Kastelentocht met Euraudax vanuit Amerongen

Op woensdag 26 januari 2005 organiseerde Euraudax een wandeltocht van 25 km vanuit Amerongen. De start was vanuit Café De Tram. Klokslag 11 uur vertrok een groep van 75 man in een winters besneeuwd landschap.
In de zuidoosthoek van de provincie Utrecht, aan de voet van de Utrechtse Heuvelrug, ligt de gemeente Amerongen. De gemeente bestaat uit het dorp Amerongen, Overberg en een gedeelte van Elst.
Het dorp is +/- 1000 jaar oud, beslaat een oppervlakte van 3040 ha en telt ruim 7200 inwoners.
Amerongen heeft, naast het aantrekkelijke van wat de natuur en het landschap in en om het dorp te bieden hebben, een bebouwing welke zéér bezienswaardig is. Met name in het gedeelte ten zuiden van de Rijksweg N225 (het zgn. ‘Oude Dorp’) treft men een situatie aan zoals die eeuwen lang is geweest. Men kan er nog zeer oude boerenhuizen zien met kleine vensters, grote inrijdeuren en daken, half met dakpannen en half met stro gedekt. De sfeer van rust, welke uitgaat van de vele karakteristieke gebouwen, bepaalt voor een groot deel de waarde van het Amerongen van vandaag, men is er duidelijk in geslaagd het landelijk karakter te bewaren. Toch is het dorp geen slapend dorp geworden: Amerongen heeft een bloeiend verenigingsleven, enige schone industrie, een gezellige warenmarkt en prachtige sportvelden voor voetbal, korfbal, hockey en tennis.
Meteen na de start kwamen we langs het tabaksmuseum, gevolgd door de dorpspomp en de grote Sint Andries kerk. Daarna zetten we koers naar Zandvoort. Niet de plaats Zandvoort aan Zee, maar er is een straat en een huis die zo heten in Amerongen. Vervolgens voerde ons pad langs en door de rand van het uiterwaardengebied Amerongse Bovenpolder. Bij hoge waterstand van de Rijn is dit pad niet begaanbaar. Daar hadden we nu geen last van. We genoten hier van de wijdsheid van het besneeuwde landschap.
We kwamen bij kasteel Amerongen en liepen hier bijna geheel omheen.
De geschiedenis van Amerongen en bewoners omvat een uniek archief van 100 meter. Dit is te vinden in het Utrechts Archief.
1286 – 1557: Een akte uit 1286 vermeldt het ontstaan van het oorspronkelijke kasteel. Graaf Floris V gaf in dat jaar de broers Borre als leenmannen toestemming het “huys te doen timmeren”. In de eeuwen daarna werd het door diverse families bewoond en betwist.
1557 – 1673: In 1557 kwam het kasteel in het bezit van Goert van Reede van Saesveld. De van Reedes zouden meer dan drie eeuwen op het kasteel wonen. In 1643 huwde Godard Adriaan van Reede, de Engelse Margaretha Turnor. Deze bijzondere vrouw leidde de herbouw van het kasteel dat in 1673 op bevel van de Franse koning Lodewijk XIV werd geplunderd en in brand gestoken.
1680 – 1844: Het nieuwe kasteel verrees op het fundament van het oude en was klaar in 1680. Prins Willem III verbleef in 1681 twee keer op kasteel Amerongen.
Na de dood van Godard Adriaan van Reede in 1691 en Margaretha in 1700 kwam het kasteel in bezit van hun zoon, Godard van Reede-Ginkel, die tot graaf van Athlone was verheven. De laatste graaf van Athlone legateerde in 1844 het kasteel aan zijn zusters van Reede Ginkel.
1853 – 1977: In 1853 erfde Elisabeth Mary het kasteel. Zij verkocht het in 1879 aan haar neef Godard J.G.C. graaf van Aldenburg Bentinck. Deze bracht gedurende zestig jaar diverse moderniseringen aan in het kasteel en vergaarde kostbare bezittingen. Hij bood in het kasteel onderdak aan de gevluchte Duitse keizer Wilhelm II van 1918 tot 1920. De nazaten van graaf Aldenburg Bentinck waren de laatste eigenaren. Zij verkochten in 1977 kasteel en inboedel aan de Staat der Nederlanden.
1977 – 2003: Na 1977 ging het kasteel over naar de Stichting Kasteel Amerongen. Deze stichting heeft als doel behoud en beheer van het unieke geheel van kasteel, inboedel, bijgebouwen, tuinen en park. Anno 2003 heeft het kasteel de status van object met bijzondere cultuurhistorische waarde en behoort het tot de top 100 interieurs in Nederland.
Langs de zuidrand van Amerongen verlieten we deze plaats. We verwisselde de plaats Amerongen voor Leersum en kwamen nu langs kasteel Zuylestein. Dit was geen volwaardig kasteel meer. Het oorspronkelijke kasteel heeft de tweede wereldoorlog niet overleefd. Kasteel Zuylestein ligt ook in de bossen en even verderop lag langs de bosrand een schaapskooi. Er stonden een aantal schapen naast de schaapskooi en je kon de adem die ze uitbliezen duidelijk zien in de kou. De temperatuur lag enkele graden onder nul.
