Zwanenwatertocht van WS78 vanuit Schagen

Op zaterdag 24 februari 2007 organiseerde WS78 de 40 kilometer lange Zwanenwater-wandeltocht. De start was vanuit sporthal Groeneweg te Schagen.

Schagen bestaat uit de wijken Centrum, Groeneweg (gebouwd in de jaren 1960 t/m 1980), Waldervaart (1970 t/m 1990), Muggenburg (1980 t/m 1990), Hoep Zuid (eind vorige eeuw) en Hoep Noord (heden). Verder zijn er de industrieterreinen Lagedijk en Witte Paal. Een markant herkenningspunt van Schagen is de Grote Kerk aan de Markt, een zeldzaam protestants voorbeeld van neogotiek.

Voor ons was Schagen wel een heel eind weg. Maar niet alleen voor ons natuurlijk. Omdat we tijdig wilden starten, besloten we eerst met de auto naar Breukelen te rijden. Daar pakten we de eerste trein van 6:28 uur naar Amsterdam-Amstel. Vervolgens stapten we hier over op de doorgaande trein naar Schagen. Vanaf het station in Schagen was het nog een kleine 20 minuten lopen naar de start. Tegen half negen arriveerden we daarop bij de start.
Achteraf gezien was het maar goed dat we voor deze reiswijze hadden gekozen. Want als we op de normale manier met de eerste trein vanuit Driebergen waren vertrokken, dan waren we pas om 9:50 uur bij de start gearriveerd vanwege vertraging met de trein, zo hoorden we van een wandelaar uit Zeist.
Door de wijk Groeneweg liepen we de naar spoorlijn Schagen-Den Helder. Er was hier maar n spoor, terwijl de treinrit tot Schagen twee sporig was. We hadden de regenbroek bij de start al aangetrokken hoewel het nog droog was. Maar spoedig begon het toch te regenen. En dat bleef het de eerste twee uur van de tocht ook doen.
Nadat we de N241 verkeersweg hadden bereikt, volgden we deze meer dan een kilometer. We staken het Kanaal Schagen-Kolhorn over. Opnieuw werd dezelfde spoorlijn Schagen-Den Helder bereikt en overgestoken. Verderop werd buurtschap Keinse bereikt met de Maria kapel. Ik zag wel een verwijzing naar de kapel staan. Maar de kapel zelf zag ik niet. Later hoorde ik van Coos dat zij de kapel wel heeft gezien. Maar het zag er wel donker uit.

Keinse is waarschijnlijk ontstaan als terp mogelijk aangelegd voor de dijk in de 13e eeuw. De naam is waarschijnlijk ontstaan uit de benaming voor geul of vaart die er van oorsprong liep. In 1388 wordt de plaats genoemd als Kaynse. In 1537 als Keijns, in de 19e eeuw werd het uiteindelijk de huidige plaatsnaam. Bij Keinse ligt ook het Keinsmerwiel, een meertje, zoals die zijn ontstaan na een dijkdoorbraak.
In Keinse staat een kapel, die sterke aantrekkingskracht heeft voor gelovigen. Dit omdat sinds 1510 een cultus is ontstaan over het daarvoor aangespoelde houten Mariabeeld, deze was in een put geraakt en schoongespoeld, gereinigd zoals gelovigen dat zien. Er werd op de plek een kapel gebouwd voor het beeld. Maar tussen 1573 en 1585 verdwenen zowel de kapel als het Mariabeeld. De put bleef echter altijd volk trekken. Toch duurde het pas tot 1954 voordat er een plan kwam voor een nieuwe kapel en in 1956 werd deze ingewijd.

De Westfriese Omringdijk is een 126 km lange dijk, ontstaan door de koppeling van allemaal korte dijken in de regio West-Friesland. De Westfriese Omringdijk omringt van oorsprong eigenlijk niets anders dan het merendeel van het oude gewest Westflinge. Daaruit is door een aantal verschillende redenen de huidige benaming van het gebied dat het omringt, de regio West-Friesland ontstaan. De Omringdijk loopt via de steden Enkhuizen, Hoorn, Alkmaar, Schagen, Medemblik en opnieuw Enkhuizen.

