naar de informatie over de gemeente Lochem Terug naar de homepage van Henri Floor Berg en Dal
Van de naam "Berg en Dal" is niet precies bekend wanneer en hoe zij ontstaan is. De naam "Berg en Dal" duikt voor het eerst op in de raadsassignaten van de stad Nijmegen in 1750. Hier wordt melding gemaakt van een grensincident. Duidelijk overeenkomsten zijn er met de herinneringszuil "Bergendaal" van Prins Johan Maurits van Nassau-Siegen (de bouwer van het beroemde "Mauritshuis" in Den Haag) ten zuiden van de stad Kleef. Veel kenmerken van heuvels en parken komen overeen met de namen zoals die zich hier in Berg en Dal bevinden. Namen als "Sterrenberg", "Boterberg", "Galgenberg" en de achtsprongvormige parkaanleg komen in zowel Kleef als Berg en Dal voor. Als eerste belangrijk gebouw van Berg en Dal wordt het logement "Oud Berg en Dal" beschreven. Dit markante geheel houten gebouw bevond zich op gedeeltelijke Pruisisch grondgebied tegenover het huidige "Tivoli". Omstreeks 1800 ontdekten welgestelde mensen uit Nijmegen de mooie omgeving ten oosten van de stad. Dit proces van beginnend toerisme is in een stroomversnelling gekomen sinds de bouw van het internationaal bekende hotel "Groot Berg en Dal" (geopend in 1868). In 1891 werd Berg en Dal door de aanleg van de stoomtramlijn Nijmegen-Berg en Dal ontsloten. Vanaf dat moment werd Berg en Dal door alle lagen der bevolking ontdekt als vakantieoord en kreeg het grote bekendheid. Het toerisme is sinds die tijd de belangrijkste economische pijler van het dorp. Ook ontstonden er veel nevenactiviteiten zoals stalhouderijen, autoverhuurbedrijven etc. Enkele bekenden gidsen leven nog in de herinnering voort. Het verenigingsleven kwam pas na 1900 tot bloei. De grens speelt een belangrijke rol binnen het dorp en heeft het alledaagse leven generaties lang beïnvloed. Het grootste gedeelte van het dorp lag in de gemeente Groesbeek. Bij de gemeentegrensherziening van 1 januari 1915 is de hele "Kwakkenbergweg" naar Nijmegen gegaan. Het noordelijke deel lag in de gemeente Ubbergen en het oostelijke deel lag in de Duitse gemeente Wyler. Dit laatste stuk is bij de grenscorrectie in 1963 definitief bij Nederland gekomen (gemeente Ubbergen). Ook de parochiegrenzen hadden een grillig verloop. Het grootste gedeelte behoorde tot de parochie Beek. Vanaf 1949 is Berg en Dal een zelfstandige parochie geworden. De vele grote villa's en landgoederen zijn eigendom geweest van industriëlen of adellijke families.


Villa "Val Monte"
Omstreeks 1780 vond de bouw plaats van een windmolen op de plaats van het huidige hotel "Val Monte". Deze molen had als taak boomschors te malen dat afkomstig was van de vele landgoederen van Berg en Dal. Rond 1800 werd de molen verkocht aan J.Quak die deze molen spoedig ombouwde tot oliemolen (voor het persen van olie uit zaden). De rest van dit gebied was rond 1870 in handen van C.M. van der Goes, burgemeester van Ubbergen. Omdat hij verplicht werd in zijn eigen gemeente te wonen, logeerde hij eerst enige tijd op hotel "Groot Berg en Dal". Later liet hij "Huys te Schengen" bouwen, waar hij ging wonen. In 1876 bouwde J. Hoogeveen, fabrikant uit Delft een woning op het perceel, dat hij een jaar eerder gekocht had van Van der Goes. In 1891 koopt mr. J.G. de Bruijn (telg van de bekende Nijmeegse familie van wijnhandelaren) villa "Val Monte" voor f 27.000,-. Hij liet het koetshuis en een broeikast bouwen. In 1908 komt het landgoed "Val Monte" in handen van C.D.L. van Aalst. Deze breidt het huis in 1920 fors uit. In 1946 wordt "Val Monte" eigendom van de familie Van Vliet. Diversen grote verbouwingen van 1960 tot heden hebben het beeld van het hotel aanzienlijk veranderd.


Villa "Erica"
In 1906 werd in opdracht van de familie A. Heckhausen de villa "Erica" gebouwd. Het ontwerp was afkomstig van architect Th. van Lammeren uit Voorburg. In de jaren twintig vestigde de familie Moerman er een gezellig familiepension. In 1935 werd het bedrijf overgenomen door de familie Van Vliet. Na een vermoeiende wandeling was het hier heerlijk verpozen. Een speeltuin, dwaaltuin met lachspiegels, bootjesvijver en een prachtig aangelegd terras was voor velen uit de regio aanleiding om naar café-pension "Erica" in Berg en Dal te gaan. De heer W. Wouters, later eigenaar van het café "Rust Wat", beheerde er een pony-manege. Sinds de vijftiger jaren is het hotel zich ook gaan toeleggen op grote partijen en congressen. Talrijke uitbreidingen hebben het nu een groot en internationaal karakter gegeven. Een nieuwe vleugel werd in 1983 geopend. In het koetshuis van weleer is nu het gezellige restaurant "In de Gevulde Ruif" gevestigd.


De Gids van Berg en Dal
Het dorp Berg en Dal heeft al ongeveer 150 jaar een grote bekendheid verkregen op toeristisch gebied. Vroeger waren het vooral de gidsen die de toeristen rondleiden naar talloze mooie panorama's en bezienswaardigheden, zoals het landelijk unieke Bergspoor van Beek naar Berg en Dal.
Om de herrinnering aan vervlogen tijden in stand te houden heeft de stichting Heemkunde Berg en Dal het initiatief genomen voor het oprichten van een standbeeld van het symbool van het dorp: De Gids van Berg en Dal. Het levensgrote beeld staat aan de Oude Kleefsebaan. In 1989 is het onthuld door oud-burgemeester van gemeente Groesbeek, E. van Gils. Van de Gids van Berg en Dal zijn replica's in neoliet verkrijgbaar.


Het wapen van Berg en Dal
In 1993 is door de Stichting Heemkunde Berg en Dal een idee naar voren gebracht, om in het pleintje van de Prins Mauritslaan in Berg en Dal een sierbestrating aan te leggen in de vorm van het gemeentewapen van Groesbeek.
Het grootste gedeelte van het dorp ligt in de gemeente Groesbeek. Een nauwkeurige bestudering van de geschiedenis leert ons het volgende. Rond het jaar 1000 woonden in een kasteel op het huidige landgoed Watermeerwijk in Berg en Dal edelen en zij hadden dit wapenbeeld. Zodoende is de plaats van dit wapen ook historisch verantwoord.


Het dorp "Berg en Dal"
Berg en Dal wordt, volkomen terecht, weleens "Klein Zwitserland" genoemd. Dit is geen streek waar wij per auto doorheen moeten jagen, want dan ontgaat ons teveel van het natuurschoon dat dit gebied ons te bieden heeft. Het is een Eldorado voor fietsers en wandelaars, die van rust en imposante panorama's houden. Voor of na de wandeling of zomaar voor de gezelligheid bent u van harte welkom in een van de vele horecabedrijven. Zelden zult u met parkeerproblemen of een file te maken hebben. Er is in de natuur iedere maand wel iets te beleven. Wij hopen dat u dat ontdekt en ervan geniet.

naar de top van deze pagina