Brummen en omgeving

De gemeente Brummen ligt in het hart van de provincie Gelderland: aan de rand van de Veluwe en aan de rivier de IJssel. De in totaal bijna 22.000 inwoners wonen verspreid over diverse kernen, buurtschappen en een fraai buitengebied. De gemeente heeft een oppervlak van ruim 8.500 hectare.
De twee grootste kernen zijn Brummen en Eerbeek. De andere kernen en buurtschappen zijn Empe, Hall, Oeken, Leuvenheim, Tonden, Voorstonden, Broek en Cortenoever.

De gemeente Brummen ligt in het hart van de provincie Gelderland, tussen de Veluwe en de rivier de IJssel en heeft een totale oppervlakte van ruim 8.500 hectare. In het westelijk deel van de gemeente reiken de bossen tot aan de bebouwde kom van Eerbeek. Het oostelijke deel van de gemeente wordt gevormd door het prachtige uiterwaardengebied en het rivierenlandschap van de IJssel met daartussen een fraai afwisselend landschap, de zogeheten landgoederenzone.
In de gemeente Brummen wonen in totaal ruim 21.500 inwoners. De meesten daarvan wonen in Eerbeek, dat met ruim 10.000 bewoners de grootste kern van de gemeente is. Van oudsher is Eerbeek een belangrijk centrum voor de papierindustrie. Daarnaast is het dorp bekend als verblijfplaats voor vakantiegangers.
Het gemeentehuis staat in Brummen, de tweede grote kern van de gemeente. Brummen wordt onder andere gekenmerkt door de prachtige land- en herenhuizen. In het dorp Brummen wonen ruim 8.500 mensen. Daarnaast is er nog een aantal dorpen en buurtschappen: Empe, Hall, Leuvenheim, Oeken, Tonden, Voorstonden, Cortenoever en Broek.

Geschiedenis
De naam Brummen komt voor het eerst voor in één van de oudste oorkonden over Gelderland en wel anno 794 in de vorm 'Brimnum'. Het gaat dan om de aanduiding van de plaats ('in villa que dicitur Brimnum') waar een bepaalde rechtshandeling wordt verricht, namelijk de schenking van enkele landerijen in Wichmond door graaf Wrachar aan de evangelie-prediker Liudger. 'Brimnum' betekent 'aan de zoom, oever gelegen woonplaats'. De naam Eerbeek komt voor de eerste maal voor in 1046 als aanduiding 'Erbeke'. De betekenis hiervan is 'bebouwde grond bij beek'.
Binnen de gemeentegrenzen liggen diverse andere kernen en buurtschappen, waarvan de benaming in sommige gevallen ook ver terug gaat. Soms kost het enige moeite om in de vroegere schrijfwijze de huidige benaming te herkennen. Aan de andere kant geeft zo'n oude benaming de beste aanwijzing voor de oorspronkelijke betekenis: - Leuvenheim (Louenem, 1046): 'woonplaats op een heuvel' - Rhienderen (Hrenheri, 796): 'heuvelrug bij waterloop' - Oeken (Ocanni, 797): ' plaat van aanplant' - Cortenoever (2e helft 14de eeuw): 'dicht bij de oever' (van de IJssel) - Voorstonden (Vorstonden, 1304): 'waarschijn van Voorst (=bos) en Tonden' - Tonden (Tunden, 1059): 'omheinde ruimte' - Empe (Suhtempe, 1046): gelegen aan 'water'
Het ontbreken van een zeer vroege vermelding zegt natuurlijk niets over de werkelijke ouderdom van een kern of buurtschap. Zo komt Hall pas in de twaalfde eeuw voor als 'Halle' ('bos op/bij hoge zandrug') in een opsomming van goederen van het klooster Werden bij Essen. De Hallse kerk is gewijd aan de al genoemde (Sint) Liudger. Dit wijst op een hoge ouderdom van de kerk, die hier stond voordat het huidige kerkgebouw, met zijn fraaie gewelfschilderingen, werd gesticht. Funderingsresten daarvan werden aangetroffen bij de restauratie in 1981.

Agrarische gemeenschappen
De Brummense kernen en buurtschappen zijn in de vroege Middeleeuwen geleidelijk ontstaan als agrarische gemeenschappen. In twee daarvan, Brummen en Hall, worden al vroeg kerken gesticht. Dit gebeurt in een tijd dat de bevolking in deze streken toeneemt. Eerst door "immigranten", die gevlucht zijn voor de Noormannen en later door de komst van bewoners van hoger gelegen delen van de Veluwe, waar de grond toen sterk uitdroogde.
Wereldlijke heren, de geestelijke instelling en (in de late Middeleeuwen) aanzienlijke families hebben de grond grotendeels in bezit. Hun voornaamste bronnen van inkomsten zijn het heffen van belastingen en het verpachten van gronden. Hoewel van hun vroegste geschiedenis weinig bekend is, moeten hier ook de marken vermeld worden. In deze streek waren dat de marken van Empe, Tonden, Oeken, Voorstonden, Hall en Eerbeek, Rhienderen, Brummen en Leuvenheim. Uit deze opsomming blijkt de nauwe band met de gelijknamige kernen en buurtschappen van boeren die grond in gebruik of bezit hadden en waarin de gemeenschappelijke belangen behartigd werden.

Bedrijvigheid
In de gemeente Brummen werken meer dan 7.000 personen (inclusief deeltijdbanen) in ruim 700 verschillende grotere en kleinere bedrijven. Het aandeel van de industrie in de totale werkgelegenheid is relatief groot (40%). De papier(verwerkende) industrie in Eerbeek is met ruim 1.500 werknemers veruit de grootste werkgever in de industriële bedrijfstak.
De bedrijvigheid beperkt zich uiteraard niet alleen tot de industriële sector. Bedrijvigheid heerst er onder meer ook in de recreatieve en toeristische sector. En bedrijvig is het vaak ook in en om de vele winkels in Brummen en Eerbeek.