In het dorp Schagerbrug is het gemeentehuis gevestigd van de gemeente Zijpe. Schagerbrug is vlak na de droogmaking van de Zijpe ontstaan. In 1708 stonden er in het dorp 39 huizen in het dorp. Schagerbrug was toen al de hoofdplaats van de gemeente.

We volgden nu nog steeds het Kanaal Stolpen-Schagen en niet het Noord Hollands kanaal zoals abusievelijk in het infobulletin stond Ons kwam nog een kleine kudde schapen voorbij gelopen, dit ondanks het feit dat de hekken open stonden. Of waren de voorste wandelaars vergeten om het hek te sluiten en dat de achterop komende wandelaars dachten dat het hek openstond.
We volgden het graspad ongeveer 1 kilometer. Aan het eind staken we het Kanaal Stolpen-Schagen over via de Stolperbrug, meteen gevolgd door het Noord-Hollands kanaal. Even volgden we de N9 verkeersweg, maar spoedig sloegen we af en volgden de N503.
Daarna doorkruisten we buurtschap De Stolpen. Aan onze linkerhand lag Polder NS. We vroegen ons af of NS hier de afkorting van Nederlandse Spoorwegen was. Maar het leek ons niet waarschijnlijk. Op 11 kilometer was de soeppost. Deze verzorgingspost was in een uitermate grote loods gelegen. En alle wandelaars konden hier aangenaam binnen staan vanwege de regen. Voor met name de vrouwelijke deelnemers was hier de mogelijkheid om gebruik te maken van een toilet.
Vanaf de soeppost liepen we naar de N502. Deze weg loopt langs natuurgebied Zwanenwater

Het Zwanenwater is een 604 hectare groot natuurgebied van de Vereniging tot behoud van Natuurmonumenten en ligt ten zuiden van Callantsoog. Dit natuurgebied kent vochtige duinvalleien, duinen met duingraslanden, duinheide en duinmeren. Aan fauna zijn de lepelaar, dodaars en zomertaling en een honderdtal andere vogelsoorten aanwezig. Er groeien 450 verschillende soorten planten en 900 soorten paddestoelen.

Spoedig verlieten we deze weg en volgden een pad buiten het afgerasterde gedeelte van natuurgebied Zwanenwater. Het natuurgebied Zwanenwater bestaat uit een groot meer, genaamd Tweede Water en een kleiner meer, genaamd Eerste Water of Zwanenwater.
Beide meren zagen we niet, of liever gezegd vrijwel niet. Want nmaal zagen we vanaf een heuvel en achteromkijkend iets wat op een meer kon lijken. Een collega internetfotograaf heeft op zijn website hier met een telelens een foto gemaakt waarop n van de twee meren duidelijk zichtbaar is.
Vanaf het duingebied hadden we een wijds uitzicht op het achterliggende poldergebied, waaronder polder NS. Opnieuw betraden we duingebied, hier Pettemerduinen genaamd. Daarbij kwamen we nog langs een klein meertje en enige zwarte loslopende runderen. Daarop werd het strand bereikt. Hier liepen we 1300 meter zuidwaarts over het strand. Aan de duinen was duidelijk te zien dat stormen stukken duin hadden weggeslagen en voor een steile zandwand hadden gezorgd.
We verlieten het strand en liepen nu naar de kerncentrale van Petten. We liepen vlak langs het hekwerk van de kerncentrale. Zo dicht hadden we nog nooit langs een kerncentrale gelopen. Er stonden hier talrijke naaldbomen en de bomen die de meeste wind opvingen waren sterk gebogen door de wind. Verderop zagen we nog een groot en rechthoekig geel gekleurd gebouw behorende tot het gebied rondom de kerncentrale.
Daarna volgden we ruim 2 kilometer een asfaltwegweg. Eerst liepen we door Sint Maartenszee, maar verderop bereikten we Sint Maartensvlotbrug.

