel moeite mocht de fam. Dikker één kamer voor eigen gebruik houden. Later werden zij door de Engelsen bevrijd, waarbij de tanks dwars door het bos kwamen, alles wat op hun weg lag, platrijdend.
Door de westkant van de Middachter bossen werd koers gezet naar De Steeg.
We kruisten een spoorlijn en bereikten daarop Kasteel Middachten.
Toen we het kasteel zagen met het voorplein dachten we er alleen maar aan om dit nu goed te bekijken.
Twee weken tevoren waren we vlak voor de finish met de WS78 tocht vanuit Vught langs kasteel Maurick gekomen. En toen waren we te laat om de binnenplaats te bezichtigen vanwege de invallende duisternis.
Pas toen we het terrein van kasteel Middachten verlieten zagen we de achterkant van een bord waar op bleek te staan dat we het voorplein helemaal niet hadden mogen betreden omdat het privé terrein was.
Maar we hadden nu wel mooie foto’s gemaakt.
Kasteel en tuinen Middachten
Middachten wordt voor het eerst vermeld in het jaar 1190. Alhoewel het kasteel zijn oorsprong vindt in de vroege Middeleeuwen, dateert de huidige gedaante uit het eind van de 17de eeuw. Middachten ontleent zijn unieke karakter aan het feit dat het nog een landgoed is in de ware zin van het woord: het bestaat uit bossen, boerderijen en agrarische gronden, met daarin een park, waarin het door een schitterende tuinaanleg omgeven kasteel gelegen is.
De tuinen van Middachten (ca. 7 ha) vinden hun oorsprong in de 17de eeuw. In de strakke omlijsting van de met leifruit beklede tuinmuur en de buitengrachten is de ontwikkeling van de tuinarchitectuur van drie eeuwen terug te vinden.
De tuin valt onder te verdelen in diverse groene kamers, ofwel buitenzalen, waaronder de lage tuin met eenjarige zomerplanten, de cirkelvormige vaste plantenborder, het ‘groene theater’, de kruidentuin, de rozentuin, de oranjerietuin, vele heestervakken en een met klimrozen omzoomde grastennisbaan, die wordt afgesloten door een voor Nederland unieke treillage.
Nabij het kasteel was de koffiepost op 28½ km.
Voor ons was dit de eerste rustpost.
Uiteraard hadden we flinke trek gekregen, maar toch lukte het ons niet om onze hele meegebrachte lunch te verorberen.
Sterker nog, minder dan de helft werd hier opgegeten.
We liepen verder door het dorp De Steeg waarbij we niet door het centrum liepen.
Aan de rand van het dorp zaten Tiny en Simon Carmiggelt op een bankje.
Ze hadden geen winterkleding aan.
Maar als u de foto in de bijgaande fotoreportage ziet, zult u wel begrijpen waarom.
We liepen hier in De Steeg langs een dode arm van de IJssel.
Langs de oevers lagen woonboten.
Bij het zicht op de dorpskerk van Rheden liepen we onder de A348 snelweg door.
Op een wandelkaart van het Nationaal Park Veluwezoom uit 1974, die in ons bezit is, staat dat de A348 toen nog in aanleg was en met Rijksweg 48 werd aangeduid.
Verderop liepen we over een lang fietspad, dat tussen de IJssel en de A348 liep
We liepen hier langs het Worth Rhedense Broek
We passeerden een voet- en fietsveer. Althans de aanlegplaats.
Want het veer vaart van 1 april tot 1 oktober.
Het voetveer heeft een vaste verbinding tussen het dorp Rheden en het recreatiegebied Rhederlaag aan de overzijde van de IJssel.
Op 35½ km hadden we nog de fruitpost.
Deze was deze keer vanuit een bestelbusje.
Langs de voormalige Steenfabriek vervolgden we ons pad en liepen opnieuw vrij dicht langs de IJssel.
Tenslotte werd het pad langs de IJssel verlaten en liepen onder viaduct Overhagen onder de A348 door.
We kwamen nog op korte afstand langs Kasteel Biljoen. Maar de afstand daarheen was nog te ver om in deze tocht te worden opgenomen.
Er werd beloofd om bij een volgende keer, dat we hier met een WS78 wandeling komen, we wel langs kasteel Biljoen komen.
Na het station van Velp werd de finish om 17:40 uur bereikt.
We waren nog lang niet de laatsten.
Toen wij rond kwart over zes naar het station liepen, kwamen wij de pijlophalers tegen.
Er waren 294 wandelaars gestart.
Het was niet duidelijk hoeveelwandelaars er gefinisht waren, want er zou een behoorlijk aantal op de grote rust gestopt zijn.
Het was dus een hele mooie tocht geworden.
Parkoerstechnisch was het schitterend.
Met de sneeuw en de zon daarbij was het ombeschrijflijk mooi.
We maakten 272 foto's waarvan er 265 gepubliceerd werden.
Deze tocht is beslist de moeite waard om nog eens met hetzelfde parkoers te organiseren.
We willen de parkoersbouwer en de organisatie hartelijk danken voor deze tocht.
Het IVV-nummer was 11751.
We waren na afloop van de tocht en de dagen daarna zo vermoeid, dat dit verslag vertraging heeft opgelopen.
We hebben gelukkig geen deadline waarvoor dit verslag, na organisatiedatum, gepubliceerd moet worden.
Ook het grote aantal foto's, meer dan tweemaal dan normaal, zorgden voor het verlaten van deze publicatie.
Dan hebben we ook nog een hele droevige mededeling.
De voorzitter van WS78 is per direkt opgestapt.
Naast het feit, dat WS78 al kampte met drie vacatures, begint het besturen van WS78 bijna onmogelijk te worden.
Als u, net als ondergetekende, vindt dat WS78 wandeltochten moet blijven organiseren,
neem dan kontakt op met een bestuurslid om
te kijken wat u voor WS78 kan betekenen.
Als u zichzelf niet geschikt acht, kijk dan of u een geschikte kandidaat (in uw omgeving) weet.
Anders bestaat de kans dat in de jaarvergadering in september WS78 moet besluiten zich op te heffen.
|
Henri Floor
|
