6e De Grebbelinietocht met Euraudax vanuit Renswoude

Op zaterdag 29 december 2001 organiseerde Euraudax een wandeltocht van 25 km vanuit Renswoude. De start was om 10.00 uur vanuit café De Zwaan. Deze tocht stond niet in het Landelijk Wandel Programma (LWP), omdat tot organisatie van deze tocht werd besloten op het moment dat het LWP al uitgekomen was. Langs de grote Nederlands Hervormde kerk verlieten we het dorp en betraden het kasteelbos.
wapen van Renswoude

Kasteelbos Renswoude ligt aan de rand van de Gelderse Vallei. Het kasteelbos is een oorspronkelijk in Hollands-classicistische stijl aangelegd park behorend bij kasteel Renswoude dat gebouwd is in 1654. In 1708 is het kasteelbos 'gemoderniseerd' in Franse barokstijl waarbij ook een Grand Canal is aangelegd. Later is het bos deels herschapen in Engelse landschapsstijl.
De Utrechtse bestuurder Johan van Reede (1594-1682) was de man die als geen ander zijn stempel zette op de ontwikkeling van Renswoude. In 1638 vroeg hij aan de Staten van Utrecht toestemming om een kerk te mogen bouwen in Renswoude. Een wonderlijk plan, want er woonden nauwelijks mensen. Een boerderij, de restanten van een veertiende-eeuwse Borgwal (in 1623 gekocht door Van Reede) en een molen, dat was alles. Maar Van Reede had grootse plannen. Hij wilde op deze strategische plek aan de grens met Gelderland zijn macht vestigen. Hij meende dat van een nieuwe protestantse kerk aantrekkingskracht zou uitgaan - het was kort na de Reformatie en de godsdienstige en politieke situatie waren nauw verweven. De aanblik van het kloeke bouwwerk dat spoedig verrees, moet anno 1650 heel wat verbazing hebben gewekt. Zeker als je bedenkt dat het eigenlijk in the middle of nowhere stond. Het ontwerp week volstrekt af van wat er voorheen aan kerken werd gebouwd. Niet de traditionele kruisvorm met het koor op het oosten, maar een Grieks kruis met koepel, met midden in de kerk de kansel: de gemeente rondom het Woord. De hervormde kerk van Renswoude geldt nog altijd als een van de vroegste voorbeelden van protestantse kerkbouw. Ze wordt toegeschreven aan Jacob van Campen, die ook het Paleis op de Dam ontwierp. Er zijn weliswaar geen schriftelijke bewijzen voor, maar het gebouw lijkt sterk op de kerk van Hoge Zwaluwe, waarvan wel vaststaat dat Van Campen er de architect van was. Bovendien kende opdrachtgever Van Reede de toenmalige hofarchitect uit de bestuurlijke wereld.
Bij het kasteel liepen we om een grote vijver die tegen het kasteel aanligt. Daardoor leek het kasteel zich op een eilandje te bevinden. We staken een verkeersweg over en liepen vervolgens over een zandpad langs het Grand Canal. Na het einde van dit bijna 1 km lange kanaal betraden we de dijk van de Grebbelinie, verder kortweg de dijk te noemen. Deze dijk is een oud verdedigingswerk. Heel veel geschiedkundige informatie is te vinden op www.grebbelinie.nl. Het eerste stuk van de dijk was een zandpad. Op een gegeven moment hoorden we gefluit, ten teken dat er fietsers aankwamen. Op een gedeelte van het wandelparkoers bleek ook een ATB-parkoers te zijn uitgezet. We staken een splitsing van asfaltwegen over. Nu volgden we een tijdlang een schelpenfietspad over de dijk. We staken de verkeersweg van Renswoude naar Veenendaal over. Hier stonden klaar-overs van de eerder genoemde ATB fietstocht. We zagen hier de provincieborden van Utrecht en Gelderland. De dijk van de Grebbelinie is hier tevens de provinciegrens. Verderop liepen we langs camping De Batterijen. Daarop kwamen we bij de spoorlijn Utrecht - Arnhem uit en volgden deze. Bij het voormalige verdedigingswerk Schans De Batterijen staken we de spoorlijn over. Nu zetten we koers naar de 21,8 meter hoge Emminkhuizerberg. Over de flanken van de "berg" liepen we naar de A12-snelweg. We moesten over een smalle greppel met water springen alvorens op een grintfietspad onze tocht te kunnen voortzetten. Weldra bereikten we huizen van het buitengebied van de plaats Overberg, behorend tot de gemeente Amerongen. In een grote schuur van een boerderij was een verzorgingspost op 9½ km.
In de schuur was grote bedrijvigheid. Een tiental arbeiders waren bezig met het productie klaarmaken van de groente lof. Voor de ingang van de schuur kregen we een koek en in de schuur stond een bekertje warme chocolade klaar. We liepen over de dijk weer terug tot aan het Valleikanaal. Dit volgden we een eind. Verderop staken we de spoorlijn weer over en liepen toen naar de dijk om onze tocht over die dijk voort te zetten. Een gedeelte van de dijk was hier weg gegraven vanwege die spoorlijn. We staken de Lunterse Beek over en kwamen vervolgens bij een kruis, een monument ter nagedachtenis aan mensen die hier in 1944 zijn doodgeschoten. We staken een verkeersweg over en na het gesloten café restaurant De Dennen dwaalden we door een bosgebied met zeer veel plassen op de paden.
Op 17 km was de grote rust in Mona's eetpaleis, één van de restaurantjes van het bungalowpark Ruwinkel te Scherpenzeel. Binnen brandde de open haard gezellig. Na de rust doken we weer een bos in en na een km liep de baankapitein opeens terug. Er lag een grote plas water op het bospad dat in open verbinding stond met de naastgelegen sloten. Na ± 100 meter teruggelopen te hebben sprongen we over een smal deel van de sloot. Voordat we weer op de officiële route zaten, moesten we nog twee keer over een slootje springen. Uitgekomen op een brede zandweg moesten we nog zo'n 300 meter plassen en modder nemen alvorens weer vaste grond onder de voeten te krijgen. Nu liepen we een traject van de Grebbelinie waar de dijk helemaal weggehaald was. Archeologen spreken over dit stuk, dat de dijk is weggehaald door cultuurbarbaren, mensen die geen oog hadden voor deze geschiedkundige dijk.
Opnieuw volgden we de dijk en op 20 km kregen we nog een appeltje bij de fruitpost.
Nu bereikten we de Schans het Voormalige Werk aan de Daatselaar. Hier liepen we helemaal omheen om deze vervolgens dwars over te steken. Verder liepen we naar de dijk en staken vervolgens nog de Luntersebeek over, gevolgd door de Fliertsebeek. We zagen nog een grote natuurschaatsbaan met lantaarnpalen liggen. Op de baan zwommen nu troosteloos eendjes. Langs het Grand Canal werd kasteel Renswoude weer bereikt. We liepen het pad door het kasteelbos nu tegengesteld. Om 15.00 uur was de finish. Er waren 68 deelnemers. Het was droog maar bewolkt weer geweest, waarbij de temperatuur enige graden boven nul lag. Het IVV-nummer was 11473.

Henri Floor & Coos Verburg