Sint Maartensvlotbrug is als kern ontstaan nadat een vlotbrug was neergelegd in het Noordhollands Kanaal. Het is in de 20e eeuw uitgegroeid tot een klein dorpje. Het dorpje ligt vlakbij Sint Maartenszee en op de grens ervan ligt het natuurreservaat Het Wildrijk. Dit is bekend om de duizenden wilde hyacinten die er bloeien en om het "Duinrellenproject", dat het gebied van schoon water uit de duinen voorziet. Op de grens met Sint Maartenszee ligt ook een aantal campings en bungalowparken.

Nadat het de eerste twee uur van de dag had geregend, was het later min of meer droog geworden. Maar hier in Sint Maartensvlotbrug, ging het weer harder regenen. Langs de kant van de weg en in het naastgelegen bos Wildrijk groeiden talloze sneeuwklokjes. Bij een bushalte hadden we een korte rust. Toen iemand kwam aanfietsen en in hetzelfde bushokje schuilde vanwege de regenbui, vertrokken we snel weer nadat hij een sigaret had opgestoken.
In Sint Maartensvlotbrug staken we de gelijknamige brug over het Noord-Hollands kanaal over. Na nog eens 1300 meter langs een verkeersweg gelopen te hebben, bereikten we Sint Maartensbrug.
Door de late aankomst nabij de grote rust (13.25 uur, afgelegde afstand 22 kilometer) besloten we de rust over te slaan. Opnieuw volgden we 1400 meter een asfaltweg. Daarop werd buurtschap Sint Maarten bereikt.

Sint Maarten is een dorp dat sinds 1990 deel uitmaakt van de gemeente Harenkarspel. Tot 1990 was het een zelfstandige gemeente. Het dorp kende in 2005 ongeveer 907 inwoners. De bewoners van Sint Maarten waren van oorsprong vissers, ook wel blauwboeren genaamd. De naam Sint Maarten komt voor het eerst voor ongeveer in 1250 in de annalen. Ondanks het werk aan de dijken kon het gebied rond om het dorp niet worden drooggehouden. Het dorp was daarom ook wat later een zeedorp geworden. Dit was het geval tot aan de drooglegging van Zijpe in de 16e eeuw. Langs de dijken in de omgeving van Sint Maarten zijn door diverse dijkdoorbraken kleine meertjes ontstaan. Waar gaten in de dijken werden geslagen, vormden de kolkende watermassa's diepe plassen. Deze zogenaamde wielen waren te diep om leeg te malen of te dempen. Na een dijkdoorbraak werd daarom een nieuw stuk dijk om het ontstane gat aangelegd.

De naam Stroet komt van de benaming stroet, dat voor een veld stond dat in de winter onder water werd gezet. Stroet is een echt lintdorp, dat van Dirkshorn naar de richting van Sint Maarten loopt. Het dorp kent een aantal grote bollentelers en er is een grote orchidee nkwekerij gevestigd.
Het dorp Dirkshorn kende in 2005 ongeveer 1600 inwoners. Het dorp is landelijk bekend van de commune Het Bedoeninkje, die er tussen oktober 1974 en juli 1976 gevestigd was. De monumentale Nederlands Hervormde kerk midden in het centrum van het dorp stamt uit 1868 en ook zijn er een aantal antieke boerderijen. Op het bedrijventerrein van Dirkshorn zijn een ambachtelijke koffiebranderij en een galerie gevestigd. Elk jaar in het tweede weekend van september wordt er een straatfestival gehouden in het dorp. Er is veel viswater, een surfmeer, een openluchtzwembad, en het dorp kent drie bungalowparken. In 2007 staat de opening gepland van een golfclub, de baan van de club zou moeten gaan bestaan uit achttien holes, het project kent ook nog een plan voor een Kuuroord.