Leersum is centraal gelegen op de Utrechtse Heuvelrug, in het zuidoosten van de provincie Utrecht. Leersum is al eeuwenlang een geliefde plaats om te wonen. Het is omgeven door veel groen met uitgestrekte heidevelden en bossen. De omgeving van Leersum leent zich perfect voor het maken van tochten te paard, te voet of op de fiets. Leersum heeft een oppervlakte van 3.022 hectare en telt 7.500 inwoners. De oudst bekende vermelding van Leersum is reeds te vinden in een oorkonde uit 1279,waar de benaming "Larshem" wordt gebruikt.
We kwamen even in de rand van een buitenwijk van Leersum. Hier staken we de N225 (Driebergen-Rhenen) over. Door een open gebied bereikten we het Zuylensteinsebos. Hier dwaalden we een tijdlang doorheen en we merkten duidelijk dat we hier over de Utrechtse Heuvelrug liepen, vanwege de vele heuvels. Dit gebied, trouwens de hele route, liep over het Nationale Park Utrechtse Heuvelrug.
Het eerste traject van 9 km liep ik met een echtpaar uit Raamsdonk. Zij waren een paar minuten voor de starttijd gearriveerd. Uiteraard moest ook een bezoek aan het toilet worden gebracht. Ik was gebombadeerd tot staartloper, mede omdat ik de omgeving goed ken. En omdat Coos en ik de tocht op 1 januari 2005 hadden voorgelopen. Toen we 30 meter hadden afgelegd zei de dame in het gezelschap tegen haar man: “moet je de rugzak niet meenemen?”. Dat kostte natuurlijk allemaal tijd. Mijn conditie is op dit moment zodanig dat ik niet makkelijk 6 km per uur loop. Alles bij elkaar kwamen we met z’n drieën pas weer bij de groep op de eerste rustpost.
Deze rust was gelegen in de kantine van voetbalvereniging HDS op sportpark De Engelse Berg te Leersum. Veel wandelaars kenden deze lokatie goed, omdat dit de startplaats is van de Leersumse Plassen tocht. Bovendien waren we hier in het verleden vaak geweest met 50 km tochten vanuit Driebergen of Maarn.
Na de rust liepen we naar het centrum van Leersum. Pal voor een groentewinkel was een fruitpost. Langs onder andere het gemeentehuis van Leersum verlieten we het centrum weer en kwamen weer in bosgebied. Daarbij liepen we eerst een km langs de bosrand alvorens de bossen weer in te duiken.
We kwamen aan de noordkant van de bebouwde kom van Amerongen uit. Maar na 2 straten liepen we al weer de bossen in en volgden een traject met vals plat. Verderop kwamen we langs hondenpension De Hazenberg, genoemd naar de vlakbij liggende 57 meter hoge Hazenberg. De tweede rustpost was op de zelfde lokatie als de eerste. Tijdens deze rust werden twee wandelaars geëerd met het behalen van een 1000 km Euraudax schelp. Men kan in het bezit van zo’n schelp komen door in Euraudax verband tochten van 25 of 50 km te lopen. Daarbij maakt het niet uit in welk land deze tochten worden gelopen. De eerste persoon die hiervoor naar voren werd geroepen was een wandelaar uit Duitsland. Hij had de schelp al op een vorige tocht behaald, maar toen schikte het niet om hem deze uit te reiken. De tweede wandelaar behaalde deze schelp op deze wandeldag.
Na het verlaten van deze tweede rust liepen we weer terug naar Amerongen. Daarbij kwamen we (nogmaals) op korte afstand van kasteel Zuylestein en kasteel Amerongen. Tegen vier uur werd de finish bereikt. Bij het afmelden kregen we nog een stempel in ons wandelboekje en, voor zover van toepassing, een stempel in ons Euraudax-boekje en onze IVV-kaart. Bovendien kregen we een diploma, waarbij we er één naar kleur konden uitkiezen en een wandelplaatje.
Tijdens zo’n groepstocht als een Euraudax-tocht wordt er onderling ook veel gepraat. Zo spraken we een wandelaar die op vakantie was in Sri Lanka vlak voordat de Tsunami verwoestend optrad. Hij zat de dag daarvoor in de trein die loopt tussen de hoofdstad Colombo en de zuidelijke stad Galle. Een dag later werd die trein door de Tsunami getroffen, waarbij meer dan 1500 mensen het leven lieten. Een andere wandelaar was een week voor de Tsunami in Thailand in een hotel vlak aan zee in het getroffen gebied geweest.
Ondanks de blessure, waarmee de organisator van deze tocht kampt, is de tocht probleemloos verlopen. De organisator kon, door zijn blessure, niet meelopen. Het was een mooie en droge sneeuw-wandeldag geworden met veel zonnenschijn en met een maximum temperatuur van +0°. Het IVV-nummer was 11648.

Henri Floor en Coos Verburg