De Gaasterlandtocht
Gaasterland, land van gaasten, zandige verhogingen in een overigens laag gebied.
Het zijn keileemruggen, bedekt met een dikkere of dunnere laag zand, die het glooiende landschap van Gaasterland vormen. Ontstaan in de voorlaatste ijstijd, toen een gletsjer heen en weer schoof in wat nu de Fluessen zijn. Voor de gletsjer ontstonden de opgestuwde wallen van enerzijds Gaasterland en anderzijds het gebied rond Koudum.
Alle routes zijn zo uitgezet dat het golvende karakter van de streek op z’n mooist zichtbaar is, en de 60 km lopers maken zelfs kennis met beide kanten van de vroegere gletsjer.
Maar keileem heeft meer kanten: hij biedt bijvoorbeeld goede weerstand tegen de zee, en dat is ook de reden dat de kern van de Afsluitdijk bestaat uit keileem! Tijdens de wandeling krijgen vooral de 25 km lopers dat heel mooi te zien in laatste 100 meter voor de tweede rust: je loopt daar langs een klifkust.
Weer een andere kant van keileem is de ondoorlatendheid. Het gevolg is dat er gebieden ontstaan met een hoge grondwaterspiegel, en dat maakt ze lastig bruikbaar. Maar de mens heeft een methode ontwikkeld om ze rendabel te maken, en vooral de 40 en 60 km lopers kunnen dat prachtig zien in de Lycklama- en Starnumanbossen. Daar zijn zo’n 200 jaar geleden greppels gegraven om het water af te voeren; de grond uit de greppels werd op de tussenliggende stroken gegooid, waardoor de zgn. rabatten ontstonden: hoge ruggen waarop eikenhakhout werd aangeplant. Jonge eikenstammetjes werden regelmatig gekapt en ontdaan van hun schors. Daaruit maakte men looizuur, gebruikt in de leerlooierijen. Het schillen heet “eken” een begrip dat je nog in sommige familienamen tegenkomt (Eekma bijv.).
De rabatten en greppels zijn nog duidelijk zichtbaar, maar het hakhout is inmiddels uitgegroeid tot eikenbos en Staatsbosbeheer laat de natuur nu rustig z’n gang gaan in de Starnumanbossen, waardoor er in de toekomst weer een soort oerbos zal ontstaan. Ook dat is al te zien! Een mooi voorbeeld van verandering in de loop van de tijd: van woeste grond in de 18e eeuw via productiebossen in de 19e eeuw naar een natuurgebied in onze tijd.
Iets heel anders.
Gaasterland ligt tussen IJsselmeer en de Friese meren. Op alle drie afstanden kan men genieten van het uitzicht op de voormalige Zuiderzee, terwijl de 40 en 60 km lopers ook nog kennismaken met de meren, met een paar prachtige paden langs de oevers.
Allemaal zien de lopers tegen het eind van de route de grote kei bij Oudemirdum, aangevoerd uit Scandinavië door het ijs. Ooit bezat Gaasterland het enige Friese hunebed (de 25 km lopers zien onderweg een verwijzing naar de “steenkist”, een aardig woord voor “hunebed”. In de 19e eeuw kende Gaasterland naast de rijke adellijke families op hun landgoederen ook veel armoede. Sociale voorzieningen waren er niet, en dus bedachten de gemeenten van alles om de werkloze dagloners aan een beetje inkomen te helpen. Bijvoorbeeld door ze ‘s winters stenen te laten kloppen tot grind voor de aanleg van wegen. Dat lot viel ook de steenkist ten deel! En over de vraag hoe gezond het steenkloppen was moet je maar niet te lang nadenken!
En dan zijn de drooggelegde meren, waar de 60 km lopers door komen, of de herinnering aan het voormalige landgoed waar de 25ers langs lopen, nog niet genoemd. En dat geldt ook voor de toren van de luchtbescherming, en voor de opkomst van pretpark en golfbaan, enz. enz.
Kortom: veel te zien en te genieten tijdens de wandelingen in dit speciale stukje Friesland!
Gemeente De Fryske Marren telt maar liefst 50 dorpen en 1 stad, nl. Sloten, één van de Elfsteden. Het gemeentehuis bevindt zich in Joure. Tevens heeft Joure de langste winkelstraat met maar liefst 1 km shopgenot. Andere grote plaatsen binnen de gemeente zijn Lemmer en Balk, die ook zeker een bezoek waard zijn. Terrasjes, mooie gevels en markante gebouwen geven ieder dorp zijn eigen karakter en charme. Wat is er leuker dan struinen langs de winkeltjes, markten en braderieën. Wil je meer weten over de cultuur en/of historie? Maak dan een wandeling met gids in Joure, Langweer of Lemmer of maak een rondvaart met wandeling onder leiding van de stadsomroeper in Sloten. Verrassend!
Op de glooiingen van Gaasterland en bij het bos en het IJsselmeerstrand ligt het brinkdorp Oudemirdum. Gezellige terrasen, winkeltjes en campings maken het tot een geliefde vakantieplek. Aan de brink staan een kerk, een hotel en een bezoekerscentrum. Het Oudemirdumer klif, het strand met paviljoen, de IJsboerderij en het speelpark liggen vlakbij. Je fietst er zo het bos in. Met de boot maak je via natuurreservaat de Wyldemerk een prachtige tocht langs de befaamde Elfstedenroute!