Na Dirkshorn werd het parkoers weer heel mooi. We volgden een gras/modderpad naar buurtschap Groeneveld. Het pad voerde langs een vaart omzoomd met rietkragen. Na een gemaal werd buurtschap Groeneveld bereikt. Hier was de koffiepost bij een manege op 31 kilometer. Naast de manege lag een grote drafbaan.
We troffen hier een provinciegenoot (uit Elst). Hij viel hier uit wegens pijnklachten. Een paar dagen tevoren was zijn kleinzoon onverwachts op zijn knie gesprongen, met alle gevolgen van dien.
Ik maakte hier kennis met Elly. Zij liep hier haar eerste WS78 wandeltocht. We vonden het aanvankelijk erg onwaarschijnlijk dat dit pas haar eerste WS78 tocht was, omdat ze al zoveel broers heeft die al lang bij WS78 lopen. Zij staat op de foto hier rechts onderaan dit verslag, die door haar broer Hans is gemaakt. Elly heeft trouwens ook een eigen website, www.ellynoordover.nl
Daarna zetten we nog koers naar buurtschap Valkkoog.
We kwamen uit op de Valkkogerdijk en passeerden een alleraardigst naamloos wiel, een waterplas. We mochten nog niet de kortste weg naar de finish nemen, want de fruitpost en kasteel Het Oude Slot stonden nog op het programma. Na de fruitpost, die op 35 kilometer lag, werd koers gezet naar Avendorp
Nabij buurtschap Avendorp hadden de twee parkoersarchitekten nog een paar leuke paadjes met twee hele hoge bruggetjes, waar we overheen moesten, gevonden.
Via het centrum van Schagen met de grote kerk en de markt werd kasteel 't Oude Slot bereikt. Op de markt stond nog een standbeeld van een schaap met twee hele kleine lammetjes. Net na 17.00 uur werd de finish bereikt.

De Nederlands Hervormde kerk te Schagen is van cultuurhistorische waarde als zeldzaam geworden element uit de kerkgeschiedenis, in casu de geschiedenis van de hervormde kerk in Noord-Holland. De kerk werd in 1895-1897 gebouwd naar ontwerp van J.A.G. van der Steur, vrijwel meteen nadat de kerk die daarvoor op dezelfde plaats had gestaan, door brand verwoest was. In 1923 werd het interieur van het schip over de laatste twee travee n verkort, door middel van een houten scheidingswand. De kerk werd in 1978 gerestaureerd. De kerk ligt midden op de Markt gesitueerd, in het centrum van Schagen, met de toren op de oostzijde.
Slot Schagen werd op 5 september 2002 officieel geopend door de Commissaris van de Koningin van Noord-Holland de heer mr. H.C.J.L. Borghouts. In het slotgebouw is plaats voor publiekstoegankelijke ruimten, het VVV-kantoor, alsmede 15 hotelappartementen.

Het IVV-nummer was 11790. Het aantal deelnemers bedroeg 397.
Door een wandelaarster die woonachtig is in de nabijheid van Stroet, die voor de eerste keer met WS78 meedeed, werden we naar het station gebracht. Hierdoor konden we nog met de trein van 17.21 uur huiswaarts rijden.
Het was toch nog best een aardige tocht geworden. Er zaten wel veel verharde wegen in, veel meer dan een doorsnee WS78 wandeltocht. Maar voor dit gebied was hier toch een aantrekkelijke tocht uitgezet. We zijn echter niet zo enthousiast geworden, dat we hier veel vaker tochten zullen lopen, behalve als WS78 of FLAL hier tochten organiseert.
Na afloop van de tocht kochten we zoals gebruikelijk een ingetekende route voor 20 cent. Het was deze keer jammer dan de nummers van de parkoersbeschrijving niet overeenkwamen met de ingetekende route.
In Amsterdam brachten we nog een bezoek aan restaurant De Keuken van 1870. In dit restaurant, dat van oorsprong een volksgaarkeuken was, zijn de menu's relatief goedkoop. Wij aten er ieder een bord erwtensoep, gevolgd door een bord stampot zuurkool met een bal gehakt. Met een limonadedrankje vooraf en een kop koffie toe waren we samen net geen Euro 25 kwijt.

Henri Floor & Coos Verburg